Nghiên Cứu đặc điểm Nông Sinh Học Của Một Số Giống Xoài Và áp ...

Tải bản đầy đủ (.pdf) (130 trang)

1. Trang chủ
>>
2. Luận Văn - Báo Cáo
>>
3. Nông - Lâm - Ngư

Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số giống xoài và áp dụng biện pháp kỹ thuật tăng tỷ lệ đậu quả cho giống xoài vân du

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (10.12 MB, 130 trang )

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊNTRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM----------------------------TRẦN MINH HOÀNGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM NÔNG SINH HỌCCỦA MỘT SỐ GIỐNG XOÀI VÀ ÁP DỤNG BIỆN PHÁPKỸ THUẬT TĂNG TỶ LỆ ĐẬU QUẢ CHOGIỐNG XOÀI VÂN DULUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆPTHÁI NGUYÊN, 2010ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊNTRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM-----------------------------TRẦN MINH HOÀNGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM NÔNG SINH HỌCCỦA MỘT SỐ GIỐNG XOÀI VÀ ÁP DỤNG BIỆN PHÁPKỸ THUẬT TĂNG TỶ LỆ ĐẬU QUẢ CHOGIỐNG XOÀI VÂN DUChuyên ngành: Trồng trọtMã số: 60.62.01LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆPNgười hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Lê Tất KhươngTHÁI NGUYÊN, 2010iLỜI CAM ĐOANTôi xin cam đoan rằng: Số liệu và kết quả nghiên cứu trong bản luậnvăn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.Các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.Tác giả:Trần Minh HoàXÁC NHẬN CỦA NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌCPGS.TS. Lê Tất KhươngiiLỜI CẢM ƠNVới lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng cám ơn thầy hướng dẫn –PGS. TS. Lê Tất Khương đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình để tôihoàn thành luận văn này.Tôi xin chân thành cám ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học NôngLâm Thái Nguyên, Lãnh đạo Khoa Sau đại học và các Thầy Cô giáo đã tạođiều kiện để tôi hoàn thành tốt luận văn.Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với Lãnh đạo Viện Khoa học kỹ thuậtnông lâm nghiệp miền núi phía Bắc, gia đình và đồng nghiệp đã động viênvà tạo điều kiện tốt nhất để tôi có thành quả hôm nay.Xin trân trọng cám ơn !Trần Minh HoàiiiMỤC LỤCTrang1231.11.1.11.1.21.21.2.11.2.21.31.3.11.3.1.11.3.1.21.3.1.31.3.21.3.2.11.3.2.21.3.2.31.41.4.11.4.1.1Lời cam đoanLời cám ơnMục lụcDanh mục các bảngDanh mục các hình, đồ thịMở đầuĐặt vấn đềÝ nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.Mục tiêu của đề tài.Chương 1. Tổng quan sơ lược vấn đề nghiên cứuNguồn gốc và phân bố của cây xoài.Nguồn gốcPhân bố của cây xoài trên thế giớiTình hình sản xuất xoài trên thế giới và trong nước.Tình hình sản xuất và tiêu thụ xoài trên thế giới.Tình hình sản xuất và tiêu thụ xoài ở nước ta.Một số kết quả nghiên cứu cây xoài trên thế giới vàtrong nước.Một số kết quả nghiên cứu cây xoài trên thế giớiNghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố môi trường đến sinhtrưởng, phát triển của cây xoài.Nghiên cứu về giống xoàiNghiên cứu về kỹ thuật nâng cao tỷ lệ ra hoa, đậu quả.Một số kết quả nghiên cứu cây xoài ở nước ta.Nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố môi trường đến sinhtrưởng, phát triển của cây xoài.Nghiên cứu về giống xoài.Nghiên cứu về kỹ thuật nâng cao tỷ lệ ra hoa, đậu quả.Điều kiện tự nhiên và tình hình sản xuất xoài ở tỉnh PhúThọ.Điều kiện tự nhiênVị trí địa lý của tỉnh Phú Thọ.iiiiiiviviii113344467710161616182428282936373737iv1.4.1.2 Đặc điểm khí hậu, thời tiết ở tỉnh Phú Thọ.1.4.1.3 Một số đặc trưng về đất ở vùng nghiên cứu.1.4.2 Tình hình sản xuất xoài ở tỉnh Phú ThọChương 2. Đối tượng, nội dung và phương pháp nghiên2cứu2.1 Đối tượng nghiên cứu2.2 Nội dung nghiên cứu.3.3 Phương pháp nghiên cứu2.3.1 Phương pháp bố trí thí nghiệm2.3.2 Chỉ tiêu và phương pháp theo dõi2.3.2.1 Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của các giống xoàiNghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật tăng tỷ lệ đậu quả2.3.2.2cho giống xoài Vân Du2.3.2.3 Phương pháp thu thập, đánh giá các điều kiện tự nhiên2.3.2.4 Phương pháp minh hoạ2.3.2.5 Phương pháp xử lý số liệu3 Chương 3. Kết quả và Thảo luận3.1 Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của các giống xoài.Nghiên cứu đặc điểm hình thái và sinh trưởng của các3.1.1giống.3.1.1.1 Đặc điểm hình thái cây3.1.1.2 Đặc điểm hình thái lá3.1.1.3 Đặc điểm hình thái của chùm hoa3.1.1.4 Đặc điểm hình thái quả3.1.1.5 Đặc điểm về sự phát lộc3.1.2 Nghiên cứu đặc điểm ra hoa, đậu quả3.1.2.1 Một số giai doạn nở hoa3.1.2.2 Số lượng hoa/chùm và tỷ lệ hoa lưỡng tính3.1.2.3 Tỷ lệ đậu quả ở các giống xoài3.1.3 Năng suất, chất lượng quả và thời gian thu hoạch3.1.3.1 Năng suất quả và tính ổn định năng suất3.1.3.2 Các chỉ tiêu về kích thước, khối lượng quả3.1.3.3 Nghiên cứu về chất lượng quả3.1.4 Nghiên cứu tình hình sâu bệnh hại.39394042424243434444474748484949494950556065676768697070717275v3.1.4.13.1.4.23.23.2.13.2.23.2.33.2.43.2.53.2.612Tình hình phát sinh phát triển và gây hại của các loại sâuchínhTình hình phát sinh phát triển và gây hại của các loại bệnhchínhKết quả nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật tăng tỷ lệđậu quả cho giống xoài Vân DuẢnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến thời gianra hoa của giống xoài Vân DuẢnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến số lượngvà tỷ lệ các loại hoaẢnh hưởng của một số bịên pháp kỹ thuật đến tỷ lệ đậuquả của giống xoài Vân DuẢnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến năng suấtvà các chỉ tiêu công nghệ quảẢnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến chất lượngquảẢnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến tình hìnhsâu bệnh trên xoài Vân DuKết luận và Đề nghịKết luậnVề đặc điểm nông sinh học của các giống xoài tại PhúThọVề các biện pháp kỹ thuật tăng tỷ lệ đậu quả cho giốngxoài Vân DuĐề nghịTài liệu tham khảoTiếng ViệtTiếng AnhPhần Phụ lục7577808081828384848686868787viDANH MỤC CÁC BẢNGTT1Tên bảngBảng 1.1. Diện tích và sản lượng xoài trên thế giới 20012008.Trang82Bảng 1.2. Tình hình sản xuất xoài ở Việt Nam (2001 - 2008)113Bảng 1.3. Diễn biến diện tích trồng xoài các vùng ở nước ta.124Bảng 1.4. Một số tỉnh trồng nhiều xoài ở nước ta.145Bảng 1.5. Chủng loại và vùng phân bố chính của các giốngxoài ở miền Bắc Việt Nam.326Bảng 1.6. Đặc trưng khí tượng của tỉnh Phú Thọ 2001 – 2008397Bảng 1.7. Kết quả phân tích đất tại Phú Hộ - Phú Thọ408Bảng 1.8. Tình hình sản xuất xoài ở Phú Thọ từ 2004 – 2008409Bảng 3.1. Một số đặc điểm thân, tán cây của các giống.4910Bảng 3.2. Một số đặc điểm về hình thái lá của các giống.5011Bảng 3.3. Một số đặc điểm hình thái của chùm hoa5512Bảng 3.4. Một số đặc điểm hình thái quả.6013Bảng 3.5. Tình hình ra lộc của các giống xoài6514Bảng 3.6. Một số giai đoạn nở hoa ở các giống6715Bảng 3.7. Số lượng hoa/chùm và tỷ lệ hoa lưỡng tính ở cácgiống xoài.6816Bảng 3.8. Số lượng quả đậu và tỷ lệ đậu quả của các giống6917Bảng 3.9. Năng suất và thời gian thu hoạch quả.7118Bảng 3.10. Một số chỉ tiêu về kích thước, khối lượng quả.7119Bảng 3.11. Một số đánh giá cảm quan về chất lượng quả.7220Bảng 3.12. Hàm lượng một số chất chính trong quả.7421Bảng 3. 13a. Thời gian và đặc điểm gây hại của các loại sâu.7622Bảng 3.13b. Mức độ gây hại của các loại sâu chính.76vii23Bảng 3. 14a. Thời gian và đặc điểm gây hại của các loại bệnh7824Bảng 3.14b. Mức độ gây hại của các loại bệnh chính78252627282930Bảng 3.15. Ảnh hưởng của một số biện pháp xử lý đến thờigian ra hoaBảng 3.16. Ảnh hưởng của các biện pháp xử lý đến tỷ lệ cácloại hoaBảng 3.17. Ảnh hưởng của các biện pháp xử lý đến tỷ lệ đậuquảBảng 3.18. Ảnh hưởng của các biện pháp xử lý đến năng suấtquả.Bảng 3.19. Ảnh hưởng của các biện pháp xử lý đến chỉ tiêucông nghệ quả.Bảng 3.20. Ảnh hưởng của các biện pháp xử lý đến chấtlượng quả.80818283838431Bảng 3.21. Mức độ gây hại của các loại sâu chính.8432Bảng 3.22. Mức độ gây hại của các loại bệnh chính85viiiDANH MỤC CÁC HÌNH, ĐỒ THỊTTTên hình, đồ thịTrang1Hình 1.1. Bản đồ phân bố vùng trồng xoài trên thế giới62Đồ thị 1.1. Diện tích và sản lượng xoài ở Việt Nam (2001 - 2008113Đồ thị 1.2. Phân bố diện tích trồng xoài tại các vùng năm 2008134Hình 1.2 . Bản đồ tỉnh Phú Thọ.385Đồ thị 1.3. Tình hình sản xuất xoài ở Phú Thọ từ 2004 - 2008416Hình 3.1. Đặc điểm hình thái lá của giống XPH-01527Hình 3.2. Đặc điểm hình thái lá của giông XPH-04528Hình 3.3. Đặc điểm hình thái lá của giống XPH-05539Hình 3.4. Đặc điểm hình thái lá của giống XPH-065310Hình 3.5. Đặc điểm hình thái lá của giống XPH-075411Hình 3.6. Đặc điểm hình thái lá của giống XPH-085412Hình 3.7. Đặc điểm hình thái lá của giống XPH-105513Hình 3.8. Đặc điểm hình thái chùm hoa của giống XPH-015714Hình 3.9a, 3.9b.Đặc điểm hình thái chùm hoa của giống XPH-045715Hình 3.10. Đặc điểm hình thái chùm hoa của giống XPH-055816Hình 3.11. Đặc điểm hình thái chùm hoa của giống XPH-065817Hình 3.12. Đặc điểm hình thái chùm hoa của giống XPH-075918Hình 3.13. Đặc điểm hình thái chùm hoa của giống XPH-085919Hình 3.14. Đặc điểm hình thái chùm hoa của giống XPH-106020Hình 3.15. Đặc điểm hình thái quả của giống XPH-016121Hình 3.16. Đặc điểm hình thá quả của giống XPH-046222Hình 3.17. Đặc điểm hình thái quả của giống XPH-056223Hình 3.18. Đặc điểm hình thái quả của giống XPH-066324Hình 3.19. Đặc điểm hình thái quả của giống XPH-076325Hình 3.20. Đặc điểm hình thái quả quả của giống XPH-086426Hình 3.21. Đặc điểm hình thái quả quả của giống XPH-10641MỞ ĐẦU1. Đặt vấn đề.Cây xoài (Mangifera indica L.) là cây ăn quả nhiệt đới có giá trị kinhtế cao, có sản lượng hàng năm lớn trên thế giới, theo FAO sản lượng xoàinăm 2008 toàn thế giới đạt 34.343.083 tấn, diện tích cho thu hoạch 4.690.120ha [57]. Xoài là loại quả có hình dáng và màu sắc đẹp, có hương vị rất hấpdẫn và hàm lượng dinh dưỡng cao. Trong 100 g thịt quả chín có chứa 17,2%chất khô, 13,2% đường, 0,14% axít cùng nhiều loại khoáng chất như Ca, K, P,S...và đặc biệt rất giầu các loại vitamin nhóm A, B, C.. (Vũ Công Hậu, 1999)[11]. Quả xoài ngoài dùng ăn tươi khi chín hoặc ăn xanh còn có thể làmnguyên liệu cho chế biến tạo ra nhiều sản phẩm như nước xoài, xoài cô đặc,mứt xoài xoài đóng hộp ...Cây xoài được trồng ở cả vùng nhịêt đới và á nhiệt đới, đây là cây ănquả có sức chịu hạn cao và không kén đất (Whiley A.W, 1984) [88] nênnhững năm gân đây ở nước ta cây xoài được phát triển mạnh. Ngoài nhữngvùng trồng xoài truyền thống ở miền Nam, vùng xoài Yên Châu - Sơn La,diện tích trồng xoài ngày càng được mở rộng ở miền Bắc, nhất là các tỉnhtrung du miền núi phía Bắc như Hà Giang, Lào Cai, Vĩnh Phúc, Phú Thọ...Ở Phú Thọ, đất đồi núi chiếm 3/4 trong tổng số 351.858 ha đất tựnhiên. Tiềm năng đất đai cho phát triển cây ăn quả khá lớn, diện tích đất đồichưa sử dụng có thể phát triển cây ăn quả là 13.250 ha, điện tích đất vườn cótrên 22.000 ha trong đó loại vườn tạp có thể cải tạo để trồng cây ăn quảkhoảng 17.000 ha [41]. Hơn nữa, tỉnh có nguồn lao động dồi dào, có nhiềukhu dân cư và công nghiệp tập trung, các điểm du lịch hấp dẫn và hệ thốnggiao thông khá thuận tiện cho giao lưu, trao đổi sản phẩm, là thị trường tiêuthụ khá ổn định và thường xuyên đối với các sản phẩm quả trong đó có xoài.Thời gian gần đây, việc phát triển cây ăn quả đã được chính quyền vànhân dân rất quan tâm. Tỉnh đã xây dựng Đề án phát triển cây ăn quả tới năm22010 với một số cây ăn quả chủ lực như bưởi, vải, hồng, dứa, xoài... Diện tíchcây ăn quả nói chung, cây xoài nói riêng ngày càng được mở rộng. Đến năm2008 toàn tỉnh có khoảng 900 ha xoài, trong đó giống xoài Vân Du là chủ lực,tại vùng xoài Vân Du huyện Đoan Hùng, nhiều gia đình đã có thu nhập khá từcây xoài. Tuy nhiên do ảnh hưởng của điều kiện thời tiết, vào giai đoạn xoàira hoa, đậu quả thường gặp mưa nhiều và nhiệt độ thấp dẫn tới đậu quả ít vànăng suất không ổn định. Mặt khác, do phát triển tự phát, chưa có nghiên cứuvề các biện pháp kỹ thuật tăng tỷ lệ đậu quả nên năng suất và giá trị của quảxoài còn nhiều hạn chế.Tại Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Rau hoa quả - Viện Khoa họckỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc đã thu thập và lưu trữ một tậpđoàn phong phú các giống xoài nổi tiếng trong nước như của miền Nam, SơnLa, Phú Thọ, các giống tuyển chọn của Viện nghiên cứu rau quả, giống nhậpnội từ Thái Lan, Trung Quốc, Đài Loan... Nhưng các giống này chưa đượcđánh giá kỹ ở điều kiện sinh thái của tỉnh Phú Thọ.Nghiên cứu đánh giá sự sinh trưởng, phát triển của các giống này làhết sức cần thiết, từ đó có thể chọn ra giống có khả năng thích ứng cao, chonăng suất, phẩm chất quả tốt và ổn định giới thiệu cho sản xuất. Đây là hướngđi đúng đắn có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển của cây xoài ở PhúThọ cũng như các tỉnh phụ cận.Xuất phát từ thực tiễn trên, nhằm góp phần thực hiện chủ trương củatỉnh; đáp ứng yêu cầu cấp thiết của sản xuất; góp phần cải thiện, ổn định đờisống nhân dân, bảo vệ môi trường và khai thác tốt hơn tiềm năng to lớn củavùng trung du, chúng tôi tiến hành đề tài: “ Nghiên cứu đặc điểm nông sinhhọc của một số giống xoài và áp dụng biện pháp kỹ thuật tăng tỷ lệ đậu quảcho giống xoài Vân Du”.32. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.- Kết quả thực hiện đề tài sẽ bổ sung tư liệu về nguồn gen cây xoài ở miềnBắc, bổ sung các cơ sở khoa học về giống và kỹ thuật cho những nghiên cứucây xoài sau này.- Đề xuất cho sản xuất một số giống tốt cũng như biện pháp kỹ thuật giúptăng tỷ lệ đậu quả và năng suất, góp phần vào sự phát triển cây xoài nói riêng,cây ăn quả nói chung theo định hướng sản xuất hàng hoá ở tỉnh Phú Thọ vàvùng trung miền núi phía Bắc.3. Mục tiêu của đề tài.- Đánh giá được đặc điểm nông sinh học của một số giống xoài triểnvọng tại Phú Thọ.- Xác định được một số biện pháp kỹ thuật tăng tỷ lệ đậu quả chogiống xoài Vân Du tại Phú ThọTừ đó đề xuất những giống tốt và biện pháp kỹ thuật thích hợp chosản xuất cây ăn quả ở tỉnh Phú Thọ và vùng phụ cận.***4Chương 1. TỔNG QUAN SƠ LƯỢC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU1.1. Nguồn gốc và phân bố của cây xoài.1.1.1. Nguồn gốc:Cây xoài (Mangifera indica L.) thuộc chi Mangifera, loài Mangiferaindica, họ Đào lộn hột (Anacardiaceae).Cây xoài là một trong những cây ăn quả được trồng từ lâu đời nhấttrên hành tinh của chúng ta. Theo De Candolle (1904), cây xoài được trồngcách đây khoảng 4.000 năm (Majumder,1990) [68], theo Lim T.K (1985)thậm chí xoài được trồng ở Ấn Độ cách đây gần 6.000 năm [67].Có nhiều ý kiến khác nhau về nguồn gốc của cây xoài, tuy nhiên trênthế giới có 3 vùng lớn được xem như nguồn gốc của cây xoài là: Ấn Độ, ẤnĐộ - Myanma và Đông Nam Á.Vùng Ấn Độ: Rất nhiều tác giả khẳng định nguồn gốc của cây xoài làẤn Độ. Theo Singh L.B (1959), ở Ấn Độ cây xoài đã được ghi lại trong nềnvăn hoá lâu đời thông qua các tác phẩm văn hoá cổ như trong các câu chuyệntruyền thuyết, những bức tranh, bức trạm trổ... từ những năm 2.000 trướccông nguyên. Cũng theo tác giả, Malaysia là nước trồng xoài thứ hai trên thếgiới sau Ấn Độ, cây xoài được trồng ở đây là do các thuỷ thủ tàu buôn, cácnhà truyền giáo đạo Phật mang từ Ấn Độ đến vào thế kỷ thứ IV, V trước côngnguyên [80]. Theo De Candolle (1904) [68]; Popenoe (1920), Vavilov (1949),cây xoài có nguồn gốc từ Ấn Độ sau đó được lan rộng tới các châu lục khácqua nhiều con đường khác nhau (Singh L.B., 1959) [80].Những nghiên cứu ở Ấn Độ cho thấy: Hầu hết các giống xoài ở ẤnĐộ là các giống đơn phôi (Trịnh Thường Mại, 1996) [17]. Theo Naik vàGangolli (1951), có tới 315 giống xoài đơn phôi trong tổng số 325 giống xoàiđược nghiên cứu ở miền Nam Ấn Độ (Trần Thế Tục, 1998) [37].5Cho đến nay, nhiều nhà khoa học trên thế giới đã khẳng định nguồngốc của cây xoài là ở vùng Assam của Ấn Độ như De Candolle, Popenoe,Vavilov ...Vùng Ấn Độ - Myanma: Cũng được coi là quê hương của cây xoài vìở đây có rất nhiều giống xoài trồng và xoài dại. Theo De Candolle (1904),Mukherjee (1951), sự phân bố địa lý của vùng này gắn liền với sự phong phúvề giống xoài trong các khu vườn cổ Bengal và Deccan (Majumder P.K. andSharma D.K., 1990) [68]. Theo các tác giả Ấn Độ, có nguồn gốc ở Đông BắcẤn Độ, Bắc Myanma, ở vùng đồi núi chân dãy Hymalaya và từ đó lan đi khắpthế giới (Vũ Công Hậu, 1999) [11].Vùng Đông Nam Á: Gồm 11 nước là Việt Nam, Lào, Thái Lan,Philipin, Malaysia... được nhiều tác giả coi là vùng liên quan đến nguồn gốccủa cây xoài. Theo GS Vũ Công Hậu (1999), trong chi Mangifera có 41 loài,các loài này xuất hiện rải rác ở các nước vùng Đông Nam Á, trong đó xoàiđược trồng rộng rãi nhất. Vùng Đông Dương, Thái Lan, Malaysia... đều cóxoài đa phôi và có rất nhiều loài bán hoang dại. Việt Nam là một nước thuộcbán đảo Đông Dương và có nhiều giống xoài nổi tiếng nên có thể là quêhương của một số giống xoài đa phôi [11], [37].Nhiều nhà khoa học đã chia xoài ra làm 2 nhóm: Nhóm xoài đơn phôiở Ấn Độ và nhóm xoài đa phôi ở các nước khác (Trịnh Thường Mại, 1996)[17]. Theo Chapman K.R (1997), trên thế giới có tới hàng ngàn giống xoài, có2 nhóm chính được công nhận là: Nhóm các giống đa phôi của vùng Đông Nam châu Á và nhóm các giống đơn phôi của vùng Nam Á [54].61.1.2. Phân bố của cây xoài trên thế giới.Vùng phân bố chính của cây xoài trên thế giới nằm trong phạm vi từHình 1.1. Bản đồ phân bố vùng trồng xoài trên thế giới (Singh L.B, 1959) [80]23 0 30 , Bắc đến 23 0 30 , Nam (Singh L.B, 1959) [80].7Trong 41 loài thuộc chi Mangifera hiện có 39 loài phân bố từ Ấn Độđến Papua New Ghinê, nhiều nhất ở Malaysia có 19 loài, Sumatra và Java có17 loài, Borneo và Đông Dương có 10 loài, Thái Lan có 9 loài (Mukherjee,1989) [73]. Ấn Độ là nước có nhiều giống nhất với trên 1.000 giống xoàitrồng có tên khác nhau, Indonesia có trên 50 giống, nhiều quốc gia khác cũngcó nhiều giống xoài tốt. Nhưng ở hầu hết các quốc gia thường chỉ có 5 - 6giống chính cho sản xuất hàng hoá (Chapman K. R, 1997) [54].Theo Bondad N. D (1989), hiện nay trên thế giới có tới 87 nước trồngxoài [53]. Cây xoài được trồng ở hầu hết các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới.Những vùng xoài lớn gồm: Ấn Độ, vùng Đông Nam châu Á, Đông Bắc củaÔxtrâylia, Braxin, Đông Phi và trung Mỹ (Vũ Công Hậu, 1999) [11], (TrầnThế Tục, 1998) [37].Ở châu Á xoài đựơc trồng nhiều ở các nước Ấn Độ, Pakistan,Bangladesh, Srilanca, Mianma, Malaixia, Thái Lan, Philipin, Indonexia, ViệtNam, Lào, Campuchia, miền Nam Trung Quốc và Đài Loan (Herath H.M.W,1989) [58].Ở châu Phi, xoài được trồng nhiều ở Ghinê, Zimbabuê, Mali, Côngô,Nigiêria, Ai Cập, Xu Đăng, Môdămbích, Madagasca, đảo Morits.Ở châu Mỹ, xoài được trồng nhiều ở Florida (Mỹ), các nước vùngCaribe và phía Bắc Achentina (Bondad N.D, 1989) [53].1.2. Tình hình sản xuất xoài trên thế giới và trong nước.1.2.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ xoài trên thế giới.* Tình hình sản xuất xoài trên thế giới:Xoài là một trong những cây ăn quả có sản lượng lớn hàng năm, xếpsau chuối, nho, cam quýt, táo tây và dứa. Trên thế giới có 87 nước trồng xoài,có 3 khu vực sản xuất xoài tập trung và cho sản lượng lớn là châu Á, châu Mỹvà châu Phi, trong đó châu Á là vùng sản xuất xoài lớn nhất (Hà Văn, 1994)[42], (Trần Thế Tục, 1996) [33].8Theo thống kê của FAO, năm 2001 sản lượng xoài trên toàn thế giớiđạt 25.143.748 tấn. Đến năm 2008, sản lượng xoài trên toàn thế giới đã đạt34.343.083 tấn trong đó Ấn Độ đạt 13.649.400 tấn (chiếm 39,7%), TrungQuốc đạt 3.976.716 tấn (chiếm 11,7%), Mêhicô đạt 1.855.359 tấn (chiếm5,4%), Việt Nam đạt 37.000 tấn (chiếm 1,08%) [57].Bảng 1.1. Diện tích và sản lượng xoài trên thế giới (2001-2008).TT1234567891011Diện tích thu hoạch (ha)20012008Ấn Độ1.519.000,0 2.138.500,0Trung Quốc388.564,0452.663,0Indônêxia144.208,0185.196,0Mêhicô162.304,0177.308,0Thái Lan270.000,0285.000,0Pakistan96.995,0166.223,0Braxin67.226,075.911,0Philippin136.917,0186.770,0Bangladesh50.607,084.500,0Nigeria125.000,0126.500,0Việt Nam47.100,052.000,0Các nước còn lại545.005,0759.549,0Toàn thế giới3.552.926,0 4.690.120,0Tên nướcSản lượng (tấn)2001200810.056.800,0 13.649.400,03.272.875,0 3.976.716,0923.294,0 2.013.123,01.577.450,0 1.855.359,01.700.000,0 1.800.000,0989.790,0 1.753.686,0782.308,0 1.272.180,0881.700,0884.011,0188.000,0802.750,0730.000,0734.000,0179.300,0370.000,03.862.231,0 5.231.858,025.143.748,0 34.343.083,0FAOSTAT | © FAO Statistics Division 2009 | 15 December 2009 [ 57].Theo FAO, năm 2001 diện tích xoài cho thu hoạch trên toàn thế giớilà 3.552.926 ha, tổng sản lượng đạt 25.143.748 tấn. Trong đó, riêng Ấn Độ códiện tích là 1.519.000 ha, sản lượng đạt 10.056.800 tấn; Trung Quốc có diệntích 388.546 ha, sản lượng đạt 3.272.875 tấn; tiếp đến các nước có sản lượngxoài lớn là Thái Lan, Mêhico …; Việt Nam có diện tích 47.100 ha, sản lượngđạt 179.300 tấn.Đến năm 2008, sản lượng xoài của thế giới đạt 34.343.083 tấn. Trongđó sản lượng xoài của Ấn Độ chỉ tăng ít, đạt 13.649.400 tấn; còn Trung Quốc,9nước mà vùng trồng xoài chủ yếu là khí hậu á nhiệt đới có mùa đông lạnh lạităng rất mạnh, đạt 3.976.716 tấn xếp thứ 2 sau Ấn Độ; các nước có sản lượngxoài lớn tiếp theo là Inđônêxia, Mêhico, Thái Lan …; Việt Nam có diện tích52.000 ha, sản lượng đạt 370.000 tấn (FAO, 2009) [57]Như vậy diện tích và sản lượng xoài trên thế giới ngày càng gia tăngngay cả ở những vùng có điều kiện khí hậu được coi là không thật thuận lợicho phát triển xoài như ở một số nước châu Á trong đó có Trung Quốc, ĐàiLoan, miền Bắc Việt Nam... và đây chính là vùng có nhiều tiềm năng về đấtđai cho phát triển, mở rộng diện tích xoài.* Tình hình tiêu thụ sản phẩm xoài trên thế giới:Mặc dù sản lượng xoài trên thế giới hàng năm khá lớn so với nhiềuloại quả khác nhưng chủ yếu để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội địa, hơn nữa docông tác bảo quản và vận chuyển sau thu hoạch gặp nhiều khó khăn nênlượng xoài tươi trao đổi trên thị trường thế giới không nhiều, chỉ vào khoảng250.000 tấn. Vùng xuất khẩu nhiều xoài nhất là Nam Trung Mỹ, trong đóMêhicô đứng đầu với 100.000 tấn xoài tươi xuất khẩu hàng năm (Trần ThếTục, 1996) [33]. Một số quốc gia khác có lượng xoài xuất khẩu hàng năm từvài trăm đến vài nghìn tấn như Braxin. Thái Lan , Philipin.... Theo FAO/UN,năm 1998 tổng lượng xoài xuất khẩu trên thế giới đạt 509.800 tấn, trong đóMêhicô là 209.400 tấn, chiếm 41%; tiếp theo là Philipin với 52.000 tấn, chiếm10,3%; Pakistan 40.200 tấn, chiếm 7,8%; Braxin 39.200 tấn, chiếm 7,6%. ẤnĐộ tuy là nước sản xuất xoài lớn nhất thế giới nhưng lượng xoài xuất khẩuhàng năm của nước này chỉ đạt vài chục ngàn tấn, chiếm khoảng trên 5%lượng xoài xuất khẩu của thế giới [56].Đến năm 2007, tổng sản lượng xoài xuất khẩu trên thế giới đạt1.136.103 tấn. Các nước có lượng xoài xuất khẩu nhiều nhất là: Ấn Độ240.858 tấn, Mêhicô 236.004 tấn, Braxin 116.171 tấn; Việt Nam có lượngxoài xuất khẩu rất ít, chỉ đạt 145 tấn (FAO, 2009) [57].10Thị trường tiêu thụ xoài trên thế giới rất lớn, Mỹ là nước đứng đầu vềnhập khẩu xoài, hàng năm nước này nhập khẩu khoảng 76.000 tấn, từ năm1988 - 1992 lượng xoài được nhập vào Mỹ tăng trung bình 30%/năm. Cácnước EU đứng thứ hai về nhập khẩu xoài, năm 1992 các nước này nhập khẩu46.000 tấn, riêng 3 nước Pháp, Anh và Đức đã chiếm tới 75% lượng xoàinhập vào khu vực này (Phan Đình Ngân, 1995) [18], (Trần Thế Tục, 1996)[33].Năm 2007, lượng xoài nhập khẩu trên thế giới đạt 901.218 tấn, cáckhu vực nhập khẩu nhiều nhất là: Mỹ nhập 295.231 tấn, các nước EU nhập335.504 tấn (FAO, 2009) [57]. Vì nhu cầu sử dụng xoài tươi trên thế giới rấtlớn và ngày càng tăng đã làm cho giá xoài trên thị trường tăng theo, năm 1998- 1999 giá xoài tươi trên thị trường thế giới vào khoảng 178 Đôla Mỹ/tấn, đếnnăm 1999 - 2000 đã tăng lên 243 Đôla Mỹ/tấn và đến năm 2007 tăng lên tới878,78 Đôla Mỹ/tấn [85]. Chính vì vậy, việc phát triển xoài với mục đích làmhàng hoá xuất khẩu đang được các quốc gia trồng xoài rất quan tâm.1.2.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ xoài ở nước ta.Chưa xác định được chính xác cây xoài đã trồng ở Việt Nam từ baogiờ, nhân dân ở nhiều nơi trong cả nước đã có tập quán trồng và sử dụng sảnphẩm xoài từ lâu đời, nhiều vùng xoài nổi tiếng đã được hình thành. Theo GS.Vũ Công Hậu, ở Việt Nam thuộc chi Mangifera có hai dạng:- Xoài dại (M. foetida hoặc M. dupierana) gọi là Muỗm, Quéo, Mắc chai...thường gặp ở đình chùa, lối đi, trong rừng... quả nhỏ, chất lượng thấp.- Xoài trồng (M.indica) là cây dị hoa thụ phấn, chất lượng quả tốt, chủngloại phong phú, hầu hết có hạt đa phôi [11].Đến nay, việc trồng xoài làm hàng hoá đã được chú trọng hơn và đãmang lại hiệu quả đáng kể cho người dân ở các vùng xoài. Ngoài các giốngtruyền thống, việc nhập nội và nghiên cứu giống mới cũng được Nhà nước,nhân dân quan tâm nhiều hơn nên chủng loại giống ngày càng đa dạng, phongphú với rất nhiều giống tốt khác nhau. Diện tích và sản lượng xoài của ViệtNam ngày càng tăng nhanh vì trồng xoài là thu được lợi nhuận kinh tế cao.11Bảng 1.2. Tình hình sản xuất xoài ở Việt Nam (2001 - 2008)Chỉ tiêuNăm2001Diện tích trồng(ha)49.743Diện tích cho sảnphẩm (ha)31.613Sản lượng(tấn)180.671200258.99434.576230.781200368.00041.300305.700200477.50053.500337.700200580.10051.600367.800200682.00054.000380.900200785.20060.800471.100200885.50064.300509.200Nguồn: Thống kê Nông-Lâm-Thuỷ sản (2001 - 2008).[44], [45], [46], [47], [48], [49], [50], [51]600.000500.000DiÖn tÝchtrång (ha)400.000DiÖn tÝch chos¶n phÈm (ha)300.000S¶n l−îng(tÊn)200.000100.00002001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008N¨mĐồ thị 1.1. Diện tích và sản lượng xoài ở Việt Nam (2001 - 2008)Qua số liệu trên ta thấy rằng: Từ năm 2001 đến nay, diện tích và sảnlượng xoài ở nước ta luôn gia tăng, diện tích trồng tăng nhanh trong nhữngnăm gần đây, từ 49.743 ha năm 2001 tăng lên 85.500 ha vào năm 2008; sảnlượng xoài đặc biệt tăng mạnh từ 2001 - 2003 (từ 180.671 tấn năm 2001 lên12305.700 tấn năm 2003) và từ 2006 - 2008 (từ 380.900 tấn năm 2006 lên509.200 tấn năm 2008).Theo GS Vũ Công Hậu (1999), xoài được trồng ở nhiều nơi trongnước nhưng vùng trồng có hiệu quả kinh tế không nhiều [11]. Vùng trồngxoài những năm trước đây được xem là có hiệu quả kinh tế là từ vĩ tuyến 14trở vào, từ Bình Định đến các tỉnh đồng bằng Sông Cửu Long. [34].Tất cả các tác giả viết về cây xoài ở Việt Nam đều thống nhất rằng:Xoài được trồng chủ yếu ở các tỉnh phía Nam. Thực tế cho thấy năm 2001, cảnước có 42 tỉnh trồng xoài thì đến năm 2008 cả nước đã có 56 tỉnh trồng câynày với diện tích 85.500 ha, sản lượng đạt 509.200 tấn. Trong đó có tới73.400 ha xoài được trồng ở các tỉnh phía Nam với sản lượng đạt 471.400 tấn(Chiếm 85,85% về diện tích trồng và 92,58% về sản lượng quả). Ở miền Bắc,diện tích trồng xoài của các tỉnh đều rất nhỏ và không tập trung, tỉnh có diệntích trồng lớn nhất là Sơn La với 4.100 ha và sản lượng đạt 7.800 tấn [51].Bảng 1.3. Diễn biến diện tích trồng xoài các vùng ở nước ta.(ĐVT: ha)NămVùng trồng xoài20042005200620072008Cả nước77.500 80.100 82.000 85.200 85.500Miền Bắc10.700 11.200 11.300 11.900 12.100Đồng bằng Sông Hồng9009001.0001.2001.300Đông Bắc Bộ3.9004.3004.1004.4004.500Tây Bắc Bộ4.6004.8004.8004.8004.900Bắc Trung Bộ1.3001.2001.4001.5001.400Miền Nam66.800 68.900 70.700 73.300 73.400Duyên hải Nam Trung Bộ7.9008.0008.5008.5008.500Tây Nguyên1.1001.3001.5001.9002.100Đông Nam Bộ23.200 21.100 20.300 21.700 21.100Đồng Bằng Sông Cửu Long 34.600 38.500 40.400 41.200 41.800Nguồn: Thống kê Nông-Lâm-Thuỷ sản (2004 - 2008).[47], [48], [49], [50], [51]Theo TS. Trần Đình Ty (2004), thực hiện chương trình phát triển rau,quả và hoa cây cảnh giai đoạn 1999 - 2010 ở Việt Nam diện tích cũng như sảnlượng tăng nhanh, chủng loại phong phú.13Theo tác giả, giữa phát triển sản xuất và tiêu thụ sản phẩm còn mấtcân đối và chưa ổn định. Nguyên nhân chính là do: Việc quy hoạch, lập kếhoạch phát triển chưa hợp lý, chưa có vùng trọng điểm, chưa xác định rõchủng loại chủ lực; việc chuyển dịch cơ cấu cây trồng trong nông nghiệp cònmanh mún, thiếu ổn định; ở Việt Nam tiêu thụ quả tươi là chính song côngnghệ bảo quản, chế biến sau thu hoạch chưa được đầu tư thoả đáng, chưa đápứng được yêu cầu của sản xuất; chưa xây dựng được thương hiệu, xuất xứhàng hoá và quảng bá [40].Đồ thị 1.2. Phân bố diện tích trồng xoài tại các vùng năm 2008Bảng 1.4. Một số tỉnh trồng xoài chủ yếu ở nước ta.TT12345678910Diện tíchDiện tích choSản lượngtrồng (ha)sản phẩm (ha)(tấn)Đồng Nai7.9005.80047.800Đồng Tháp7.3005.70051.600Tiền Giang6.8005.80085.500Khánh Hoà6.5005.30042.500Hậu Giang5.0004.20019.700Vĩnh Long4.6003.70047.500Sơn La4.1003.0007.800An Giang3.8001.8009.900Kiên Giang3.8001.30015.000TP. Hồ Chí Minh3.6003.00026.200Cả nước85.50064.300509.200Nguồn: Thống kê Nông-Lâm-Thuỷ sản năm 2008. [51].Tên tỉnh14Từ số liệu thống kê trên cho ta thấy: Các tỉnh có diện tích trồng xoàinhiều nhất ở nước ta là Đồng Nai, Đồng Tháp, Tiền Giang, Khánh Hòa, hậuGiang …. Các tỉnh có sản lượng xoài lớn nhất là Tiền Giang, Đồng Tháp,Đồng Nai, Vĩnh Long, Khánh Hòa ….Theo TS Lê Hưng Quốc (2003), các tỉnh miền Đông Nam bộ và đồngbằng sông Cửu Long có 41.000 ha trồng xoài, sản lượng khoảng 350.000 tấn;chiếm 7% về diện tích và 8,7% về sản lượng trái cây của cả nước. Các tỉnh códiện tích, sản lượng lớn là Bình Phước, Tiền Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ...Tuy diện tích lớn nhưng vẫn là những giống cũ (địa phương), chất lượngkhông cao, nhiều giống xoài ngon như xoài cát Hoà Lộc, xoài cát Chu và cácgiống nhập nội mới được tuyển chọn đang được đưa vào sản xuất.Xoài được tiêu thụ chủ yếu là quả tươi, phần chế biến nước quả cònrất khiêm tốn. Mặc dù thị trường tiêu thụ trong nước còn lớn nhưng do hạnchế về bao bì, vận chuyển, đóng gói nên dễ xảy ra thừa thiếu cụ bộ ở nơi này,nơi khác. Thị trường xuất khẩu chính vẫn là Trung Quốc nhưng xuất khẩu tiểungạch không ổn định. Các nhà kinh doanh Việt Nam hầu hết là tư nhân khôngnắm được nhu cầu, giá cả bên nước bạn nên bên mua chủ động trong việcđịnh giá, định phương thức thanh toán. Hơn nữa, phần lớn xoài tiêu thụ trênthị trường đều đựng trong sọt tre, thùng gỗ, thùng các tông trong điều kiện tựnhiên bị tác động bởi nhiệt độ, ẩm độ cao, vận chuyển đi xa chỉ bảo quảnđược 7 - 19 ngày, tỷ lệ dập nát có khi lên tới 25 - 30% đã làm giảm hiệu quảcủa sản xuất xoài [4].Theo TTXVN (2004), riêng ở huyện Cái Bè (Tiền Giang) có hơn14.000 ha cây ăn trái. Trong đó xoài cát Hoà Lộc và xoài cát Chu chiếm 3.700ha, các giống xoài khác chiếm 1.781 ha. Huyện đã có kế hoạch mở rộng diệntích trồng, xây dựng các khu chuyên canh cây ăn trái đặc sản như xoài cátHoà Lộc, xoài cát Chu [24].Theo tác giả Nguyễn Văn Dũng (2004), xoài là loại quả được thịtrường dễ chấp nhận, cây xoài mang lại hiệu quả kinh tế cao cho các nhàvườn. Sau khi giống xoài “Cao sản tứ quý” được nông dân ở Chợ Lách - BếnTre phát hiện ra với nhiều đặc tính quý đã được nhân dân trong vùng phát15triển mạnh và mang lại lợi nhuận đáng kể cho người trồng. Giá xoài cao sảntừ 8.000 - 20.000đ/kg. Riêng Công ty Vĩnh Trà ở Tây Ninh đã trồng trên 30hacung ứng cho 5 hệ thống siêu thị của thành phố Hồ Chí Minh với hơn 10 tấntrái sau hơn 1 năm. Tác giả cho biết: Nếu năm 2003, người dân nơi đây cungcấp khoảng 100.000 cây giống thì năm 2004 sẽ tiêu thụ khoảng 250.000 cây[8].Nhìn chung: Do có điều kiện khí hậu phù hợp với cây xoài nên ởmiền Nam nước ta xoài được trồng rất phổ biến và tập trung thành nhữngvùng hàng hoá với nhiều giống tốt, mỗi địa phương lại có những giống truyềnthống của mình nên chủng loại giống rất phong phú (Chúng tôi sẽ giới thiệurõ hơn ở mục 1.3.2 - Một số kết quả nghiên cứu cây xoài ở nước ta).Trồng xoài ở miền Bắc hiệu quả kinh tế chưa cao có nhiều nguyênnhân, trong đó nguyên nhân rất cơ bản là yếu tố thời tiết bất lợi cho thụ phấn,thụ tinh của xoài (Trần Thế Tục, Đào Thế Lư, 1994) [31]. Diện tích trồngxoài của các tỉnh ở miền Bắc thường nhỏ, không tập trung và đạt năng suất,sản lượng thấp. Đến năm 2008, các tỉnh trồng nhiều xoài nhất ở miền Bắcgồm: Sơn La 4.100 ha, Phú Thọ 900 ha, Hà Giang 900 ha, Quảng Trị 800 ha,Lạng Sơn 700 ha, Vĩnh Phúc 600 ha,. Sản lượng xoài đạt cao nhất là ở cáctỉnh: Sơn La 7.800 tấn, Phú Thọ 6.300 tấn, Hòa Bình 2.600 tấn, Bắc Giang2.100 tấn, Nghệ An 2.100 tấn.Năng suất xoài ở miền Bắc đạt trung bình 41,43 tạ/ha trong khi năngsuất trung bình của miền Nam đạt 85,4 tạ/ha và cả nước đạt 79,19 tạ/ha. Năngsuất xoài ở hầu hết các tỉnh thuộc miền Bắc đạt thấp, chỉ có một số ít tỉnh đạtnăng suất tương đương mức năng suất trung bình của miền Nam và cả nước:Hải Dương đạt 150 tạ/ha, Hải Phòng đạt 110 tạ/ha, Nghệ An đạt 105 tạ/ha,Hòa Bình đạt 86,67 tạ/ha, Hà Nội đạt 85 tạ/ha, Phú Thọ đạt 78,75 tạ/ha, ĐiệnBiên 70 tạ/ha [51].Để phát triển xoài ở miền Bắc đạt hiệu quả cao hơn, cần có quy hoạchvùng trồng hợp lý và nghiên cứu nhiều hơn về giống, về kỹ thuật nhất là kỹthuật tăng khả năng đậu quả cho xoài.

Tài liệu liên quan

• Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số tổ hợp lai cà chua vụ xuân hè 2009 tại bắc ninh
  • 104
  • 634
  • 0
• Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số gíống chuối tiêu triển vọng tại phú thọ
  • 109
  • 1
  • 2
• Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số mẫu giống cói và thời vụ trồng cói tại nga sơn thanh hoá
  • 114
  • 1
  • 4
• Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số dòng, giống và thời vụ của hai giống vừng v6 và vừng trắng trên đất cát ven biển tại nghi phong, nghi lộc, nghệ an
  • 149
  • 708
  • 1
• nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số dòng bưởi thể tam bội có triển vọng tại thái nguyên
  • 122
  • 549
  • 0
• nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số giống bưởi đặc sản được trồng tại huyện phú lương, tỉnh thái nguyên
  • 128
  • 863
  • 1
• Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số giống đậu rồng triển vọng sử dụng làm rau an toàn cho hà nội và các vùng phụ cận
  • 130
  • 735
  • 1
• Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số mẫu giống gừng và ảnh hưởng số mầm trồng, bao đến năng suất giống gừng gié tại gia lâm, hà nội
  • 124
  • 530
  • 2
• Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số giống lúa địa phương tại vùng đất nhiễm mặn tỉnh Nam Định
  • 27
  • 590
  • 0
• Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số giống lúa địa phương tại vùng đất nhiễm mặn tỉnh Nam Định
  • 27
  • 532
  • 0

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về

(10.12 MB - 130 trang) - Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học của một số giống xoài và áp dụng biện pháp kỹ thuật tăng tỷ lệ đậu quả cho giống xoài vân du Tải bản đầy đủ ngay ×