Ngôi Nhà 30 Hoàng Diệu

Tối ngày 8/10, tôi được vào ngôi nhà 30 Hoàng Diệu để viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Cổng sắt, sân vườn và ngôi biệt thự cổ bỗng trở nên thân thương với tôi. Nơi đây 25 năm trước, chúng tôi đã đến hằng ngày, cùng nhau thảo luận các ý tưởng và đi dạo trong vườn cây râm mát. Cũng tại đây, FPT đã ra đời.

Một góc căn nhà của Đại tướng ở 30 Hoàng Diệu, trụ sở đầu tiên của FPT. Ảnh: Bảo tàng FPT.

Khi đó, anh Trương Gia Bình mời chúng tôi đến làm việc về dự án thành lập một công ty với những ý tưởng mới mẻ. Ban đầu chỉ là nhóm mấy anh em Viện Cơ học, sau đó thêm vào những người làm tin học như tôi. Việc chuẩn bị thành lập FPT được khởi động ở đây, với dự án đầu tiên là xuất một số máy tính cá nhân sang Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô. Vốn là bạn học của anh Trương Gia Bình nên tôi cũng được tham gia từ đầu.

Tôi đã mời anh Nguyễn Chí Công lúc ấy là một chuyên gia hàng đầu về máy tính công tác tại Viện Tính toán và điều khiển (nay là Viện CNTT thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam) về tham gia. Tại gian nhà nối tiếp biệt thự và khu nhà bếp, với một cái bảng được kê trên ghế, anh Công đã giảng giải cho anh Bình và chúng tôi vê kiến trúc máy PC, những kiến thức mà lúc đó tôi cũng chưa được biết đến.

Tuy là biệt thự của Đại tướng nhưng chúng tôi ra vào thoải mái. Các bạn cảnh vệ đã quen mặt, thuộc tên từng người. Chúng tôi có chỗ ngồi họp và còn được dành buồng đầu tiên của dãy nhà ngang (vốn dành cho các cán bộ giúp việc và bảo vệ của Đại tướng) làm chỗ để chiếc máy tính đầu tiên của FPT. Nhiều lúc anh em họp dưới giàn hoa lan rừng mà bộ đội Trường Sơn gửi tặng Đại tướng. Ở đây, mọi người đều cảm nhận được sự thoải mái hơn nhiều nhà riêng khác.

TGĐ FPT Bùi Quang Ngọc thăm Đại tướng nhân ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam năm 2006. Ảnh: Bảo tàng FPT.

Những lúc rỗi, mọi người thường thư giãn bên bàn bóng bàn của gia đình Đại tướng hoặc đi dạo trong khu vườn rộng rãi và râm mát. Cũng tại 30 Hoàng Diệu, chúng tôi đã say sưa theo dõi giải bóng đá Euro 1988, khi đó Hà Nội hay mất điện trên diện rộng.

Chúng tôi thỉnh thoảng được gặp bác trai và bác gái. Các bác hỏi chuyện, động viên rồi lại để chúng tôi tự do làm việc tiếp. Một Đại tướng rất bình dân, rất giản dị nhưng luôn có một sức hút mạnh mẽ với những người mới hết tuổi thanh niên như anh em tôi. Tôi luôn tự hỏi, một vị tướng thiên tài đánh trăm trận, chỉ huy vạn quân nghìn tướng, sao lại giản dị đến như vậy. Từ đó, tôi hiểu được rõ hơn chân lý những ngưỡi vĩ đại nhất lại là những người giản dị nhất.

Tôi liên tưởng tới Quân đội Nhân dân Việt Nam được ra đời trong những cánh rừng già Việt Bắc, còn đội quân FPT (mà hôm nay đã có hơn 15.000 người) đã được ra đời trong “cánh rừng” của 30 Hoàng Diệu.

Tháng 5/1964, khi mới 8 tuổi, tôi biết đến Điện Biên Phủ khá sinh động qua màn tái hiện chiến dịch tại sân vận động Hàng Đẫy (phố Trịnh Hoài Đức, Hà Nội). Khi ấy là dịp kỷ niệm 10 năm chiến thắng Điện Biên Phủ. Mỗi lớp của các trường tại Hà Nội được cử một học sinh đi dự lễ kỷ niệm này. Hình ảnh còn đọng mãi trong tôi là cảnh bộ đội ta cầm cờ xông lên nóc hầm chỉ huy quân Pháp và vẫy cờ trong tiếng hoan hô của mọi người tham dự trên sân vận động.

Anh Bùi Quang Ngọc thăm Đại tướng nhân ngày kỷ niệm thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam năm 2007. Ảnh: Bảo tàng FPT.

Năm 1973, khi học lớp 10, tôi được gọi lên kiểm tra môn sử, đúng bài về chiến dịch Điện Biên Phủ. Tôi thuộc lòng diễn biến của chiến dịch không phải từ sách giáo khoa của chương trình lớp 10, mà do tôi đã đọc những tài liệu về chiến dịch này trước đó (tôi vốn rất ham mê môn sử). Tôi say sưa kể về chiến dịch huy hoàng nhất của cuộc kháng chiến chống Pháp. Tôi còn trích dẫn nội dung, thời gian, địa điểm Đại tướng Võ Nguyên Giáp đọc nhật lệnh mở màn chiến dịch (vốn không được đưa vào sách giáo khoa). Khi tôi kết thúc phần trình bày, cả lớp đã vỗ tay tán thưởng. Tôi đã có một buổi trả bài xuất sắc.

Ngày 7/5/1984, tôi đang học nghiên cứu sinh tại Pháp. Như thường lệ, tôi vẫn hay theo dõi chương trình thời sự buổi tối - lúc 20h. Hôm đó, tất cả các đài của Pháp đều mở đầu chương trình thời sự bằng tin: “Cách đây 30 năm trước, vào ngày này, Điện Biên Phủ đã thất thủ”. Gần 1/3 chương trình thời sự được dành cho trận đánh lịch sử này. Nhiều tướng lĩnh, sĩ quan, nhiều nhà sử học được phỏng vấn. Những thước phim tư liệu được chiếu lên, trong đó có cả cảnh quay Bộ Chỉ huy quân Việt Minh (tức Quân đội nhân dân Việt Nam theo cách gọi của người Pháp) và Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Tên Đại tướng được nhắc rất nhiều trong buổi thời sự đó. Người Pháp công nhận đã thua trong một trận chiến chiến lược của cuộc chiến tranh và không ngần ngại nói về thất bại đó.

Sau này ở FPT, chúng tôi vẫn thường đến thăm Đại tướng nhân ngày chiến thắng Điện Biên, cũng như nhân ngày sinh nhật của Đại tướng hay ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. 

Anh Bùi Quang Ngọc cùng CBNV FPT đến chúc mừng sinh nhật Đại tướng vào năm 2008. Ảnh: Bảo tàng FPT.

Đại tướng luôn xuất hiện trong bộ quân phục và đón tiếp chúng tôi rất thân mật. Bác hỏi chuyện về FPT, về CNTT và viễn thông. Đặc biệt, Đại tướng rất quan tâm đến giáo dục khi biết FPT mở trường đại học. Tuy tuổi cao, bác vẫn rất minh mẫn, cập nhật đầy đủ thông tin về khoa học và công nghệ mới nhất cũng như các thông tin về kinh tế của đất nước.

Bác luôn căn dặn chúng tôi phải tiến sâu, làm chủ khoa học kỹ thuật, phải đào tạo nhiều kỹ sư giỏi để phục vụ công cuộc phát triển đất nước. Ở bác luôn toát ra một trí tuệ thông thái, một sự ân cần với thế hệ trẻ, một niềm tin vào dân tộc Việt Nam, một sự bình dị, gần gũi với với mọi người dân. Những lời căn dặn của bác rất sát với nhiệm vụ của chúng tôi, đơn giản, không to tát nhưng rất sâu sắc. Đó là những lời tâm huyết từ một lãnh tụ chân chính - vị tướng của nhân dân.

Các bạn trẻ FPT luôn xin được chụp ảnh cùng bác. Nhiều bạn bè quốc tế làm việc tại FPT nhất quyết đăng ký tham gia đoàn đến thăm Đại tướng. Nhiều lần chúng tôi ngồi đợi ở phòng chờ vì bác còn bận tiếp các đoàn khác. Chúng tôi xem kỹ vô số đồ vật, tranh, tượng, thư từ của quân dân từ khắp mọi miền đất nước gửi tặng Đại tướng với vô vàn hình thức thể hiện. Có lần chúng tôi ngồi chờ cùng một đoàn văn công quân đội đã cao tuổi, đã về hưu nhưng họ đến thăm và mong được hát cho Đại tướng nghe, dù chỉ một bài. Từ đó, tôi cảm thấy rất may mắn khi được gặp Đại tướng nhiều lần tại 30 Hoàng Diệu. Đại tướng có một sức hút kỳ lạ, như bậc thánh sống giữa đời thường. Những ngày qua, dòng người xếp hàng trật tự dài hàng ki lô mét để được vào viếng bác tại nhà riêng 30 Hoàng Diệu. Các hoạt động tưởng nhớ ở khắp mọi miền của đất nước, nhất là những nơi bác đã đi qua, đã minh chứng điều đó.

Nay bác đã đi xa. Chúng tôi không còn được tới thăm bác tại 30 Hoàng Diệu nữa. Nhưng hình ảnh, lời dạy, cuộc đời trong sáng của bác còn mãi trong chúng tôi, trong bao thế hệ sau này. Người dân thương nhớ bác, một khai quốc công thần của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, một vị tướng huyền thoại của Việt Nam và của thế giới thế kỷ 20, một lãnh tụ trong sáng, bình dân, gần dân, người cuối cùng của thế hệ dựng nước Việt Nam mới, người cuối cùng trong số các học trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó là thế hệ những nhà lãnh đạo đất nước mà người dân Việt Nam kính trọng, tin tưởng và thương yêu.

Trong những ngày này, 30 Hoàng Diệu là tâm điểm của người dân Việt Nam. Và chắc hôm nay, dòng người đến 30 Hoàng Diệu vẫn đông như những ngày qua.

Bùi Quang Ngọc