Người Dân Bắc Hà Xóa Nghèo Từ Cây Thông Mã Vĩ

Nhựa đặc biệt để sản xuất bo mạch điện tử cao cấp

Theo ông Lê Xuân Hữu, Trưởng Ban quản lý rừng phòng hộ (Hạt kiểm lâm Bắc Hà) trong các loại cây thông lấy nhựa thì thông mã vĩ (thông đuôi ngựa) thuộc loại đẳng cấp nhất. Nhựa thông mã vĩ, với hàm lượng colophan và các tinh chất khác, duy nhất được dùng trong công nghiệp sản xuất bo mạch điện tử cho các loại thiết bị cao cấp như điện thoại, màn hình tinh thể lỏng đời cao, hiện đại.

Ngoài ra, nhựa thông mã vĩ được sử dụng nhiều trong ngành công nghiệp hóa mỹ phẩm tăng bình quân hằng năm từ 3-5%, trong công nghệ chế tạo keo và các sản phẩm kết dính cũng tăng lên hằng năm từ 2-3% trên thế giới.

Cây thông mã vĩ là loài cây có sức chống chịu cao, sinh trưởng và phát triển tốt trên các vùng đất khô cằn, bị thoái hóa, rửa trôi mạnh. Là loài cây gỗ lớn, đa mục đích, sống lâu năm, sinh trưởng chiều cao đạt tới 25m, đường kính thân cây có thể đạt tới 60cm. Gỗ thông mã vĩ có tỷ trọng khá cao, thuộc loại gỗ tương đối tốt, giác và lõi phân biệt, gỗ có sợi cellulose dài, nên dùng cho sản xuất giấy, ngoài ra còn làm gỗ trụ mỏ, cột điện, gỗ bao bì…

Tại các huyện vùng cao, biên giới Bắc Hà, Si Ma Cai, Mường Khương do đất đồi núi có độ dốc lớn, bị rửa trôi mạnh, khô hạn, cằn cỗi nên từ những năm 90 thế kỷ trước, tỉnh đã chủ trương trồng thông mã vĩ tại những địa phương này để làm rừng phòng hộ. Được sự hỗ trợ từ các chương trình như 661, 327 của Nhà nước, tại huyện Bắc Hà đã có hàng trăm ha thông mã vĩ, loại 20-25 tuổi, đang vào kỳ cho thu hoạch nhựa khá tốt.

Nguồn thu ổn định giúp người dân xóa nghèo hiệu quả

Từ tháng 4-2017, Công ty TNHH thương mại và XNK Tuấn Phong qua khảo sát diện tích rừng thông mã vĩ ở huyện Bắc Hà đã báo cáo ngành chức năng và ký kết trực tiếp với người dân (chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông, Dao) là chủ nhân bảo vệ rừng phòng hộ với Hạt kiểm lâm Bắc Hà để khai thác nhựa, vừa tạo nguồn thu vừa bảo vệ rừng phòng hộ tốt hơn.

Theo đó, Công ty trả 13.500 đồng/cây/năm, trong đó người dân được hưởng 70% (9.500 đồng), còn lại Ban Quản lý rừng phòng hộ (Hạt kiểm lâm Bắc Hà) hưởng để chi phí giám sát và hướng dẫn kỹ thuật khai thác, bảo đảm theo quy định của ngành.

Gia đình anh Giàng Seo Lồng, dân tộc Mông ở thôn Sử Séo Chải, xã Nậm Mòn nhận khoán bảo vệ hơn 5ha rừng thông mã vĩ với Hạt kiểm lâm Bắc Hà. Nhờ cách làm trên, năm 2017, anh thu được gần 40 triệu đồng từ bán quyền khai thác nhựa cho Công ty Tuấn Phong. Ngoài ra vợ chồng anh còn được tập huấn kỹ thuật khai thác và đi cạo nhựa thuê cho Công ty, thu thêm hàng chục triệu đồng.

Có khoản tiền khá lớn để trang trải cuộc sống và phát triển kinh tế, gia đình anh Giàng Seo Lồng có cuộc sống ổn định và tốt hơn. “Mình thích cách làm này, vì rừng vẫn là của mình mà lại có tiền bán nhựa và cạo nhựa khoán cho Công ty. Mình sẽ bảo vệ rừng đang có tốt hơn và trồng thêm rừng thông mã vĩ mới”, anh Lồng phấn khởi nói.

Còn anh Đặng Văn Đoàn, dân tộc Dao, ở thôn Nậm Trì Trong, xã Bảo Nhai không có rừng thông nhận khoán bảo vệ thì đi nhận cạo nhựa thuê cho Công ty, theo phương thức khoán sản lượng.

Dừng tay cạo trên cánh rừng thông mã vĩ xanh tốt ở tiểu khu 172 xã Bảo Nhai, anh Đặng Văn Đoàn cho biết: “Mình nhận khoán cạo nhựa hơn chín nghìn cây với Công ty. Kết hợp lúc nông nhàn, mình thực hiện cạo nhựa, kỹ thuật cạo cũng dễ làm, cứ hai ngày cạo một lần (tùy theo thời tiết nắng hay mưa), sau khoảng 10-12 ngày thì giao sản phẩm nhựa cho Công ty và nhận tiền tùy theo khối lượng nhựa. Tính bình quân, mỗi ngày công lao động được khoảng 250 nghìn đồng. Đối với nhà nông thì đó là khoản thu nhập tốt, phù hợp thời gian và sức lao động”.

Theo Ban Quản lý rừng phòng hộ Bắc Hà, sau thời gian chín tháng khai thác (từ tháng tư đến hết năm 2017), bà con nông dân các xã Bảo Nhai, Na Hối, Nậm Mòn và Công ty Tuấn Phong đã tiến hành khai thác nhựa trên 14 nghìn cây thông mã vĩ (đến kỳ cho thu hoạch), với tổng diện tích hơn 45ha; bình quân mỗi cây đạt hơn 1,6kg nhựa; tổng sản lượng nhựa đạt 616kg, trị giá 331 triệu đồng.

Trong năm 2018, Công ty Tuấn Phong và bà con nông dân đang mở rộng diện tích khai thác nhựa, với mục tiêu đạt sản lượng cao hơn, đồng thời bảo vệ rừng phòng hộ theo đúng quy định.

Đánh giá về việc này, ông Lê Xuân Hữu, Trưởng Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Bắc Hà cho biết, từ việc chia sẻ lợi ích cho các hộ nhận khoán trong việc khai thác nhựa, đã tạo nguồn thu giúp bà con nông dân xóa nghèo, có cuộc sống tốt hơn, đồng thời tạo động lực để người dân thường xuyên kiểm tra, giám sát diện tích rừng được giao nhận khoán, hạn chế cháy rừng và thả rông gia súc gây ảnh hưởng xấu tới rừng.

Cán bộ Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Bắc Hà hướng dẫn người dân cách khai thác nhựa thông mã vĩ.

Rừng thông mã vĩ cho thu hoạch nhựa ở huyện Bắc Hà (Lào Cai).