Người Trẻ Và Văn Hóa Thần Tượng - Báo Nhân Dân

Thông thường, khi chọn một ai đó để hâm mộ, sùng bái, tôn làm thần tượng, chúng ta thường có xu hướng chọn nhân vật có những giá trị phù hợp với tiêu chí mà mình theo đuổi trong cuộc sống. Thần tượng chắc chắn sẽ có ảnh hưởng ở một mức độ nhất định lên nhận thức, ứng xử, văn hóa, lối sống của người hâm mộ.

Đối với người trẻ, việc chọn ai đó làm thần tượng lại càng quan trọng hơn. Bởi, nếu thần tượng ấy có giá trị sống tốt, có hình ảnh đẹp lan tỏa, có ảnh hưởng tích cực trong xã hội thì bạn trẻ cũng học được những điều tích cực, có động lực để trở nên hoàn thiện hơn. Nhưng, nếu chỉ chọn thần tượng theo số đông, theo phong trào, theo cảm xúc nhất thời mà không có sự phân biệt, tỉnh táo của lý trí, rất có thể bạn trẻ phải trả giá đắt khi chạy theo, bắt chước những hành động tiêu cực của người mà mình hâm mộ.

Nhận diện những giá trị

Việc chọn thần tượng cũng giống như thời trang, mỗi người sẽ có một “gu” riêng, và cái “gu” này cũng có thể thay đổi tùy theo thời điểm. Thời nào cũng vậy, những ngôi sao nổi tiếng trong giới nghệ thuật luôn có nhiều người trẻ hướng đến, chọn làm thần tượng, đơn giản vì hình ảnh của họ có ảnh hưởng lớn trong xã hội. Vẻ bề ngoài, phong cách thời trang, cá tính trong nghệ thuật là những yếu tố phù hợp với tâm lý, mong muốn, ước mơ của người trẻ tuổi.

Trang trực tuyến nhachay.vn thống kê, sáu nghệ sĩ Việt dẫn đầu về lượng fan hiện nay là: Sơn Tùng MTP, Đông Nhi, Mỹ Tâm, Phan Mạnh Quỳnh, Soobin Hoàng Sơn, Isaac 365. Trong đó, fanpage của Sơn Tùng MTP đạt tới hơn 14 triệu lượt theo dõi, trang cá nhân của ca sĩ cũng có hơn hai triệu like - một con số thể hiện sức hấp dẫn cá nhân của nam ca sĩ trẻ tuổi.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn có không ít người trong giới trẻ lại có xu hướng tìm kiếm những hình ảnh giản dị hơn, gần gũi hơn để tôn thờ. Chẳng hạn, trong đại dịch Covid-19, trên các diễn đàn có thể bắt gặp những người trẻ chọn thần tượng cho mình là một vị bác sĩ cụ thể đang vất vả ngày đêm trên tuyến đầu chống dịch. Có bạn trẻ chọn anh Vũ Quốc Cường - một tấm gương về làm từ thiện không quản ngại hiểm nguy trong tâm dịch và đã qua đời vì mắc Covid-19.

Rất nhiều việc làm ý nghĩa, có giá trị nhân văn được một cá nhân hoặc tập thể khởi phát và lan tỏa, kéo theo nhiều cá nhân, tập thể khác thực hiện. Từ một đốm lửa nhỏ bùng lên thành một ngọn lửa lớn, hun đúc tinh thần tương thân, tương ái.

Vào thời điểm dịch bệnh nghiêm trọng thời gian qua, khi đoàn y, bác sĩ của Bệnh viện 19-8 Bộ Công an lên đường chi viện cho Bệnh viện dã chiến ở Bắc Giang, hình ảnh các nữ y, bác sĩ lên xe làm nhiệm vụ đã được cộng đồng mạng chia sẻ mạnh mẽ. Hay hình ảnh bác sĩ Đặng Minh Hiệu cạo trọc đầu trước khi lên đường cùng đoàn đi chi viện Bắc Giang với quyết tâm chiến thắng dịch bệnh đã đem lại sự yêu mến cho nhiều người.

Nhìn từ góc độ tích cực, hiệu ứng đám đông này có sức mạnh liên kết, thôi thúc, động viên, khích lệ con người vươn lên, tạo ra những hành vi, những kết quả tốt đẹp hơn. Khi “hữu xạ tự nhiên hương”, những giá trị đích thực sẽ là mẫu số chung của những giá trị tinh thần, không còn là chân dung của một người mà trở thành giá trị tốt đẹp cho xã hội.

Tuy nhiên, mặt trái của hiệu ứng đám đông cũng không ít. Nhất là trong thời đại internet phát triển, mạng xã hội lên ngôi như hiện nay, bất kể sự việc dù chưa phân định đúng-sai, đã kiểm chứng hay chưa nhưng không ít người vẫn cao giọng phán xét theo quan điểm lệch lạc. Cũng đã có không ít vụ việc do đám đông hiếu kỳ, thiếu hiểu biết đã thúc đẩy sự việc đi đến khó kiểm soát, gây ra những hậu quả đáng tiếc.

Còn nhớ mấy năm trước, anh chàng Lệ Rơi bỗng trở nên nổi tiếng mà không hề có một tài năng nào vượt trội. Thật ra anh chàng này là sản phẩm của “internet phenomena” (hiện tượng mạng), kiểu như đã từng xảy ra trên thế giới với William Hung tại American Idol mùa thứ ba năm 2004; David after dentist trên YouTube… họ là những hiện tượng khó lý giải và đương nhiên không thể là một năng lượng tích cực có sức lan tỏa.

Thực tế, cũng có không ít bạn trẻ đang ngồi trên ghế nhà trường chọn sai người để hâm mộ. Thí dụ, họ lựa chọn trở thành fan của những nhân vật “nổi (tai) tiếng” trên mạng xã hội như Khá Bảnh, Dương Minh Tuyền, Huấn Hoa Hồng… mà không hiểu được rằng dù có nhiều người xem và theo dõi, nhưng những nhân vật này không tạo ra được giá trị mới nào đáng kể, thậm chí còn gây ra ảnh hưởng tiêu cực tới cộng đồng.