Nguồn Gốc Câu Nói “Lấy Dạ Tiểu Nhân đo Lòng Quân Tử”, Hầu Hết ...

Chúng ta vẫn thường nghe câu: “Lấy dạ tiểu nhân đo lòng quân tử”, để ám chỉ việc dùng lòng dạ tiểu nhân bỉ ổi, mà phỏng đoán người đạo đức cao thượng. Tuy nhiên, nguồn gốc thực của câu nói này lại mang hàm ý khác, có liên quan tới một điển tích.

Bỏ chiến xa phá Nhung Địch

Vào năm 541 TCN, lúc đó thành phố Thái Nguyên tỉnh Sơn Tây còn chưa phải lãnh địa của Hoa Hạ, nhưng là láng giềng của Hoa Hạ, có bộ tộc Nhung Địch cư trú, ở cạnh Tấn quốc, là nước chư hầu lớn nhất thời bấy giờ, thường có xung đột lẫn nhau. Mùa hè năm ấy, quân đội của nước Tấn thừa lúc cả ngàn chiến xa đang khí thế cuồn cuộn mà tiến công Nhung Địch, chuẩn bị đánh một trận gọn gàng.

Quân lính nước Tấn vừa dàn trận xuống khu vực của Nhung Địch, thì bắt đầu chịu khổ, phải đi qua cả vùng núi non trùng điệp, con đường gập ghềnh, mà địa hình này lại thân thuộc với người Nhung Địch, họ bèn không tiếp chiến chính diện, mà tác chiến với quy mô nhỏ, thỉnh thoảng bất ngờ xông ra tập kích đội xe của nước Tấn, khiến cho quân xe của nước Tấn không chỉ khó có đất dụng võ, ngược lại gặp ngăn trở.

Vào lúc này có một tướng lĩnh của nước Tấn đề xuất phương pháp “hủy xe mà đi”, mệnh lệnh cho những binh sĩ xưa nay vẫn ngồi xe đánh trận phải xuống xe, điều chỉnh lại đội hình mới, thành một phương thức bộ binh mới.

Kiểu bộ binh mới này khiến tộc người Nhung Địch cười cợt, vì nước Tấn xưa nay chú trọng dùng chiến xa, lần này thay đổi phương thức khác, không có xe cũng không có ngựa, không phải là đến để chịu trận sao? Nhưng không ai ngờ, quân đội nước Tấn tuy rằng vừa mới tổ chức, nhưng lại có vị tướng lĩnh tốt, một tiếng trống vang, ba mặt vây quanh, đánh quân Nhung Địch tán loạn.

Vị tướng quân này tên là Ngụy Thư, trận chiến này cũng gọi là cuộc chiến Đại Nguyên. Từ đó về sau, chiến tranh bộ binh được phát triển rộng khắp, năng lực của Ngụy Thư cũng từ đó được nhiều người biết đến. Vào 6 năm cuối cuộc đời, Ngụy Thư chủ trì chính sự của nước Tấn, làm một nhân vật chỉ ở dưới một người mà ở trên vạn người.

Nghe hiểu phép ẩn dụ “cơm canh”

Mùa đông năm 514 TCN, con trai của Ngụy Thư là Ngụy Mậu đảm nhiệm một chức quan địa phương ở Ngạnh Dương, có một vụ án đã lâu vẫn chưa thể giải quyết được. Ngụy Mậu liền đem vụ án tấu lên triều đình, và đã đến tay của Ngụy Thư.

Ngụy Thư còn chưa thụ lý vụ án, bên thưa kiện đã tìm đến nơi, còn dẫn theo đoàn nhạc có vũ nữ ca kỹ đến. Ngụy Thư ở nước Tấn và các nước liệt quốc khác đều có tiếng tăm và được trọng vọng, đã không có tiếng xấu nhận hối lộ. Thế nhưng lần này, Ngụy Thư vừa xem thấy các ca kỹ mỗi người dáng vẻ thướt tha yêu kiều, bộ dạng thùy mị nhẹ nhàng, thế là động tâm. Tuy đoàn nhạc nữ này đến đây còn phải tốn tiền ăn uống, nhưng Ngụy Thư cũng tiếp nhận.

Con trai Ngụy Mậu tính nóng nảy, nhưng thân làm con, cũng thấy không tiện trước mặt phụ thân nói ra chuyện này, liền ủy thác cho hai thuộc hạ, một người tên Diêm Một, một người tên Nữ Khoan. Ngụy Mậu nói: “Nếu như phụ thân đã tiếp nhận đám người này, thì không còn kiểu hối lộ nào lớn hơn như vậy nữa”. Sau đó dặn dò thuộc hạ nghĩ cách ngăn cản.

Một ngày nọ, Diêm Một và Nữ Khoan cùng nhau tới chỗ của Ngụy Thư, sau khi bàn xong việc công, hai người không vội rời đi, lề mề kéo dài tới giờ dùng cơm, Ngụy Thư mời họ ở lại dùng bữa. Khi rượu và thức ăn bưng lên rồi, chỉ thấy hai người kia thỉnh thoảng lại lắc đầu thở dài, khiến Ngụy Thư cảm thấy khó hiểu.

Thời kì Xuân thu, ở xã hội tầng cao, trong lúc dùng cơm không được nói chuyện. Đợi lúc ăn xong bữa cơm, Ngụy Thư mới đặt câu hỏi: “Ta nghe nói lúc ăn cơm có thể quên đi mọi ưu phiền, nhưng các ngươi lại một mực thở dài, rốt cuộc là chuyện gì?”

Diêm Một, Nữ Khoan đợi Ngụy Thư lên tiếng, liền nói: “Ngày hôm qua hai người chúng tôi uống rượu, không được ăn cơm chiều, hôm nay cảm thấy bụng rất đói, ngay từ đầu lo lắng thức ăn không đủ ăn, cho nên lắc đầu thở dài. Ăn vào một nửa thì đã bắt đầu tự trách, tướng quân sao có thể để chúng tôi ăn không no bụng được cơ chứ? Bởi vậy lại lắc đầu thở dài”.

Hai người bọn họ nói tiếp một câu quan trọng nhất: “Hiện tại bữa cơm đã xong, hạ thần hy vọng cái bụng của chúng thần cũng như cái tâm của tướng quân đã no là đủ rồi”. Ngụy Thư không hổ danh là Ngụy Thư, vừa nghe liền hiểu phép ẩn dụ của hai người, đối với “cơm canh” dâng tới miệng, ông bèn nhất quyết từ chối.

Câu chuyện này được ghi lại trong “Tả Truyện”, nguyên văn như sau: “Nguyện dùng dạ tiểu nhân thay cho lòng quân tử”, là nguồn gốc của câu nói “lấy dạ tiểu nhân đo lòng quân tử”.

Năm tháng trôi qua, ý nghĩa của hai chữ “tiểu nhân” và “quân tử” đã biến hóa rất nhiều. “Kinh Thi. Thái Vi” có câu: “Giá bỉ tứ mẫu, tứ mẫu quỳ quỳ, quân tử sở y, tiểu nhân sở phì”, ý là: Cưỡi lên chiến xa với bốn con ngựa, chiến xa mạnh mẽ lại cao lớn. Quân tử (tướng quân) dựa vào xe mà chiến đấu, tiểu nhân (binh sĩ) dựa vào xe mà được yểm hộ. Ở đây “tiểu nhân” và “quân tử” chỉ hai giai cấp khác nhau, như “tướng quân” và “binh sĩ”. Ngày nay người ta đã diễn biến nó thành: tiểu nhân chỉ những người đạo đức kém, quân tử chỉ những người đạo đức cao thượng.

Diêm Một, Nữ Khoan đưa cho Ngụy Thư phép ẩn dụ, ngày nay lại bị suy nghĩ theo ý nghĩa là từ thân lòng dạ tiểu nhân bỉ ổi, mà phỏng đoán người đạo đức cao thượng. Diêm Một, Nữ Khoan, hai người ở dưới đất nếu có biết được, không chừng họ đều lắc đầu tới mức đầu sắp rơi xuống đất rồi.

Natalie, theo NTDTV

Bài chọn lọc

Bài chọn lọc

Mời sếp ăn tối, ai ngờ sếp kéo 10 người bạn đến cùng, tôi phải thanh toán hóa đơn rỗng ví: Về nhà nhận được tin nhắn ấm lòng.

25 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Chuyện nước Mỹ: Cách mua nhà và xe từ hai bàn tay trắng

25 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Bật mí “bí mật” của người giàu

25 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Mark Zuckerberg ở tuổi 40: Chuyển sang phong cách hip-hop, thích chăn bò và nấu bia

25 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

3 MÓN NỢ không sớm xử lý thì đời chẳng khá lên, sống mãi kiếp ‘gà què ăn quẩn cối xay’!

24 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Nữ NSND hiếm hoi có bằng Tiến sĩ: Sinh quý tử cho tỷ phú Pháp, U80 sống cô độc trong biệt thự rộng 1.200m2

24 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Tâm lý học: Người mắc “hiệu ứng nho chua” thường bị xa lánh bởi một tính xấu, họa cũng từ đây mà ra.

24 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Đại gia Đường “bia”: Từ người đạp xích lô đến cơ ngơi nghìn tỷ và chuyện nợ lương, bị siết nợ.

24 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

“Chúa trời không đổ xúc xắc”- Câu nói cửa miệng của Albert Einstein và lòng tin của ông vào thuyết định mệnh

23 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Chuyên gia Harvard tiết lộ Warren Buffett có 1 “mỏ vàng” dễ kiếm ra tiền, nếu ai không sở hữu thì khó thành công.

23 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

“Tại sao người ta giàu có, mình lại nghèo khổ”- Câu hỏi day dứt đưa Shark Phú từ kẻ thất nghiệp trở thành “vua chảo”.

23 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Tái diễn chiêu trò giả danh nhân viên chăm sóc khách hàng của sàn thương mại điện tử.

23 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Với tư duy bể cá, Elon Musk bảo: “Nếu không có người ngoài hành tinh thì đó sẽ là điều đáng sợ nhất”

23 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

5 ngành học có thể bị ‘xóa sổ’ trong tương lai

22 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Kiếm tiền không khó, nhưng trước hết phải THÔNG SUỐT – Thông suốt cái gì và ai nói vậy?

22 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Sau câu chuyện về người vợ của ‘Bill Gates Ấn Độ’, ông Trương Gia Bình quả quyết: Bí quyết khởi nghiệp thành công là “Chọn đúng vợ!”

22 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

“Bill Gates Ấn Độ” Narayana Murthy: Việt Nam là một quốc gia độc nhất vô nhị.

22 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Điều gì xảy ra với các đứa trẻ “thần đồng”, IQ cực cao khi lớn lên? Nghiên cứu 47 năm tìm ra câu trả lời

21 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Robert Kiyosaki: Muốn giàu, hãy mạnh dạn và chấp nhận rủi ro trong phạm vi tổn thất mà bạn có thể chấp nhận được.

21 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Thâm Quyến: Từ làng chài nghèo tới thành phố công nghiệp hơn 200 tỷ USD, năng lượng mới và AI chiếm hơn 40% GDRP

21 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Hiện tượng lạ xuất hiện đúng vào ngày Từ Hi Thái hậu chào đời, hậu quả gần 80 năm sau nhà Thanh diệt vong

20 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

GS Phan Văn Trường: Hãy lăn xả, rồi vỡ đầu, vỡ tai, thất bại ê chề…rồi hạnh phúc sẽ đến

20 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Elon Musk thẳng thắn: Người giàu vẫn mãi giàu còn người nghèo vẫn chật vật vì quên 1 THỨ giúp thay đổi số phận

20 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Bẫy giả mạo công an ‘giúp nạn nhân lấy lại tiền bị lừa đảo’: Thấy nghi ngờ, hãy làm điều này trước tiên

20 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Cha mẹ mải mê với “hiệu ứng đuổi rắn”: Rất kém hiệu quả với con cái mình

20 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Thành phố có nhiều người giàu nhất thế giới, cứ 24 cư dân lại có một “đại gia”

20 Tháng Năm, 2024 24 giờ - Thông tin KN

Vì sao chính quyền Huyện Hóc Môn vẫn mãi im lặng trước nỗi khổ của dân?

19 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Người nghèo đột nhiên trở nên giàu có, họ nắm giữ bí mật tài phú nào?

18 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Triệu phú tự thân tiết lộ: Duy trì một hành động mỗi ngày, tôi tích lũy khối tài sản khổng lồ, ai cũng có thể áp dụng theo

18 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Bắt chước cách đầu tư của triệu phú: Tại sao bạn không nên?

18 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Kinh nghiệm của cụ ông 80 tuổi: Về già muốn sống thoải mái đủ đầy, phải nhớ lấy 3 lời này mà làm theo.

18 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Tác giả ‘Cha giàu, cha nghèo’ liệu có đúng: Mỹ đang đối mặt nguy cơ vỡ nợ cao chưa từng thấy còn Trung Quốc đang…mua vàng

18 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa: Người Việt Nam mạnh về mua xổ số, đầu tư dựa vào may mắn, chứ không đầu tư bằng tri thức

17 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Dám nghĩ, dám làm, người Mỹ sục sôi khởi nghiệp trở lại với 5,5 triệu doanh nghiệp đăng ký trong năm ngoái.

17 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

70 tuổi tôi mới ngộ ra: Đời người đừng kỳ vọng 5 ĐIỀU, ai bi luỵ sẽ khổ sở, sống dày vò, mãi không thoát nổi vòng luẩn quẩn!

17 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Sinh nhật tuổi 40 của Mark Zuckerberg: Kiếm đủ tiền và xây đủ hạnh phúc bên người bạn đời thuở hàn vi

16 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

MC nổi tiếng từng làm nhiều chương trình về lừa đảo, bị lừa toàn bộ tiền trong tài khoản chỉ sau một cuộc gọi

16 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Bê bối công ty đa cấp ‘đội lốt’ học viện đầu tư: Thành viên vip kiếm 750.000 USD/tháng nếu tìm được 70.000 tân binh.

16 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

53 tuổi khởi nghiệp, 90 tuổi mới trả xong khoản nợ 70 tỷ, nhưng người phụ nữ này vẫn khiến hàng triệu người nể trọng!

15 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Đang đi ăn, trong khoảnh khắc cô gái bỗng bỏ chạy về nhà và cứu sống mẹ mình: Chỉ nhờ 1 thứ kì diệu

15 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Bạn tôi – giám đốc ‘tái nghèo’ sau một đêm, bị sa thải không lời bào chữa: Nguyên nhân bắt nguồn từ một kỹ năng bị xem nhẹ

15 Tháng Năm, 2024 Bài chọn lọc

Không chỉ luôn đưa ra lời khuyên đầu tư giá trị, Warren Buffett còn bảo “Hãy viết cáo phó của chính bạn”. Vì sao?

15 Tháng Năm, 2024