Nguy Cơ Tăng Kali Máu Khi Kết Hợp Spironolacton Và Các Chất Phong ...

Tóm tắt khuyến cáo của MHRA dành cho cán bộ y tế:

· Việc sử dụng đồng thời spironolacton với ACEI hoặc ARB không được khuyến cáo do nguy cơ tăng kali máu nghiêm trọng đặc biệt trên bệnh nhân suy thận rõ rệt.

· Sử dụng spironolacton, ACEI hoặc ARB với liều thấp nhất có hiệu quả nếu nhất thiết phải kê đơn đồng thời các thuốc này.

· Giám sát thường xuyên nồng độ kali mau và chức năng thận.

· Ngừng sử dụng thuốc ngay khi xuất hiện biến cố tăng kai máu.

Nguy cơ tăng kali máu với spironolacton

Spironolacton được chỉ định trên bệnh nhân suy tim suy huyết. Đây là thuốc đối kháng cạnh tranh với aldosteron và làm tăng đào thải natri trong khi lại giảm đào thải kali ở ống lượn xa của thận. Cơ chế tác dụng này cho thấy có thể xảy ranguy cơ tăng kali máu, đặc biệt là trên bệnh nhân suy giảm chức năng thận. Do vậy, không nên sử dụng spironolacton trên bệnh nhân suy giảm chức năng thận nghiêm trọng hoặc hiện mắc tăng kali máu.

Nguy cơ tăng kali máu với thuốc tác động lên hệ renin-angiotensin

Các thuốc nhóm ACEI được chỉ định trên bệnh nhân tăng huyết áp hoặc suy tim. Các thuốc ARB cũng được chỉ định đối với tăng huyết áp và một vài thuốcđược chỉ định cho suy tim.Tác dụng phụ được ghi nhận khi sử dụng ACEI và ARB bao gồm rối loạn chức năng thận và tăng kali máu. Yếu tố nguy cơ tăng kali máu (như suy thận và ĐTĐ) xảy ra khá thường xuyên trên bệnh nhân điều trị với ARB hoặc ACEI. Tình trạng mất nước có thể làm tăng nguy cơ rối loạn chức năng thận dẫn tới tăng kali máu. Ước tính biến cố tăng kali máu có thể xảy ra với tỉ lệ >1/100 và <1/1000 trên bệnh nhân sử dụng ACEI hoặc ARB.

Báo cáo về các trường hợp tăng kali máu

1 báo cáo pháp y gửi tới MHRA gần đây đã mô tả trường hợp tử vong do tăng kali máu trên 1 bệnh nhân suy tim, ĐTĐ và suy thận mạn đang được điều trị bằng một vài thuốc trong đó có spironolacton. Một liều nhỏ thuốc nhóm ACEI được thêm vào phác đồ để điều trị tăng huyết áp. Vài ngày sau đó, bệnh nhân được nhập viện với tình trạng tăng kali máu nghiêm trọng kèm theo cơn cấp trên nền suy thận và bệnh nhân đã tử vong sau đó.

Từ tháng 01/1998 và tháng 12/2015, MHRAđã nhận được 82 báo cáo ADR về nồng độ kali máu bất thường trên bệnh nhân sử dụng spironolacton đồng thời với ACEI (63 trường hợp) hoặc ARB(25 trường hợp). 70 trường hợp trong số đó được mô tả là tăng kali máu và có 3 bệnh nhân sử dụng spironolacton và ACEI có biến cố tử vong.

Số lượng trường hợp sử dụng đồng thời spironolacton và ACEI tăng từ năm 1999 và chạm đỉnh vào năm 2001 và 2005 và bắt đầu tăng trở lạitrong 2 năm gần đây.

Trong suốt giai đoạn 1982 tới 1998 chỉ có 7 trường hợp được báo cáo tăng kali máu liên quan tới việc phối hợp thuốc này. Từ 1999, nghiên cứu đánh giá ngẫu nhiên aldacton (RALES) đã báo cáo sựgiảm nguy cơ tử vong tương đối trên bệnh nhân sử dụngspironolacton khi so sánh với giả dược, bên cạnh phác đồ điều trị chuẩn (bao gồm ACEI) nếu dung nạp được. Biến cố tăng kali máu trong nghiên cứu RALES rất ít. Năm 2004, một nghiên cứu ở Mỹ và Canada đã nhận thấy mối liên quan giữa việc sử dụng spironolacton và việc xuất hiện biến cố tăng kali máu (bao gồm cả tăng kali máu dẫn tới tử vong) trên bệnh nhân điều trị với ACEI có tiền sử nhập viện do suy tim. Quan sát này được lý giải từ sự khác nhau về đặc điểm, điều kiện và nền tảng bệnh nhân trong nghiên cứu RALES khi so sánh với thực hành lâm sàng thường quy. Số lượng báo cáo tăng đáng kể sau năm 1999 có thể tương quan với việc sử dụng phối hợp spironolacton và ACEI phổ biến hơn sau nghiên cứu RALES.

Việcbáo cáo ADR gần đây tăng lên trùng hợp với kết luận của Ủy ban Châu Âu về việc hạn chế sử dụng đồng thời ACEI và ARB. Bản đánh giá này kết luận phối hợp ACEI và ARB (cùng tác động trên hệ renin-angiotensin) không được khuyến cáo vì tăng nguy cơ tăng kali máu, hạ huyết áp và suy giảm chức năng thận. Số lượng báo cáo ADR ở Anh tăng lên gần đây có thể do sự gia tăng sử dụng phối hợp spironolacton và ACEI hoặc ARB, hoặc do nhận thức về nguy cơ này của cán bộ y tế được tăng lên.

Tài liệu tham khảo

1. Pitt B, et al. The effect of spironolactone on morbidity and mortality in patients with severe heart failure. N Engl J Med 1999; 341: 709–17.

2. Juurlink D, et al. Rates of hyperkalemia after publication of the randomized aldactone evaluation study. N Engl J Med 2004; 351: 543–51.

Nguồn: https://www.gov.uk/drug-safety-update/spironolactone-and-renin-angiotensin-system-drugs-in-heart-failure-risk-of-potentially-fatal-hyperkalaemia)

Người điểm tin: ThS. Nguyễn Phương Thúy