Nguyên Nhân Gây Viêm Ruột Hoại Tử

Viêm ruột hoại tử là bệnh lý đường tiêu hóa nặng. Bệnh đã được ghi nhận tại nhiều nơi ở Việt Nam sau năm 1975. Nguyên nhân chưa rõ, nhiều yếu tố có liên quan đến sinh bệnh học, nhiễm khuẩn, dinh dưỡng qua đường tiêu hóa, tổn thương mạch máu tại chỗ. Nguyên nhân hay được nhắc đến là do đột nhiên ăn nhiều thịt và nhất là thức ăn đó bị nhiễm Clostridium Perfringens dẫn đến cơ thể thiếu hụt tương đối lượng men trypsin.

Tại sao bị viêm ruột hoại tử?

Nguyên nhân gây bệnh viêm ruột hoại tử là do độc tố toxin của Clostridium Welchi type C (CWC hay còn gọi là Welchi Perfringens). Loại độc tố này rất dễ bị hủy diệt bởi men trypsin có trong ruột người bình thường, nhờ đó chúng ta không bị bệnh. Nếu chế độ ăn thiếu protein, ăn các thức ăn có nhiều chất chống men trypsin, mắc bệnh giun đũa hoặc chế độ ăn đột nhiên có nhiều thịt thì độc tố toxin của vi khuẩn tiết ra không bị hủy bởi men trypsin của ruột, khi đó độc tố sẽ gây hoại tử ruột.

CWC là một loại vi khuẩn kỵ khí, gram (+), tạo bào tử, hình gậy. Nó gây nên tình trạng nhiễm độc với tổn thương hoại tử ở ống tiêu hóa của súc vật thí nghiệm cũng như ở người. CWC có thể tìm thấy trong phân súc vật: bò, lợn và ngay cả trong phân của người bình thường. Nếu vệ sinh kém, vi khuẩn có thể nhiễm vào thực phẩm, người ăn phải thức ăn bị nhiễm khuẩn chưa nấu chín kỹ sẽ bị nhiễm bệnh.

Tiêu bản tổn thương viêm ruột hoại tử.

Phát hiện sớm nhờ các triệu chứng

Viêm ruột hoại tử là bệnh nặng, diễn biến nhanh, do đó cần phát hiện sớm người bị bệnh và chuyển ngay đến bệnh viện để kịp thời điều trị.Thời gian ủ bệnh trung bình từ vài giờ đến vài ngày với các dấu hiệu điển hình như:

Đau bụng: đây là triệu chứng luôn luôn có ở 100% số bệnh nhân, là triệu chứng đầu tiên của bệnh, xuất hiện vào ngày thứ nhất nhưng nó biến mất chậm nhất. Đau bụng có đặc điểm: lúc đầu người bệnh đau từng cơn, sau đó đau âm ỉ; đau gia tăng khi ăn hoặc uống; đây là triệu chứng đặc biệt của bệnh dùng để phân biệt với những trường hợp có đại tiện ra máu khác hoặc ở những thể nhẹ.

Cơn đau thường khu trú ở vùng thượng vị hoặc quanh rốn, hoặc có khi không xác định được vị trí nhất định. Đau kéo dài khoảng 4 - 12 ngày, trung bình là 9 ngày. Trong trường hợp viêm ruột hoại tử có sốc, cơn đau dữ dội hơn và kéo dài hơn 9 ngày.

Sốt: cũng là triệu chứng thường xuất hiện ở 100% số bệnh nhân, xuất hiện sau đau bụng và vào ngày đầu tiên của bệnh. Trong trường hợp có sốc, sốt thường cao trên 38,5°C. Nếu sốt cao vẫn tiếp tục hay xuất hiện sau tuần thứ hai, cần cảnh giác những biến chứng của viêm ruột hoại tử như tắc ruột, viêm phúc mạc...

Đi ngoài ra máu: đây là triệu chứng quan trọng nhất và luôn luôn có ở 100% bệnh nhân và là triệu chứng có giá trị trong quyết định chẩn đoán. Xuất hiện ngay ngày đầu hoặc thứ hai của bệnh. Phân thường có màu đỏ nâu, lỏng, có mùi thối khắm rất đặc biệt. Lượng phân mỗi lần đi khoảng 50 - 200ml. Đại tiện dễ dàng, không mót rặn. Có trường hợp bệnh nhân không tự đại tiện được, phải ấn mạnh vào bụng hoặc thăm trực tràng hoặc đặt ống xông trực tràng phân mới chảy ra ngoài.

Một số trường hợp có táo bón sau một vài ngày đại tiện ra máu, thông thường kéo dài 2 - 3 ngày, có trường hợp đến 10 ngày. Nếu táo bón xuất hiện mà các triệu chứng khác khá hơn như hết sốt hoặc giảm sốt, bụng bớt trướng thì đó là diễn tiến tốt của bệnh. Ngược lại, nếu có táo bón mà sốt gia tăng, đau bụng tăng hay bụng chướng hoặc nôn xuất hiện thì cần nghĩ đến biến chứng của bệnh như tắc ruột, thủng ruột hay viêm phúc mạc. Có một số trường hợp tiêu chảy phân lỏng xuất hiện trước khi đại tiện ra máu

Nôn: triệu chứng này xuất hiện khá sớm, thường vào ngày thứ 1, thứ 2 của bệnh. Nôn thường chấm dứt vào ngày thứ 3 của bệnh, hiếm khi kéo dài quá 7 ngày. Nếu nôn tái xuất hiện vào tuần lễ thứ 2 thì thường là do biến chứng tắc ruột.

Trướng bụng: xuất hiện tương đối muộn so với các triệu chứng trên, thường vào ngày thứ 3 của bệnh. Nếu bụng trướng xuất hiện sớm là dấu hiệu của tiên lượng nặng.

Sốc: nếu có thường xảy ra vào ngày thứ 1, thứ 2 của bệnh; đi kèm với tình trạng sốc bệnh nhân có thể có nổi vân tím trên da. Tỷ lệ tử vong cao nếu có vân tím xuất hiện.

Làm gì khi phát hiện bệnh?

Bệnh viêm ruột hoại tử là một bệnh lý nặng, diễn tiến phức tạp vì thế khi phát hiện bệnh cần được chuyển đến những bệnh viện có điều kiện chăm sóc và theo dõi cũng như xử lý kịp thời. Tùy thuộc vào mức độ bệnh, bác sĩ sẽ có chỉ định sử dụng kháng sinh hợp lý; bổ sung nước điện giải bằng dung dịch osezol hoặc truyền tĩnh mạch dung dịch ringer lactat; các biện pháp điều trị chuyên biệt như đặt ống thông mũi - dạ dày, ống thông hậu môn... có thể phải phẫu thuật trong các trường hợp cần thiết.

Bệnh viêm ruột hoại tử tuy rất nặng nhưng có thể phòng tránh được bằng các biện pháp đơn giản và hiệu quả sau đây: luôn luôn thực hiện tốt công tác vệ sinh môi trường, nhất là vệ sinh phân, nước, rác, vệ sinh an toàn thực phẩm. Thực hiện triệt để việc ăn chín uống sôi. Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi đại tiện...

ThS.BS. Nguyễn Bạch Đằng

(theo suckhoedoisong.vn)