Nguyên Tố Hóa Học Là Gì? Lý Thuyết Về Nguyên Tố Hóa Học

Warning: mysqli_query(): (HY000/1): Can't create/write to file '/tmp/#sql-temptable-b851-2fbf8b-8159.MAI' (Errcode: 28 "No space left on device") in /opt/bitnami/wordpress/wp-includes/wp-db.php on line 2162

Khi mới bắt đầu làm quen với môn Hóa thì các nguyên tố hóa học là một “chìa khóa” quan trọng mà tất cả các em học sinh đều phải ghi nhớ để học tốt hơn. Vậy nguyên tố hóa học là gì? Có bao nhiêu nguyên tố tồn tại được con người phát hiện? Các em hãy cùng Team Marathon Education tìm hiểu những nội dung này trong bài viết sau.

>>> Xem thêm: Lý Thuyết Bảng Nguyên Tố Hóa Học Và Bài Ca Hóa Trị

Nguyên tố hóa học là gì? Có bao nhiêu nguyên tố hóa học?

Định nghĩa

Nguyên tố hóa học là tập hợp các nguyên tử cùng loại, có cùng số proton trong hạt nhân. Mỗi nguyên tố được xác định theo số proton trong hạt nhân nguyên tử.

Nếu một nguyên tố được thêm nhiều proton hơn vào một nguyên tử thì có thể tạo ra nguyên tố mới. Đồng thời, các nguyên tử của cùng một nguyên tố sẽ có cùng số hiệu nguyên tử (ký hiệu là Z).

Có bao nhiêu nguyên tố hóa học?

Trong thời buổi khoa học ngày càng phát triển như hiện nay, con người đã tìm ra được rất nhiều nguyên tố khác nhau. Hiện nay, các nguyên tố hóa học được sắp xếp dựa theo chiều tăng dần số proton trong hạt nhân nguyên tử.

Bảng tuần hoàn hóa học hiện có 118 nguyên tố hóa học được công nhận và phân chia thành nhiều nhóm khác nhau như nhóm kim loại (có nhóm kim loại kiềm, nhóm kim loại kiềm thổ, nhóm kim loại chuyển tiếp,…), nhóm phi kim, nhóm khí hiếm và nhóm nguyên tố đất hiếm.

Phân loại nguyên tố hóa học

Nguyên tố kim loại

• Đây là những nguyên tố thường ở dạng đơn chất, thể rắn trong điều kiện thường (trừ một số chất là thủy ngân, gali và xeri ở thể lỏng).
• Hiện có tất cả 81 nguyên tố kim loại trong bảng tuần hoàn hóa học.
• Oxit của các nguyên tố kim loại thường là oxit bazơ hoặc oxit lưỡng tính hoặc oxit axit khi kim loại có mức oxi hóa cao.
• Nguyên tố kim loại thường có 1e đến 3e ở lớp ngoài cùng.

Nguyên tố phi kim

• Đây là những nguyên tố thường ở dạng đơn chất, thể khí.
• Các nguyên tố phi kim bao gồm F, Cl, Br, I, O, S, Se, N, P, C, He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn.
• Oxit của các nguyên tố phi kim là oxit axit hoặc oxit trung tính.
• Nguyên tố phi kim thường có 4e đến 7e ở lớp ngoài cùng, trừ các loại khí hiếm có 8e ở lớp ngoài cùng (trạng thái bền vững).

Nguyên tố á kim

• Đây là những nguyên tố thường ở dạng đơn chất và là những chất bán dẫn.
• Các nguyên tố á kim có tính chất trung gian của cả kim loại và phi kim.
• Các nguyên tố á kim bao gồm bo, silic, gemani, asen và telu.
• Oxit của các nguyên tố á kim là oxit lưỡng tính.

Liên Kết Ion Là Gì? Sự Hình Thành Liên Kết Ion Như Thế Nào?

Ký hiệu hóa học

Mỗi nguyên tố hóa học được biểu diễn bằng 1 ký hiệu duy nhất gọi là kí hiệu hóa học. Các ký hiệu này do tổ chức quốc tế quy ước và thường lấy từ 1 – 2 chữ cái ở đầu tên nguyên tố. Đồng thời, các nguyên tố này có thể được phiên âm bằng tiếng La tinh, tiếng Anh hay sử dụng các ngôn ngữ khác như tiếng Đức, tiếng Pháp, tiếng Nga,…

Mỗi nguyên tố thường được biểu thị bằng tên, ký hiệu hoặc số nguyên tử của nguyên tố đó. Trong đó, các ký hiệu của một nguyên tố thường bắt đầu bằng chữ cái in hoa của nguyên tố đó như Kali (kí hiệu là K), Hidro (kí hiệu là H),… Nếu sau ký tự đầu tiên vẫn còn sử dụng chữ cái khác thì chữ cái này sẽ được viết thường.

Ví dụ: 

• Nguyên tố có 1 chữ cái: Nitơ (N), Kali (K), Oxi (O),…
• Nguyên tố có 2 chữ cái: Đồng (Cu), Nhôm (Al), Sắt (Fe), Kẽm (Zn),…

Dưới đây là bảng ký hiệu hoá học các nguyên tố Tiếng Anh và Tiếng Việt đầy đủ và chi tiết giúp các em nắm được một số kí hiệu hóa học các nguyên tố.

Tên Tiếng Anh	Tên Tiếng Việt	Kí hiệu nguyên tố	Số Proton
actinium	actini	Ac	89
americium	americi	Am	95
stibium	antimon	Sb	51
argonum	agon	Ar	18
arsenicum	asen	As	33
astatium	astatin	At	85
baryum	bari	Ba	56
berkelium	berkeli	Bk	97
beryllium	berylli	Be	4
bismuthum	bitmut	Bi	83
bohrium	bohri	Bh	107
borum	bo	B	5
bromum	brôm	Br	35
carboneum	cacbon	C	6
cerium	xeri	Ce	58
caesium	xêzi	Cs	55
stannum	thiếc	Sn	50
curium	curium	Cm	96
darmstadtium	darmstadti	Ds	110
kalium	kali	K	19
dubnium	dubni	Db	105
nitrogenium	nitơ	N	7
dysprosium	dysprosi	Dy	66
einsteinium	einsteini	Es	99
erbium	erbi	Er	68
europium	europi	Eu	63
fermium	fermi	Fm	100
fluorum	flo	F	9
phosphorus	phốtpho	P	15
francium	franxi	Fr	87
gadolinium	gadolini	Gd	64
gallium	galli	Ga	31
germanium	germani	Ge	32
hafnium	hafni	Hf	72
hassium	hassi	Hs	108
helium	heli	He	2
aluminium	nhôm	Al	13
holmium	holmi	Ho	67
magnesium	magiê	Mg	12
chlorum	clo	Cl	17
chromium	crom	Cr	24
indium	indi	In	49
iridium	iridi	Ir	77
iodum	iốt	I	53
cadmium	cadmi	Cd	48
californium	californi	Cf	98
cobaltum	coban	Co	27
krypton	krypton	Kr	36
silicium	silic	Si	14
oxygenium	ôxy	O	8
lanthanum	lantan	La	57
laurentium	lawrenci	Lr	103
lithium	liti	Li	3
lutetium	luteti	Lu	71
manganum	mangan	Mn	25
cuprum	đồng	Cu	29
meitnerium	meitneri	Mt	109
mendelevium	mendelevi	Md	101
molybdaenum	molypden	Mo	42
neodymium	neodymi	Nd	60
neon	neon	Ne	10
neptunium	neptuni	Np	93
niccolum	niken	Ni	28
niobium	niobi	Nb	41
nobelium	nobeli	No	102
plumbum	chì	Pb	82
osmium	osmi	Os	76
palladium	paladi	Pd	46
platinum	bạch kim	Pt	78
plutonium	plutoni	Pu	94
polonium	poloni	Po	84
praseodymium	praseodymi	Pr	59
promethium	promethi	Pm	61
protactinium	protactini	Pa	91
radium	radi	Ra	88
radon	radon	Rn	86
rhenium	rheni	Re	75
rhodium	rhodi	Rh	45
roentgenium	roentgeni	Rg	111
hydrargyrum	thủy ngân	Hg	80
rubidium	rubidi	Rb	37
ruthenium	rutheni	Ru	44
rutherfordium	rutherfordi	Rf	104
samarium	samari	Sm	62
seaborgium	seaborgi	Sg	106
selenium	selen	Se	34
sulphur	lưu huỳnh	S	16
scandium	scandi	Sc	21
natrium	natri	Na	11
strontium	stronti	Sr	38
argentum	bạc	Ag	47
tantalum	tantali	Ta	73
technetium	tecneti	Tc	43
tellurium	telua	Te	52
terbium	terbi	Tb	65
thallium	tali	Tl	81
thorium	thori	Th	90
thulium	thuli	Tm	69
titanium	titan	Ti	22
uranium	urani	U	92
vanadium	vanadi	V	23
calcium	canxi	Ca	20
hydrogenium	hiđrô	H	1
wolframium	volfram	W	74
xenon	xenon	Xe	54
ytterbium	ytterbi	Yb	70
yttrium	yttri	Y	39
zincum	kẽm	Zn	30
zirconium	zirconi	Zr	40
aurum	vàng	Au	79
ferrum	sắt	Fe	26

Nguyên tử khối

Nguyên tử khối là khối lượng của một nguyên tử. Tổ chức Đo lường Thế giới lấy khối lượng của nguyên tử cacbon làm đơn vị đo của nguyên tử khối (thường gọi là đơn vị cacbon, ký hiệu là đvC).

Phản Ứng Hóa Học Là Gì? Các Loại Phản Ứng Hóa Học Lớp 8

Vì mỗi nguyên tố hóa học khác nhau về số proton nên sẽ có khối lượng nguyên tử khác nhau. 

• Đơn vị khối lượng nguyên tử được ký hiệu là u.
• Theo hệ đo lường quốc tế quy ước: 1u = 1/NA (gam) = 1/(1000 NA) kg (NA – Avogadro là số lượng nguyên tử có trong 12g đồng vị Cacbon 12 hay có thể gọi là số nguyên tử có trong 1 mol chất.

Như vậy, với cách tính trên các em có được:

• C = 12 đvC
• O = 16 đvC
• H = 1 đvC
• Na = 23 đvC
• K = 39 đvC
• Ca = 40 đvC
• …

ĐĂNG KÝ NGAY

Bảng các nguyên tố hóa học phổ biến

Bảng các nguyên tố hóa học thường gặp

Ký hiệu	Tên nguyên tố	Số nguyên tử	Khối lượng nguyên tử
Fe	Sắt	26	56
Al	Nhôm	13	27
Cu	Đồng	29	64
Zn	Kẽm	30	65
Mn	Mangan	25	55
Ni	Niken	28	59
Cr	Crom	24	52
Ca	Canxi	20	40
K	kali	19	39
S	Lưu huỳnh	16	32
P	Phốt pho	15	31
Mg	Magiê	12	24
Na	Natri	11	23
O	Oxi	8	16
H	Hiđrô	1	1
C	Carbon	6	12
F	Flo	9	19
Cl	Clo	17	35,5
Br	Brôm	35	80
Ag	Bạc	47	108
Pb	Chì	82	207

>>> Xem thêm: Lý Thuyết Về Tính Chất Hóa Học Của Oxi

Bảng nguyên tố hóa học lớp 8

Bài tập vận dụng

Bài 1 Trang 20 SGK Hóa 8

Điền đầy đủ các từ hay cụm từ thích hợp.

a. Đáng lẽ nói những ….. loại này, những ….. loại kia, thì trong hóa học nói ….. hóa học này ….. hóa học kia.

Xeton là gì? Tìm hiểu A-Z về xenton - Hóa học lớp 11

b. Những nguyên tử có cùng ….. trong hạt nhân đều là ….. cùng loại, thuộc cùng một ….. hóa học.

Lời giải:

Đáng lẽ nói những nguyên tử loại này, những nguyên tử loại kia thì trong hóa học nói là nguyên tố hóa học này, nguyên tố hóa học kia.

b. Những nguyên tử có cùng số proton trong hạt nhân đều là nguyên tử cùng loại, thuộc cùng một nguyên tố hóa học.

Bài 2 Trang 20 SGK Hóa 8

a. Nguyên tố hóa học là gì?

b. Cách biểu diễn nguyên tố? Cho ví dụ minh họa

Lời giải:

a. Nguyên tố hóa học là tập hợp những nguyên tử cùng loại và có cùng số proton trong hạt nhân.

b. Mỗi nguyên tố hóa học thường được biểu diễn bằng một hoặc hai chữ cái đầu tiên trong tên latinh nguyên tố đó. Chữ cái đầu tiên được viết in hoa, còn được gọi là kí hiệu hóa học.

Ví dụ minh họa: H, Na, Ba, Ca, Al, Fe, Cu…

Bài 3 Trang 20 SGK Hóa 8

a. Các cách viết 2C, 5O, 3Ca có ý nghĩa gì?

b. Hãy diễn đạt các ý sau bằng chữ số và kí hiệu hóa học: ba nguyên tử nitơ, bảy nguyên tử canxi, bốn nguyên tử natri

Lời giải:

a.

• 2C: hai nguyên tử cacbon
• 5O: năm nguyên tử oxi
• 3Ca: ba nguyên tử canxi

b.

• ba nguyên tử nitơ: 3N
• bảy nguyên tử canxi: 7Ca
• bốn nguyên tử natri: 4Na

Bài 4 Trang 20 SGK Hoá 8

Lấy bao nhiêu phần khối lượng của nguyên tử cacbon làm đơn vị cacbon? Nguyên tử khối là gì?

Lời giải:

• Lấy 1/12 khối lượng của nguyên tử cacbon làm đơn vị cacbon.
• Nguyên tử khối được hiểu là khối lượng của một nguyên tử được tính bằng đơn vị cacbon.

Bài 5 Trang 20 SGK Hoá 8

Hãy so sánh nguyên tử magie nặng hay nhẹ hơn bao nhiêu lần so với

a. nguyên tử cacbon

b. nguyên tử lưu huỳnh

c. nguyên tử nhôm

Lời giải:

\begin{aligned} & \small \text{Ta so sánh nguyên tử khối của magie với các nguyên tử cacbon, lưu huỳnh, nhôm.} \\ & \small \text{a. Nguyên tử magie nặng hơn } \frac{24}{12} = 2 \text{ lần nguyên tử cacbon.} \\ & \small \text{b. Nguyên tử magie nhẹ hơn } \frac{24}{32} = \frac34 \text{ lần nguyên tử lưu huỳnh.} \\ & \small \text{c. Nguyên tử magie nhẹ hơn } \frac{24}{27} = \frac89 \text{ lần nguyên tử nhôm.} \end{aligned}

Bài 6 Trang 20 SGK Hoá 8

Nguyên tử X nặng gấp 2 lần nguyên tử nitơ. Tính nguyên tử khối và cho biết X thuộc nguyên tố nào? Viết kí hiệu hóa học của nguyên tố đó.

Lời giải:

Nguyên tử khối của nguyên tử nitơ là 14 đvC

Nguyên tử X nặng gấp 2 lần nguyên tử nitơ nên nguyên tử khối của X là 28 đvC.

Vậy X là nguyên tố silic. Kí hiệu hóa học là Si.

Bài 7 Trang 20 SGK Hoá 8

a. Theo giá trị khối lượng tính bằng gam của nguyên tử cacbon trong bài học, hãy tính xem một đơn vị cacbon tương ứng với bao nhiêu gam?

b. Khối lượng tính bằng gam của nguyên tử nhôm là A, B, C hay D?

A. 5,324.10-23g

B. 6,023.10-23g

C. 4,482.10-23g

D. 3,990.10-23g

Lời giải:

\begin{aligned} & \small \text{a. } \\ & \small \text{Theo lý thuyết, khối lượng 1 nguyên tử cacbon (C) là } 1,9926.10^{-23} \ g \text{ và bằng } 12 \ đvC. \\ & \small \text{Vậy khối lượng 1 đvC là } 1 \ đvC = \frac{1,9926.10^{-23}}{12} = 1,66.10^{-24} \ g \\ & \small \text{b. } \\ & \small \text{Khối lượng tính bằng gam của nguyên tử nhôm:} \\ & \small M_{Al} = 27.1,66.10^{-24} = 44,82.10^{-24} \ g = 4,482.10^{-23} \ g \\ & \small \text{Vậy ta chọn đáp án C.} \end{aligned}

Bài 8 Trang 20 SGK Hóa 8

Nhận xét sau đây bao gồm 2 ý: “Nguyên tử đơtêri thuộc cùng nguyên tố hóa học với nguyên tử hiđro vì chúng đều có 1 proton trong hạt nhân”. Cho sơ đồ thành phần cấu tạo của 2 nguyên tử như hình vẽ sau:

Chọn phương án đúng trong các phương án bên dưới:

A. Ý (1) đúng, ý (2) sai

B. Ý (1) sai, ý (2) đúng

C. Cả 2 đều sai

D. Cả 2 đều đúng

Lời giải:

D là đáp án đúng.

Tham khảo ngay các khoá học online của Marathon Education

Gia sư Online Học Online Toán 12 Học Online Hóa 10 Học Online Toán 11 Học Online Toán 6 Học Online Toán 10 Học Online Toán 7 Học Online Lý 10 Học Online Lý 9 Học Online Toán 8 Học Online Toán 9 Học Tiếng Anh 6 Học Tiếng Anh 7

Trên đây là những lý thuyết cơ bản về khái niệm, ký hiệu, nguyên tử khối và phân loại nguyên tố hoá học. Đây là nền tảng để các em học lý thuyết cũng như giải các bài tập về xác định công thức của nguyên tố hoá học, viết phương trình hoá học, tính khối lượng nguyên tố hoá học… Thông qua bài viết, hy vọng rằng các em đã nắm vững những kiến thức cơ bản của nguyên tố hoá học trong bảng tuần hoàn hóa học. Chúc các em gặt hái được nhiều thành công trong học tập!

Hãy liên hệ ngay với Marathon để được tư vấn nếu các em có nhu cầu học online nâng cao kiến thức nhé! Marathon Education chúc các em được điểm cao trong các bài kiểm tra và kỳ thi sắp tới!