"Nguyễn Y Vân"

Tháng 12 năm ngoái, tại Tổng hành dinh FHO hai miền, lệnh quan trên ban xuống khiến người ta hãi hùng: chấn chỉnh lại ăn mặc, chấn chỉnh lại giờ giấc, đi làm phải đúng giờ, làm thêm phải đăng kí, thẻ từ phải quẹt mỗi sáng, đồ ăn uống cấm mang vào văn phòng…vv và ...vv.

Những mầm non FPT có thâm niên dưới một năm tuổi không khỏi tròn mắt; kẻ thì phản ứng, người thì ngậm ngùi: “Tưởng công ty tự do hàng đầu thế nào…”.

Người làm lâu năm thì cười ruồi: “Cứ yên tâm, đâu còn có đó…”

Thế rồi, tháng thú nhất cũng đến. Sức ép đến thực sự từ những bảng danh sách dài dằng dặc những tên người đi muộn, không quẹt thẻ, làm khuya, làm không ít người bối rối. Cả trăm, cả ngàn lý do được vẽ ra lý giải cho cái sự bị “bêu tên” của mình: nào họp hành, bệnh tật, hư xe, mất thẻ, quên thẻ…

Quan không cần biết, dữ liệu thế nào thì post lên thế ấy. Quân pháp bất vị thân mà! Hơn nữa, “Khoai tây nó vào rồi thì phải sống sao cho nó khỏi cười chứ,” một trưởng quan giải thích như an ủi nhân viên.

Tháng thứ hai, các quan có vẻ như bận bịu chính sự mà bớt làm căng; cái bảng danh sách làm muộn, không sử dụng thẻ từ cứ thưa dần, lâu lâu mới lại thấy một lần. Quy định õng ẹo như nàng thiếu nữ ngủ trưa, thỉnh thoảng có con ruồi đậu vào người làm nàng cựa quậy tỉnh giấc, dẫy dọn vài cái cho ruồi bay muỗi chạy rồi nàng lại say với giấc nồng.

Khoai tây vào cũng đã lâu; ghế chắc đã ấm chỗ nhưng chưa thấy động tĩnh gì của khoai lang cả. Mà cũng chẳng thấy “khoai tây” ý kiến, ý cò gì cả thế là “khoai lang” lại hát bài “Du kích quân” như cũ.

Tới tháng ba thì thôi rồi, mất hẳn chuyện ra thông báo. Các cụ ta dạy cấm có sai: “Để lâu cứt trâu hóa bùn”. Dân làng F được dịp cũng ít nhắc lại lắm. Mà nhắc lại làm gì chứ, cái các quan quên lại là cái họ mong. Thôi thì cứ “bùn hóa” cái quy định ấy đi.

Cuộc sống cứ vùn vụt trôi qua ngoài kia; cổ phiếu như giai điệu hùng ca, lúc trầm lúc bổng - thu hút phần lớn tâm chí của họ chứ đâu phải câu chuyện đi muộn, về sớm, là mấy cái quy định khép họ vào khuôn phép.

Tốt rồi. Cafe trước cổng lại nhộn nhịp; váy ngắn lại ngắn, quần jean vẫn dài. Bữa ăn trưa lại chễm trệ trên bàn làm việc; hột và vỏ hoaquả lại đầy thùng rác. Thẻ từ thành đồ chơi để sâu trong ngăn kéo và quy định đang ngủ quên trong hộc tủ.

Không ai bức xúc cả, mà bức xúc làm gì? Dân thì hẳn sung sướng rồi, có việc thì đến sớm về khuya, rỗi rãi thì cafe, chè chén, thuốc lá trà đá buôn đưa lê. Quan cũng chẳng vì mấy đứa đi làm muộn mà buồn phiền mất ngủ, miễn là xâu thuế đầy đủ, buôn bán tăng đều là ổn.

Thêm một dấu hỏi vào chữ ‘quan’ khiến Quan thành quản nghĩ cũng khó lắm thay. Thôi thì…kệ chúng nó. Bọn mầm non bây giờ có thêm kinh nghiệm. Chắc lần sau có lệnh quan bắt đi làm đúng giờ, bắt quẹt thẻ mỗi sáng chúng chặc lưỡi mà rằng: “Ôi dào, đâu lại vẫn đấy thôi”.

Lịch sử văn học những năm giữa thế kỉ trước đã rộ lên cuộc tranh luận giữa hai phái “Nghệ thuật vị nghệ thuật” và“Nghệ thuật vị nhân sinh” thì ở làng F, mỗi khi có lệnh quan về chấn chỉnh tác phong hành chính lại rộ lên tranh cãi giữa hai trường phái “Công việc vị hiệu quả” và “Công việc vị tác phong”. Nhưng nếu thế thời cho “Nghệ thuật vị nhân sinh” từng lấn át “Nghệ thuật vị nghệ thuật” khiến bao thế hệ học trò phải gồng mình thành anh hùng hay công dân kiểu mẫu trong trang sách thì ngày nay, ở làng F, “Công việc vị tác phong” không có được thế thượng phong như vậy. Hay nói đúng hơn là cả hai phái đều chào thua trước sức mạnh của thói quen, cái thói quen mà có kẻ gọi là văn hóa FPT.

Để mỗi khi trà dư tửu hậu, khuấy chính sự trong chén trà, người quan sát lại buông một câu: Nguyễn Y Vân thôi.