"Nhịn Miệng đãi Khách" - Báo Nhân Dân

Năm 2013, 500 dự án của DN Nhật Bản được cấp phép tại Việt Nam, với tổng số vốn đạt 22,4 tỷ USD, chiếm 26% tổng vốn FDI vào Việt Nam. Nhật Bản đang là một trong những nhà đầu tư lớn nhất, nhưng vấn đề khó khăn nhất mà các DN Nhật Bản đang bị "vướng" là tình trạng thiếu hụt CNHT tại thị trường trong nước, với tỷ lệ cung cấp các linh, phụ kiện nội địa chỉ khoảng 30%. Trong mười năm qua, tình hình này chưa có gì cải thiện đáng kể. Riêng lĩnh vực chế tạo cơ khí, chỉ đáp ứng khoảng 10% nhu cầu của các công ty Nhật Bản tại Việt Nam.

Vài năm trở lại đây, các sản phẩm điện tử, máy tính, điện thoại của Việt Nam đạt tăng trưởng hai con số, kim ngạch xuất khẩu hàng tỷ USD, nhưng đều là sản phẩm từ các DN FDI. Theo tính toán, có gần 60% tổng giá trị xuất khẩu sản phẩm công nghệ chế tạo trong nước (khoảng 40 tỷ USD), riêng linh kiện điện thoại gần 20 tỷ USD là nhập khẩu. Nhà máy sản xuất điện thoại di động Samsung tại Bắc Ninh cần tới 200 nhà cung cấp linh phụ kiện, nhưng các DN trong nước chỉ đủ khả năng cung cấp được những vật tư linh kiện đơn giản, hầu hết còn lại phải đặt hàng từ các công ty nước ngoài, "miếng ngon" đều rơi vào tay DN nước ngoài. Những ngành hàng đứng đầu trong xuất khẩu của Việt Nam như dệt-may, da-giày,... có tới 80-90% tỷ lệ nguyên, phụ liệu phải nhập khẩu, từ vải đến chỉ khâu, khuy, khóa,...

Nhìn về tương lai, từ nay đến năm 2018, hầu hết các hàng rào thuế quan bị dỡ bỏ, lợi thế cạnh tranh lớn nhất ở Việt Nam là lao động giá rẻ sẽ trở nên vô nghĩa. Nếu không phát triển CNHT, nhiều ngành hàng của Việt Nam sẽ mãi mãi là "gia công". Do CNHT chưa phát triển, các công ty trong nước thậm chí còn không đáp ứng được nhu cầu lắp ráp trong nước. Với việc lắp ráp giản đơn, năng suất của lao động Việt Nam trong các sản phẩm điện tử chỉ chiếm 5-10% giá trị sản phẩm. Các DN, tập đoàn sản xuất nước ngoài có DN lắp ráp ở Việt Nam khi không tiếp cận được nguồn cung tại chỗ, sẽ buộc phải di dời nhà máy sản xuất đến những nước có ngành CNHT tốt hơn.

Nếu không sớm có cơ chế, chính sách ưu tiên đủ mạnh, con đường phát triển CNHT trong nước sẽ sa vào cái vòng luẩn quẩn không dứt ra được. Khi đó, dù tập đoàn lớn nào chọn Việt Nam làm cứ điểm sản xuất, thì tham vọng gia nhập chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ vẫn mãi nằm ngoài tầm tay của các DN trong nước.

XÍCH TÙNG