Những Bí Mật Bất Ngờ Về Cá Mập Có Thể Bạn Chưa Biết - BBC

Những bí mật bất ngờ về cá mập có thể bạn chưa biết3 tháng 3 2021

Nguồn hình ảnh, Ed Charles | Silverback Films 2018

Có nhiều thứ để nói về cá mập con hơn là bài hát (xin lỗi nếu chúng tôi sắp tra tấn lỗ tai bạn bằng nhạc điệu quen thuộc… doo, doo, doo, doo, doo).

Trong hàng ngàn năm, cá mập luôn khiến loài người mê mẩn - vì sức mạnh, danh tiếng và tất nhiên, cả vì sự bí ẩn của chúng.

Những loài vật chịu lạnh giỏi nhất hành tinh

Những tình bạn kỳ quặc trong thế giới động vật

Thú hoang, nạn nhân của 'tai nạn giao thông' ở Úc

Nhưng con người biết được bao nhiêu về đời sống cá mập trước khi chúng trưởng thành và hóa thành loài ăn thịt trong đại dương? Hóa ra là ta biết rất ít.

Sau đây là một số thông tin thực sự giúp ta mở rộng tầm mắt về quá trình mang thai bí ẩn của loài sinh vật đáng kinh ngạc này và những năm đầu đời của cá con.

Điều bí ẩn về Cá Mập Trắng Khổng Lồ

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Cá mập trắng khổng lồ Carcharodon carcharias có lẽ là một trong những giống cá mập dễ nhận diện nhất - và sự hiểu biết của ta về chúng cực kỳ ít ỏi.

Những loài vật bị thói mê tín đe dọa

Chuyện về đười ươi, 'bà con' của con người

Cá hồi, 'vua các loài cá' ở châu Âu

Điều này thực sự ấn tượng, nếu tính đến thực tế là loài cá này dài hơn 6m và nặng hơn 2.000kg.

Tuy nhiên, chúng cực kỳ lão luyện khi trú ẩn, đặc biệt là vì màu sắc của chúng, khiến người ta khó mà nhận diện được từ phía trên cao hay phía dưới - và chúng cũng nổi tiếng là thường rút xuống vùng nước rất sâu, nơi gần như không thể lần theo dấu vết.

Hành vi của giống cá này cũng rất khó đoán, vì chúng dường như chọn hành trình ngẫu nhiên khắp các vùng đại dương.

Và lộ trình của chúng cũng khác nhau tùy theo là cá cái, cá đực hay cá con: một số bơi gần bờ biển, một số khác chọn sống trong vùng đại dương rộng lớn, không có sự nhất quán nào hết.

Kết quả là, các nhà khoa học thậm chí còn không biết chắc có bao nhiêu cá thể cá mập trắng khổng lồ tồn tại, nhưng người ta đều đồng tình rằng đây là loài dễ bị tổn thương và số lượng cá thể loài này đang giảm đi.

Ấn tượng là, người ta chưa bao giờ ghi nhận được gì về sự giao phối hay sinh sản của cá mập trắng khổng lổ, dù rằng họ nghĩ chúng sẽ đến vùng biển sâu ở Thái Bình Dương để kết đôi.

Thời gian mang thai của chúng ước tính khoảng 12 tháng, nhưng người ta biết rất ít về vị trí cá mập mẹ sẽ sinh con.

Loài cá khổng lồ dưới đáy biển này canh giữ rất kỹ bí mật của chúng.

Thời gian nuôi con

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Được coi là có kích cỡ nhỏ hơn, cá mập đầu búa Sphyrna lewini có chiều dài trung bình khoảng 3m và nặng khoảng 100kg.

Những 'quả bóng' trong thế giới động vật

Hành tinh kỳ lạ ngay giữa lòng nước Mỹ

Những nơi trên Trái Đất mà như trên sao Hỏa

Chúng thường sinh con trong các bờ vịnh nhỏ và khu vực nước nông dọc bờ biển, nơi có nhiều thức ăn (chủ yếu là các loài giáp xác) và cũng là nơi mà các loài săn mồi lớn hơn cũng có thể ẩn nấp trong vùng biển rộng.

Cá con ra đời sau khoảng 9 đến 12 tháng mang thai, và có thể một đợt mang thai có đến 30 con non, dù con số trung bình là khoảng 17.

Sau khi ra đời, chúng phải tự lo thân, học cách săn mồi trong vùng nước nông khoảng chừng ba năm, trước khi bơi ra đại dương mênh mông.

Cá mập đầu búa có tỷ lệ sinh trưởng khá thấp, con đực cần từ 6-9 năm mới đến tuổi trưởng thành.

Giống cá này hiện xếp hạng "bị đe dọa cực kỳ nghiêm trọng" trong Sách Đỏ của IUCN, vì vậy công tác bảo tồn loài cá này quan trọng hơn bao giờ hết.

Một phần vì số lượng cá thể đã suy giảm vì nhiều con bị dính phải lưới rê và chết ngạt, nhưng người ta cũng cho rằng chúng chỉ có thể sinh sản hai năm một lần chứ không phải hàng năm.

Tất cả thông tin này cho thấy việc các nhà khoa học tiếp tục theo dấu và nghiên cứu loài sinh vật tuyệt vời này để đảm bảo ước tính đúng số lượng cá thể là việc cực kỳ quan trọng.

Còn nơi nào để bắt đầu tốt hơn là nơi chúng chăm con nhỏ?

Mang thai ấn tượng

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Phương pháp sinh sản của loài cá mập là cực kỳ ấn tượng.

Cá mập voi Rhincodon typus là loài sinh con, nghĩa là chúng sinh ra con non, nhưng quá trình phôi thai phát triển lại diễn ra trong trứng.

Trứng nuôi dưỡng phôi. Phôi sau đó thoát khỏi trứng dù vẫn đang ở trong bụng mẹ và vẫn tiếp tục ở đó cho đến khi sẵn sàng ra đời.

Một con cái, mà người ta bắt gặp ở bờ biển Đài Loan, có đến 300 con non trong bụng, và đáng ngạc nhiên hơn cả là, chúng ở những giai đoạn phát triển khác nhau.

Điều này dẫn đến giả thuyết tuyệt vời là cá mập voi cái có thể trữ tinh trùng của cá đực, và chọn lựa khi nào trứng sẽ được thụ tinh. Đây hẳn là bà mẹ độc lập!

Phát triển từ sớm

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Cá mập từ lâu đã bị xếp vào danh mục "đáng sợ", cùng với các loài khác như rắn và nhện, nhưng như vậy liệu có công bằng không?

Những loài sinh vật ấn tượng này thường bị nghĩ xấu đơn giản vì đa số cá thể trong loài thuộc nhóm săn mồi: một phần quan trọng trong hệ sinh thái.

Trong một số trường hợp, như cá con của loài cá mập hổ cát Carcharias taurus, hành vi săn mồi của loài bộc lộ từ sớm.

Đó là khả năng sinh tồn của cá thể mạnh nhất ngay từ ngày ra đời: chúng cạnh tranh ngay từ trong tử cung của mẹ, kết quả là những cá thể mạnh nhất thường ăn thịt luôn anh em của chúng.

Hiện tượng ăn thịt trong tử cung đúng nghĩa là những chiếc phôi cá mập hổ cát dài 100mm ở trong tử cung sẽ ăn thịt anh chị em chúng cho đến khi chỉ còn lại hai phôi to và khỏe nhất.

Cá mập con không chỉ ăn thịt các con cá mập khác, mà chúng còn ăn cả những trứng chưa thụ tinh trong cơ thể mẹ để có thêm dưỡng chất trước khi ra đời.

Sau đó chúng ra đời và trở thành những con non khỏe mạnh hơn cả, và với kích cỡ đủ lớn, chúng khó có khả năng bị ăn thịt hơn.

Sự sống ra đời theo thủy triều

Nguồn hình ảnh, Ed Charles/Silverback Films 2018

Dĩ nhiên mẹ cá mập tập trung vào tình yêu con bằng sự cứng rắn.

Cá mập chanh, Negaprion brevirostris, được đặt tên như vậy vì làn da màu vàng nhạt giúp chúng ngụy trang trên vùng nước có đáy cát.

Chúng đẻ con trong rừng ngập mặn hoặc đầm phá. Cá mập mẹ mang thai sẽ đợi thủy triều lên trước khi bơi vào rừng để sinh con, đây không phải chuyện thường ngày.

Sau khi cá mập con ra đời, cá mập mẹ sẽ trở về vùng biển sâu, bỏ mặc đàn con tự lập trong vùng nước nông.

Chúng có thể ẩn trong rừng ngập mặn, và vì kích cỡ còn nhỏ nên chúng có thể bơi sâu vào mê cung của rễ cây ngập nước, hy vọng an toàn tránh khỏi các loài ăn thịt lớn hơn (bao gồm cả những con cá mập cùng giống nhưng to hơn).

Những con cá mập chanh nhi đồng sẽ ở trong vùng đầm khoảng hai năm, rèn luyện kỹ năng săn mồi trước khi bơi ra biển lớn theo đợt thủy triều dâng cao. Nói cách khác là chúng theo dấu chân của cá mập mẹ ngày trước.

Làm mẹ đơn thân

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Cá mập vằn Stegostoma fasciatum, có mặt ở vùng Tây Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, nổi tiếng vì khả năng sinh sản mà vẫn "đồng trinh".

Hiện tượng này còn có tên là sinh sản độc tính, nghĩa là sinh con trong giai đoạn trưởng thành mà không cần giao phối, thụ tinh. Cá mập vằn có khả năng tự sinh con, mà người ta còn gọi là thụ thai độc tính

Sinh sản độc tính thường phổ biến hơn ở cây cối, một số loại thằn lằn và gà.

Khi nghiên cứu trong tình trạng nuôi nhốt, các nhà khoa học ban đầu nghĩ cá mập vằn tích trữ tinh trùng, nhưng con non sinh ra lại chỉ có mỗi DNA của mẹ.

Các nhà khoa học tin rằng cá mập vằn có thể chọn chiến lược sinh sản tùy theo hoàn cảnh trong môi trường, ví dụ như khi không có bạn tình.

Điều này cực kỳ thú vị vì cá mập vằn là loài đang bị đe dọa. Các nhà nghiên cứu giờ đây đang theo dõi xem liệu con non sinh sản độc tính có khả năng tiếp tục sinh con không.

Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Earth.

Chủ đề liên quan

• Tự nhiên
• Động vật

Tin liên quan

• 

  Những loài vật chịu được độ lạnh lẽo khủng khiếp nhất hành tinh

  25 tháng 1 năm 2021
• 

  Những tình bạn kỳ quặc trong thế giới động vật

  20 tháng 9 năm 2020

Tin chính

• Tiệc ma túy ở Đài Loan, 64 người Việt bị bắt

  một giờ trước

• Việt Nam nhận 15 tỷ USD để giảm điện than nhưng xây thêm nhà máy: Mỹ ‘sẽ giám sát chặt’

  6 giờ trước

• Philippines 'sẵn sàng đối thoại với Việt Nam' về Biển Đông

  1 tháng 7 năm 2024

BBC giới thiệu

• 

  Tổng Bí thư tiếp tục ra sách: Truyền bá 'Tư tưởng Nguyễn Phú Trọng'?

  24 tháng 6 năm 2024
• 

  Sư Thích Minh Tuệ: Nhu cầu bức thiết thanh lọc Giáo hội Phật giáo Việt Nam

  11 tháng 6 năm 2024
• 

  Tự do học thuật ở Việt Nam: khi giáo dục đi liền với chính trị

  23 tháng 6 năm 2024
• 

  Người có thể trở thành thủ tướng Pháp ở tuổi 28 là ai?

  17 tháng 6 năm 2024
• 

  Sáu bang 'dao động' mang tính quyết định cho cuộc bầu cử Mỹ

  16 tháng 6 năm 2024
• 

  Người Việt Nam trong nhóm 'ăn nhựa' nhiều nhất thế giới

  12 tháng 6 năm 2024
• 

  Những đứa con bất hạnh trong Chiến tranh Việt Nam

  11 tháng 6 năm 2024
• 

  Công an và Quốc phòng: Bộ nào có 'quyền lực chính trị' hơn?

  21 tháng 5 năm 2024
• 

  Bồi đắp ở Trường Sa: '2024 sẽ là năm kỷ lục của Việt Nam'

  12 tháng 6 năm 2024

Đọc nhiều nhất

1. 1Việt Nam nhận 15 tỷ USD để giảm điện than nhưng xây thêm nhà máy: Mỹ ‘sẽ giám sát chặt’
2. 2Ông Hun Sen kêu gọi cả nước bắn pháo hoa ngày động thổ kênh đào Phù Nam Techo
3. 3Philippines 'sẵn sàng đối thoại với Việt Nam' về Biển Đông
4. 4Ông Biden có thể bị loại khỏi vị trí ứng viên đại diện Đảng Dân chủ trong trường hợp nào?
5. 5Tại sao phụ huynh Hàn Quốc tự nhốt mình trong phòng giam?
6. 6‘Khiêu dâm trẻ em từ Việt Nam tràn qua Campuchia’
7. 7Bầu cử Pháp: Đảng cực hữu ăn mừng vị trí dẫn đầu và tìm kiếm đa số
8. 8Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm Hàn Quốc, có gì đáng chú ý?
9. 9Ông Nguyễn Văn Yên bị bắt: Ông Phan Đình Trạc có 'chịu trách nhiệm người đứng đầu'?
10. 10Tiệc ma túy ở Đài Loan, 64 người Việt bị bắt