Những Chú Dê Trong Trận Thắng Bồ Đằng - Báo Lao Động Thủ đô

Dê vốn là linh vật trong bộ tam sinh: Dê, lợn, bò trong lễ thức cầu cúng, dâng tế thánh thần nhưng được biết đến trong sự kết hợp thiên can với địa chi để tính thời gian. Theo đó dê nhập hệ lịch can chi 12 con vật, với biểu tượng chi Mùi – đứng hàng thứ 8 về thứ tự và hoàn toàn “đồng vai phải lứa” trong cùng 12 chi ( Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi), với đủ ý nghĩa triết lý và nhân văn sâu sắc lưu truyền trong dòng đời. Đặc biệt, với vị thế của một trong những linh vật trong thập nhị địa chi, dê còn được biết đến trong bộ lục súc: Dê, gà, chó, lợn, ngựa, trâu – là những vật nuôi rất đỗi thân thiết trong gia đình nông thôn Việt Nam. Trong đó, dê được biết đến với đặc tính hiền lành khi hiện diện trong đời sống chân quê. Với phẩm chất của mình, dê còn được biết đến với nhiều món ăn “tráng dương, ích khí” đi kèm nhiều giai thoại vui… tốn khá nhiều giấy mực.

Nhân xuân Ất Mùi 2015, trong một góc nhìn khác, xin được kể một câu chuyện về dê.

Chuyện rằng, mùa xuân năm 1424, theo hiến kế của Nguyễn Chích, một tướng tài của Lê Lợi, nghĩa quân Lam Sơn tổ chức hành quân từ căn cứ Lam Sơn (Thanh Hoá) vượt rừng vào Nghệ An đánh hạ đồn Bồ Đằng, mở màn cho chiến dịch đánh thành Nghệ An. Từ đó mở rộng cuộc tấn công ra Bắc đánh tan quân Minh xâm lược, giải phóng đất nước.

Đồn Bồ Đằng, nay thuộc xã Châu Hội, Quỳ Châu (Nghệ An). Đây là một căn cứ hiểm yếu đóng quân của giặc Minh dưới sự thống lĩnh của Trần Trung – một viên tướng khét tiếng thâm độc và kiêu ngạo. Đồn được đóng trên núi cao với lối bố trí liên hoàn dựa vào thế núi hiểm trở, các đồn trại có thể hỗ trợ ứng cứu cho nhau. Sườn núi có nhiều dốc đứng, thuận lợi cho việc sử dụng máy đá và dụng cụ lăn bẩy đá hộc ngăn cản lực lượng tấn công lên các đồn binh.

58636

Để đảm bảo chiến thắng, và bảo toàn lực lượng, hạn chế thương vong cho nghĩa quân cho trận mở màn then chốt này, nhân dân các dân tộc ở vùng Châu Nga – Châu Hội (Quỳ Châu) đã cung cấp chính xác những vị trí hiểm yếu mà giặc Minh đã xếp đặt trận đá phòng ngự. Nghĩa quân Lam Sơn dưới sự chỉ huy của Lê Lợi đã được đồng bào trong vùng gom góp ủng hộ hàng trăm con dê, một loài vật chăn thả giỏi leo núi. Nhờ công việc do thám kỹ lưỡng và được đồng bào một lòng ủng hộ, trước khi vào trận, nghĩa quân đã bí mật buộc chặt trên sừng của các chú dê những cây nến sáp ong. Lợi dụng đêm tối và sương mù dày đặc quân ta thắp lửa và xua đàn dê ào lên núi cùng với muôn tiếng hò reo nghi binh. Giặc Minh trên đồi thấy lửa lập loè ẩn hiện trong sương đêm, kèm theo dồn dập tiếng chiêng trống, ngỡ là quân ta đánh đồn, lập tức chúng phát động các cỗ máy cần gạt bẫy lăn đá chống trả. Hàng trăm khối đá hộc ào ào xô xuống nhằm tiêu diệt và cản bước tiến của quân ta, hết đợt này đến đợt khác. Vốn là loại vật tinh khôn và nhanh nhẹn nên bầy dê vẫn cứ theo hướng đồn trại của quân Minh với sự điều khiển của những binh lính nhanh nhẹn đầy kinh nghiệm tiến lên. Quân Minh mắc kế, hoảng sợ tung bằng hết những đống đá lớn dự trữ vào việc ngăn cản mà không thể ngăn nổi những chú dê.

Khi những viên đá cuối cùng của quân Minh lao xuống, nghĩa quân Lam Sơn mới dùng quân chủ lực tiến lên diệt đồn và chỉ trong chớp nhoáng đã tiêu diệt gọn toàn bộ quân Minh đồn trú tại đây. Quân ta chém chết tướng giặc Trần Trung, làm nên một “Trận Bồ Đằng sấm vang chớp giật” mà tiếng vang còn mãi tới ngày nay.Đến nay ở Bồ Đằng, dưới chân những vị trí hiểm trở có đồn trại giặc Minh ngày xưa, còn vô khối những đống đá hộc lớn mà quân Minh dùng vào việc phòng ngự trận chiến năm đó. Những đống đá hộc nằm im lặng phủ đầy rêu xanh như một chứng tích lịch sử. Cùng với sự mưu lược, dũng cảm của binh lính nghĩa quân và sự góp phần của những chú dê hiền lành đã làm vô hiệu thứ vũ khí lợi hại trong phòng ngự của giặc Minh, làm nên một chiến thắng lẫy lừng, khởi đầu cho những chiến thắng tiếp theo của nghĩa quân Lam Sơn.

Lê Bá Dương