NHỮNG LOẠI RÊU HẠI THƯỜNG GẶP TRONG HỒ THỦY SINH VÀ CÁCH XỬ LÝ
Rêu hại trong hồ cá thủy sinh là vấn đề thường gặp nhất và thường nghe nói nhiều nhất bởi những bạn mới chơi hoặc ngay cả những người chơi lâu năm thường không tránh khỏi, bất cứ ai trong chúng ta ít nhiều cũng sẽ phải đối mặt với chúng, quan trọng mình phải xử lý như thế nào. Rêu hại là gì?? Rêu hại trong bể thủy sinh là một loài rêu tự phát trong bể ở một điều kiện nhất định. Nếu chúng ta không phát hiện và xử lý kịp thời thì chỉ trong một thời gian ngắn chúng sẽ phát triển rất nhanh, làm cho cây cối trong hồ trở nên tồi tệ, làm mất thẩm mỹ và tính giá trị của hồ thủy sinh nhà bạn. Chúng sẽ bám lên các cây thủy sinh, đá, lũa, các mặt kính của bể thậm chí bám lên chính các loại rêu mà bạn đang trồng trong bể. Khi chúng ta có kinh nghiệm trong cách xử lý thì nó không còn là nỗi khó khăn nữa với người chơi. 
Những nguyên nhân chung gây bùng phát rêu hại trong hồ thủy sinh: - Ánh sáng: Là một trong những điều cần quan tâm và chú ý nhất, chúng ta nên tìm hiểu kỹ về nhu cầu ánh sáng của mỗi loại cây thủy sinh để chọn loại đèn chuyên dụng cho phù hợp, tâm lý chung nhiều người là thấy bể cá đẹp , muốn ngắm nhìn chúng hàng ngày hàng giờ nên cứ để đèn liên tục trong một thời gian dài vượt quá số giờ cho phép thậm chí để qua đêm không tắt, việc làm này chỉ cần trong vài ngày là bùng phát rêu hại rất nhanh. - Hệ vi sinh chưa ổn định: Thường hay xảy ra rêu hại với những hồ trong giai đoạn đầu mới setup. Vì các chất dinh dưỡng trong nước phải được vi sinh chuyển hóa rồi cây cối mới hấp thụ tốt được. Khi thiếu hệ vi sinh làm việc hiệu quả thì các chất này sẽ được rêu hại hấp thụ tốt hơn. - Mất cân bằng dinh dưỡng: Có thể hồ thiếu các chất vi lượng, đa lượng, thiếu Carbon, Oxy làm cho cây không đủ dinh dưỡng và yếu dần. - Các tạp chất hữu cơ trong nước: Tạp chất hữu cơ có trong nền, phân cá tép, xác chết cá tép, thức ăn dư thừa, lá cây phân hủy, NH3, kim loại nặng... Những lưu ý để hạn chế rêu hại: - Nên điều chỉnh ánh sáng với lượng vừa phải, tùy theo từng loại cây . - Duy trì thay nước (thay 30% nước hàng tuần), vệ sinh định kỳ để hồ luôn sạch, loại bỏ bớt các tạp chất gây hại, nếu cá tép chẳng may bị chết hãy vớt xác bỏ đi, cho cá ăn lượng thức ăn vừa đủ, nuôi cá tép với mật độ vừa phải phù hợp từng thể tích hồ. - Nhiệt độ lý tưởng từ 22-27 độ C, nhiệt độ nên dưới 30 độ, nên bổ sung quạt làm mát nước hoặc Chiller làm lạnh nước nếu có điều kiện. - Cần quan tâm đến hệ thống lọc nước, dòng chảy phù hợp. - Nếu hồ có ít cây thì không nên châm quá nhiều các vi lượng và chất Fe. - Cần trang bị các thiết bị cung cấp oxy, co2 như sủi bio, lọc váng, sủi vi sinh, co2 nên dùng dạng bình khí sẽ phát huy được tác dụng tốt và dùng được lâu dài. - Trong hồ thủy sinh nên thả thêm các loại cá, ốc, tép ăn rêu hại như : cá mún, cá otto, cá bút chì, ốc nerita, tép mũi đỏ, tép Yamato, tép màu,... Các loại rêu hại thường gặp và cách xử lý: - Rêu chùm đen - Black brush/Beard (Rhodophyta): Rêu chùm đen thường hay phủ kín hết các viền lá cây và lan tỏa xuống nền của hồ, chúng còn bám trên đá, lũa.... Đây là loại rêu khó trị nhất, nó càng tồn tại lâu trong hồ thì càng khỏe và càng khó trị. Nguyên nhân xuất hiện là do dư thừa các chất N, P, Fe . Ngoài ra độ pH thấp cũng là một trong những nguyên nhân gây ra rêu chùm đen, vì vậy ta nên kiểm tra lại pH để điều chỉnh thông số cho phù hợp. Rêu chùm đen bám lũa: 
Rêu chùm đen trên lá cây: 
Cách xử lý rêu chùm đen: + Phương pháp thủ công: gỡ bỏ bằng tay, hoặc phần lá cây nào bị nặng quá thì cắt hẳn chúng bỏ đi. + Thay nước liên tục (thay 30% lượng nước có trong hồ) và đều đặn, cách 1-2 ngày thay 1 lần + Tăng cường khí Co2: nhằm kích thích sự phát triển của cây thủy sinh, khi cây hấp thụ các chất dinh dưỡng trong bể, sẽ làm giảm đi nguồn sống của rêu chùm đen. + Dùng Oxy già bơm trực tiếp lên phần bị rêu chùm đen. + Thả các loại tép ăn rêu hại, tép Yamato, cá bút chì. Rêu nhớt xanh - Blue green (Cyanobacteria): Thực chất đây là một loại khuẩn lam, nó tự sinh và hấp thụ dinh dưỡng và dùng Co2 để quang hợp. Chúng thường phủ lên bề mặt mọi thứ trong bể cá thủy sinh và có mùi hắc. 
Nguyên nhân xuất hiện rêu nhớt xanh: + Hệ thống lọc nước chưa tốt, vi sinh chưa thật sự tốt để hấp thụ các chất hữu cơ có trong hồ. + Hàm lượng Nitrates thấp, ánh sáng yếu, hoặc bóng đèn yếu, bóng đèn cũ không chuyên dụng cho bể cá thủy sinh. + Giàu chất hữu cơ : do thức ăn dư thừa có trong hồ hoặc xác chết cá tép chết lâu ngày không vớt ra hoặc cây bị thối cũng làm xuất hiện loại rêu này. Cách xử lý rêu nhớt xanh: + Đảm bảo dòng chảy & hệ thống lọc tốt, hạn chế nuôi nhiều cá, cho cá ăn ít lại, vệ sinh, thay nước thường xuyên + Tắt đèn : tảo lam sẽ chết + Bổ sung Nitrates + Tăng mật độ cây trồng, trồng nhiều cây phát triển nhanh. + Dùng dung dịch Excel hoặc oxy già : lấy ống tiêm chứa dung dịch bơm thẳng vào chỗ bị rêu hại - Tảo nâu - Brown Algae (Diatoms): Tảo nâu có màu nâu đậm và nhớt, nó chính là khuẩn Diatoms và bùng phát rất nhanh, chúng xuất hiện khi dinh dưỡng dư thừa trong quá trình châm thêm phân nước vào hồ, hoặc do hồ không được chăm sóc kỹ. Chúng thường có trên lá cây, lũa, đá, nền,.... 
Nguyên nhân xuất hiện tảo nâu: + Hồ mới setup cũng thường gặp do dư dinh dưỡng. + Dùng đèn chất lượng kém hoặc sử dụng chưa đúng cách Cách xử lý tảo nâu: + Giảm ánh sáng đèn, thả cá bút chì, otto, ốc nerita, tép ăn rêu... + Thay nước liên tục theo định kỳ - Rêu đốm xanh - Green spot (Choleochaete orbicularis): Là loại rêu thường bám trên bề mặt kính hoặc lá cây, có hình đốm tròn màu xanh, chúng xuất hiện do hàm lượng phostphate (PO4) thấp. Chúng là loài rêu hại dễ trị nhất. 
Cách xử lý rêu đốm xanh: + Thả ốc nerita ăn rêu . + Dùng dao cạo rêu rất tiện lợi mà không tốn nhiều thời gian và công sức , thường có bán ở các shop thủy sinh. + Giảm sáng, thay nước. - Rêu tóc, rêu chỉ - Hair/Thread Algae: Là rêu có hình dáng sợi dài khoảng 2-3cm, mọc len lõi giữa các loại rêu khác và cây thủy sinh trong hồ, rêu tóc cũng tương đối dễ trị trong hồ thủy sinh. 
Nguyên nhân xuất hiện rêu tóc: Trong hồ không có nhiều cây lá đỏ để hấp thụ chất sắt do hồ dư chất sắt cũng là nguyên nhân gây ra rêu tóc, hàm lượng chất Fe >0.15ppm Cách xử lý rêu tóc: - Phương pháp thủ công: dùng tay hoặc nhíp lấy ra hoặc dùng bàn chải đánh răng lấy chúng ra. - Thay 30% nước hàng tuần để hạn chế rêu tóc và các loại rêu hại khác. - Cân bằng lại dinh dưỡng có trong hồ . - Thả cá ăn rêu : cá bình tích, cá mún, tép, cá bút chì, nô lệ, otto... - Không mở đèn hơn 10 tiếng/ngày. - Tăng lượng Co2 nhằm tăng khả năng quang hợp của cây, ức chế sự phát triển của rêu tóc. - Sử dụng thuốc diệt rêu , tuy nhiên khi dùng đến thuốc nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng để không làm ảnh hưởng đến cá tép và cây trong hồ. - Tảo nước xanh - Green water (Euglaena): Tảo nước xanh không ảnh hưởng gì cho cây thủy sinh và cá tép trong hồ nhưng chúng ta cũng cần xử lý vì chúng gây mất thẩm mỹ cho hồ của bạn. 
Nguyên nhân xuất hiện tảo nước xanh: Thường xuất hiện ở những bể mới setup do hệ vi sinh chưa phát triển và chưa cân bằng được dinh dưỡng trong hồ. Cách xử lý tảo nước xanh: - Thêm nhiều bông lọc vào hộp lọc cũng cải thiện được một phần. - Tắt đèn , che kín hồ trong 5 ngày, theo kinh nghiệm đây là phương pháp hiệu quả nhất. - Thay nước đều đặn trong vòng 1-2 tuần (thay 30% nước trong hồ) - Dùng đèn UV diệt khuẩn để diệt chúng nhưng cách này sẽ ảnh hưởng đến cá , nên hạn chế và cân nhắc cách này. - Rêu sừng hươu - Staghorn (Compsopogon sp) Là một loại tảo đỏ có màu xanh, xám hoặc trắng. Rêu sừng hươu có hình dáng mảnh nhìn giống như sừng hươu . Chúng tương đối dễ xử lý, thường bám trên lá cây và các thiết bị trong hồ thủy sinh. 
Nguyên nhân xuất hiện: Do ít Co2 , mất cân bằng dinh dưỡng. Cách xử lý rêu sừng hươu : - Gỡ bằng tay . - Tăng cường Co2 - Dùng oxy già: sử dụng ống tiêm để hút và xịt trực tiếp lên chỗ bị rêu sừng hươu - Giảm đèn, thay 30% nước (1 tuần 2 lần) - Thả các loại cá, ốc, tép ăn rêu hại. - Rêu xoăn - Fuzz Algae: Là loại rêu hại thường mọc ở các rìa lá cây, dạng chùm, lông xoăn. 
Nguyên nhân xuất hiện rêu xoăn : - Thiếu Co2 : tăng Co2 lên với hàm lượng 20-30ppm, tuy nhiên không tăng quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến cá. - Do mất cân bằng dinh dưỡng. Hàm lượng dinh dưỡng trong hồ thủy sinh nên là: N(10-20ppm), P(0.5-2ppm), Ca(10-30ppm), Mg(2-5ppm), Fe(1ppm). Cách xử lý rêu xoăn: - Cân bằng lại dinh dưỡng trong hồ và duy trì hàm lượng Co2. - Thả các loại cá, ốc, tép ăn rêu hại : cá mún, ốc, tép Yamato, tép mũi đỏ, cá bút chì, otto,...
--Nguồn: st và biên soạn tổng hợp các kiến thức thủy sinh--