Nội Chiến Libya (2011) – Wikipedia Tiếng Việt

Bước tới nội dung

Nội dung

chuyển sang thanh bên ẩn

• Đầu
• 1 Diễn biến Hiện/ẩn mục Diễn biến
  • 1.1 Các cuộc đào tẩu
• 2 Hậu quả
• 3 Tác động Hiện/ẩn mục Tác động
  • 3.1 Nhân đạo
• 4 Phản ứng Hiện/ẩn mục Phản ứng
  • 4.1 Tại Libya
    • 4.1.1 Phản ứng của Gaddafi
  • 4.2 Quốc tế
• 5 Xem thêm
• 6 Tham khảo

• Bài viết
• Thảo luận

Tiếng Việt

• Đọc
• Sửa đổi
• Sửa mã nguồn
• Xem lịch sử

Công cụ Công cụ chuyển sang thanh bên ẩn Tác vụ

• Đọc
• Sửa đổi
• Sửa mã nguồn
• Xem lịch sử

Chung

• Các liên kết đến đây
• Thay đổi liên quan
• Liên kết thường trực
• Thông tin trang
• Trích dẫn trang này
• Tạo URL rút gọn
• Tải mã QR

In và xuất

• Tạo một quyển sách
• Tải dưới dạng PDF
• Bản để in ra

Tại dự án khác

• Wikimedia Commons
• Khoản mục Wikidata

Giao diện chuyển sang thanh bên ẩn Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Nội chiến Libya thứ nhất
Một phần của Mùa xuân Ả Rập và khủng hoảng Libya
Theo chiều kim đồng hồ từ góc trái trên cùng:Xe tăng T-72 của phiến quân Libya tấn công vị trí của lực lượng Gaddafi; USS Barry phóng tên lửa hành trình Tomahawk trong Chiến dịch Odyssey Dawn; biểu tình chống Gaddafi tại Benghazi, tháng 7 năm 2011; biểu tình ủng hộ Gaddafi tại Quảng trường Xanh; xe tăng T-72 bị phá hủy ngoài Misrata; đụng độ giữa phiến quân và lực lượng thân Gaddafi tại Bayda
Thời gian 15 tháng 2 năm 2011 – 23 tháng 10 năm 2011(8 tháng, 1 tuần và 1 ngày) Địa điểm Libya Kết quả Chiến thắng của phe đối lập Libya / NATO Chế độ Gaddafi bị lật đổ hoàn toàn vào ngày 28 tháng 8 năm 2011 sau khi Tripoli thất thủ Muammar al-Gaddafi bị giết vào ngày 20 tháng 10 năm 2011 Khủng hoảng Libya bắt đầu Hội đồng chuyển tiếp quốc gia tiếp quản chính quyền cho đến ngày 8 tháng 8 năm 2012 Liên Hợp Quốc cho phép NATO can thiệp quân sự vào Libya Hội đồng chuyển tiếp quốc gia được 105 quốc gia, Liên Hợp Quốc, Liên minh châu Âu, Liên đoàn Ả Rập và Liên minh châu Phi là chính quyền hợp pháp của Libya by Bạo lực phe phái sau nội chiến châm ngòi Nội chiến Libya thứ hai từ năm 2014 đến năm 2020.[1]
Tham chiến
Trước ngày 28 tháng 8 năm 2011 Lực lượng chống Gaddafi Sau ngày 28 tháng 8 năm 2011 Libya  Qatar[2][3][4]  NATO  Bỉ  Bulgaria  Canada  Đan Mạch  Pháp  Hy Lạp  Ý  Hà Lan  Na Uy[5]  Ba Lan (viện trợ nhân đạo, y tế)[6]  Romania  Tây Ban Nha  Thổ Nhĩ Kỳ  Anh Quốc  Hoa Kỳ Quốc gia khác  Jordan[7]  Thụy Điển  Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất[8] Xung đột biên giới nhỏ: Tunisia Lục quân Tunisia Cảnh sát Tunisia Với sự hỗ trợ của: Ai Cập[9][10]  Sudan[11][12]	Trước ngày 28 tháng 8 năm 2011 Đại dân quốc Nhân dân Xã hội chủ nghĩa Ả Rập Libya Sau ngày 28 tháng 8 năm 2011 Lực lượng thân Gaddafi
Chỉ huy và lãnh đạo
Mustafa Jalil[13] Omar El-Hariri[14] Jalal al-Digheily Abdelhakim Belhaj Abdul Fatah Younis † Suleiman Mahmoud[15] Khalifa Haftar Hamad bin Khalifa Al Thani Robert Gates James G. Stavridis J.J.C. Bouchard[16]	Muammar Gaddafi X Saif al-Islam Gaddafi (POW) Khamis Gaddafi † Mutassim Gaddafi † Abdullah Senussi Saadi Gaddafi Saif al-Arab Gaddafi †[17] Abu-Bakr Yunis Jabr † Mahdi al-Arabi
Thành phần tham chiến
Hội đồng chuyển tiếp quốc gia Quân Giải phóng Dân tộc Defected army units Tripoli Brigade Không quân Libya Tự do NFSL Phong trào Hồi giáo Libya[35] Người biểu tình vũ trang Dân quân địa phương Bộ lạc chống Gaddafi[27][28][2][3][4] Toubou Front for the Salvation of Libya Chiến binh từ bộ lạc Awlad Suleiman Lính đánh thuê nước ngoài (cáo buộc)[36][37] Cố vấn quân sự nước ngoài	Lực lượng Vũ trang Libya Lục quân Libya Elements of the Khamis Brigade Không quân Libya Hải quân Libya Lực lượng bán quân sự Cảnh sát Libya Bộ lạc, dân quân thân Gaddafi[27][28][29] Thành phần trung thành từ bộ lạc Warfalla, Magarha và Tuareg Lính đánh thuê nước ngoài (cáo buộc)[30][31][32][33][34]
Lực lượng
200.000 tình nguyện quân vào cuối nội chiến(ước tính của NTC)[18] Lực lượng quốc tế: các lực lượng không quân, hải quân(see here)	20.000[19]–50,000[20] quân nhân và lính dân quân
Thương vong và tổn thất
5.904–6.626 người thiệt mạng(ước tính khác: xem tại đây)	3.309–4.227 quân nhân thiệt mạng(ước tính khác: xem tại đây)
Tổng số người thương vong (bao gồm thường dân):30.000+ người thiệt mạng[21][22]4,000 missing[22]50.000 người bị thương[23] 7.000 người bị bắt[24](other estimates: see here)
*Large number of loyalist or immigrant civilians, not military personnel, among those captured by rebels,[25] only an estimated minimum of 1,692+ confirmed as soldiers[26]

Nội chiến Libya,[38] cũng được gọi là Nội chiến Libya thứ nhất và Cách mạng Libya,[39] là một xung đột vũ trang tại Libya vào năm 2011 giữa các lực lượng của Muammar al-Gaddafi và các nhóm phiến quân.[40][41] Mầm mống của cuộc xung đột là những cuộc biểu tình tại Zawiya vào ngày 8 tháng 8 năm 2009. Sau khi lực lượng an ninh nổ súng vào người biểu tình tại Benghazi vào ngày 15 tháng 2 năm 2011,[42] phong trào chống Gaddafi lan rộng trên cả nước.[43] Các lực lượng chống Gaddafi thành lập Hội đồng chuyển tiếp quốc gia như chính quyền lâm thời.

Người biểu tình đã tập trung quanh hai thành phố lớn nhất của Libya là thủ đô Tripoli ở phía tây và Benghazi ở phía đông. Ngày 18 tháng 2, những người tham gia biểu tình đã kiểm soát được hầu hết thành phố lớn thứ hai của Libya là Benghazi, với một số hỗ trợ từ cảnh sát và các đơn vị quân đội đào ngũ. Chính phủ đã phản ứng lại bằng cách gửi đến đây các đơn vị quân đội tinh nhuệ và lính đánh thuê nhưng đã bị người dân ở Benghazi và các đơn vị quân đội đào ngũ chống lại.[44] Cho đến ngày 20 tháng 2, hơn 200 người thiệt mạng ở Benghazi.[45] Những người biểu tình ở Tripoli tập trung xung quanh quảng trường Quảng trường Xanh. Ngày 21 tháng 2, máy bay chiến đấu của không quân Libya đã tấn công vào nhóm người biểu tình tại Tripoli gây ra làn sóng phản đối mạnh mẽ trong công luận quốc tế. The New York Times đưa tin "vụ đàn áp ở Libya đã chứng minh sự đẫm máu nhất của các hành động gần đây của chính phủ."[46]

TNATO giúp Hội đồng chuyển tiếp Libya lật đổ chính quyền Gaddafi và đã hoàn thành nhiệm vụ, thực hiện rút quân vào ngày 31 tháng 10 năm 2011. Nhưng không bao lâu thì xung đột giữa các phe phái tại Libya tiếp tục nổ ra, dẫn tới Nội chiến Libya thứ hai.

Diễn biến

[sửa | sửa mã nguồn]

Vào đêm 15 tháng 2, một nhóm khoảng 200 người bắt đầu biểu tình trước cửa các đồn cảnh sát tại Benghazi ngay sau khi nhà hoạt động nhân quyền Fathi Terbil bị bắt. Số người biểu tình tăng lên 500 đến 600. Theo Al Jazeera, cảnh sát đàn áp dã man,[cần dẫn nguồn] 40 người bị thương.[47][48] Xung đột leo thang. Đến 19/2, trực thăng bắn vào người biẻu tình. Ngày 21/2 tại Benghazi, người biểu tình chiếm quyền kiểm soát. Không lực và trực thăng đánh bom người biểu tình[cần dẫn nguồn]

Ngày 16/2, trong Al Bayda hàng trăm người biểu tình ở thị trấn từng kêu gọi chấm dứt chính phủ Gaddafi và thiết lập để chữa cháy các tòa nhà cảnh sát và an ninh.[47]

Ngày 22/2, Gaddafi xuất hiện ngắn trên truyền hình. Hàng nghìn lính đánh thuê châu Phi tiến vào Tripoli để tấn công cuộc nổi dậy.[cần dẫn nguồn] Trong vòng 24 tiếng sau, Gaddafi lên truyền hình lần nữa, đổ lỗi cho thế lực nước ngoài, thề chiến đấu giữ vị trí của mình đến giọt máu cuối cùng.[cần dẫn nguồn]

Cuối ngày 23/2, báo chí thế giới đăng tin về tình trạng bấp bênh của chế độ. Cựu Bộ trưởng Tư pháp Mustafa Abud Al-Jeleil buộc tội Gaddafi đã thân chinh ra lệnh cho vụ nổ bom máy bay Lockerbie 1988.[49] Các thành phố Tobruk và Misurata mất vào tay quân nổi dậy. Tình trạng nội chiến được nhắc tới.

Ngày 24/2 phe nổi dậy chiếm hoàn toàn Tobruk, nơi lính và thường dân ăn mừng bằng cách vẫy cờ Libya cũ được sử dụng trong thời gian 1951 và 1969.[cần dẫn nguồn]

Ngày 25/2 Con trai út của Gaddafi, Saif al-Arab al-Gaddafi, được nói là đã tham gia vào quân khởi nghĩa tại Benghazi.[cần dẫn nguồn] Có tin là Muammar Gaddafi đã tự sát hoặc chốn chạy sang Mỹ Latinh. Lần đầu tiên, hàng ngàn người biểu tình tại Tripoli, thành trì của quân chính phủ. Số thương vong tăng không ngừng. Gaddafi xuất hiện vào 18h55 tại quảng trường Xanh tại Tripoli, gào thét trước đám đông ủng hộ. "Hãy hát, nhảy múa và sẵn sàng, chúng ta sẽ chiến đấu chống lại những kẻ chống lại chúng ta.[cần dẫn nguồn] (Sing, dance and be ready, we will fight those who are against us.)"

Ngày 26/2, có tin đồn là máy bay trực thăng bắn vào người biểu tình tại một đám tang ở thành phố phía tây Misrata.[cần dẫn nguồn] Cựu bộ trưởng Tư pháp Mustafa Mohamed Abud Al Jeleil đứng đầu lập nên chính phủ lâm thời, tuyên bố kiểm soát đất nước, dù hiện tại chỉ kiểm soát được các khu vực nằm dưới sự kiểm soát của quân nổi dậy. Chính phủ Mỹ yêu cầu Gaddafi từ chức.

Ngày 27/2, hãng tin Al Jazeera và Reuters thông báo Ali Suleiman Aujali, đại sứ của Libya tại Mỹ tuyên bố ủng hộ chính phủ lâm thời. Al Zawiyah, 30 dặm (48 km) từ Tripoli, bị người biểu tình chiếm. Anh yêu cầu Liên Hợp Quốc cấm vận Gaddafi và Libya. Gaddafi trả lời phỏng vấn đài truyền hình Serbia, RTV Pink, gọi Nghị định của Hội đồng bảo an "không hợp pháp theo hiến chương liên hợp quốc".

Ngày 28/2, Gaddafi tuyên bố là "không hề có nổi dậy ở Libya", và "Tất cả người dân của tôi yêu tôi".[cần dẫn nguồn] Lực lượng của Gaddafi cũng tiến hành tấn công vào quân nổi dậy tại Misurata và Zawiyah, ném bom vào một căn cứ quân sự bị chiếm gần Ajdabiya.

Ngày 1/3, Bộ trưởng Quốc phòng Úc, Stephen Smith, khẳng định chính phủ Úc đang cân nhắc can thiệp quân sự chống Gaddafi.[cần dẫn nguồn] Misurata một lần nữa bị tấn công, cả quân bộ và không quân. Quân của Gaddafi sử dụng vũ khí hạng nặng chống lại quân nổi dậy. Theo Al Jazeera, quân nổi dậy đã đánh bại đợt tấn công 6 giờ của quân chính phủ tại Zawiya.

Quân nổi dậy yêu cầu Liên Hợp Quốc tấn công bằng không quân tới các cơ sở quan sự chính của Chính phủ.

Ngày 17/3, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc thông qua Nghị quyết 1973 cho phép thiết lập vùng cấm bay và sử dụng vũ lực đối với chính quyền của Muammar Gaddafi trong cuộc nổi đậy tại Libya năm 2011.[50]

Ngày 21/3, khi chiếc F15 rơi người dân ở một ngôi làng sống gần đó đã tới chỗ xác máy bay với mục đích cứu giúp người bị nạn, nhưng thực thăng cứu hộ Mỹ đã bắn nhầm vào họ khiến 6 người nhập viện.[51]

Ngày 28/3, quân chính phủ đã đánh bật phe nổi dậy khi họ đang cố đánh tiến về phía Tây, buộc họ phải rút lui khỏi Nawfaliya do bị binh lính chính phủ đóng ở phía Tây của Bin Jawad pháo kích. Phát ngôn viên của nhà trắng nói phe nổi dậy không được tổ chức tốt các thắng lợi của họ chỉ rất mong manh.[cần dẫn nguồn]

Các cuộc đào tẩu

[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày 31/3, BBC đưa tin Ngoại trưởng Libya Moussa Koussa đã "đào tẩu" sang Anh Quốc.[52] Theo báo Haaretz của Israel thì ông này từ chức và chạy qua Anh để phản đối lực lượng thân Gaddafi tấn công dân thường.[53]

Ngày 1/4, Al Jazeera trích nguồn từ một số báo Ả Rập đưa tin có thêm ít nhất 3 quan chức cao cấp của chính quyền Gaddafi từ chức chạy ra nước ngoài: ông Ali Abdessalam Treki, đại diện Libya tại Liên Hợp Quốc, ông Abu Al Mohammad Qassim Al Zawi, đứng đầu Ủy ban Nhân dân Libya, và ông Abu Zayed Dordah, cựu thủ tướng của Libya trong thời gian từ 1990-1994, giám đốc Cơ quan Tình Báo Libya. Ngoài ra, Al Jazeera cũng đề cập đến sự đào tẩu của nhân vật quan trọng Shokri Ghanem, nhưng trường hợp này chưa được xác nhận.[54]

Ngày 30/5, 8 sĩ quan quân đội cấp cao của Libya, trong đó có 5 vị tướng và 3 đại tá đã tuyên bố rời bỏ hàng ngũ quân Gaddafi. Họ cáo buộc Gaddafi đã cho "giết chóc, thảm sát, bạo lực chống lại phụ nữ" và đã bảo họ làm những điều mà "không một người có lý trí nào với nhân cách tối thiểu có thể làm". Tướng Oun Ali Oun cáo buộc quân của Gaddafi mắc tội "diệt chủng" và kêu gọi các binh lính và sĩ quan an ninh rời bỏ chính quyền.

Ngày 25/6, 17 nhân vật thuộc làng bóng đá Libya, trong đó có 4 tuyển thủ quốc gia, bỏ chạy sang phe nổi dậy. Thủ môn đội tuyển quốc gia Libya, Juma Gtat, nói: "Tôi muốn nói với Đại tá Gaddafi rằng hãy để chúng tôi được yên và hãy để chúng tôi xây dựng một Libya tự do. Thật ra, tôi ước gì ông ta hãy biến khỏi cuộc đời này vĩnh viễn." Còn huấn luyện viên câu lạc bộ hàng đầu Tripoli al-Ahly, Adel bin Issa nói: "Tôi hy vọng một sáng thức dậy và thấy ông Gaddafi không còn ở Libya nữa." Phó chủ tịch Hội đồng Chuyển tiếp Quốc gia Libya (NTC), ông Abdel Hafiz Ghoga tuyên bố đó là "sự phản ánh trực tiếp quan điểm và tâm trạng của nhân dân Libya. Nếu có thể ra đi, họ sẵn sàng làm thế. Tiếc rằng còn rất nhiều người chưa đủ điều kiện hành động".[55]

Hậu quả

[sửa | sửa mã nguồn]

Tác động

[sửa | sửa mã nguồn]

Nhân đạo

[sửa | sửa mã nguồn]

Theo Báo Đất Việt, kênh truyền hình Al Jazeera đã dẫn lời các bác sĩ ở thành phố Ajdabiya của Libya cho rằng, lực lượng ủng hộ Tổng thống Gaddafi đã cưỡng hiếp nữ thân nhân của phe nổi dậy.[56] CNN đưa tin cô Iman al-Obeidi bị 15 binh sĩ thuộc phe Gaddafi bắt giữ, đánh đập, và cưỡng hiếp tập thể.[57] Theo The Guardian, Sky News, và Washington Post, cô này sau đó bị chính quyền Gaddafi bắt đi khi đang cố gắng nói chuyện với phóng viên quốc tế, và bị đài truyền hình quốc gia Libya cho rằng cô bị "tâm thần", "say rượu", là một "con điếm" và "kẻ lừa đảo".[58][59][60]

Theo hãng tin Sky News, lực lượng thân Gaddafi thiêu sống những ai không chịu chiến đấu với quân nổi dậy ở Benghazi.[61]

Theo tổ chức chống chiến tranh Stop the War Coalition của Anh,[62] thì Mỹ và NATO bị cáo buộc là đã thả các loại bom có chứa uranium nghèo vốn có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe con người. Trong 24 tiếng đầu của cuộc không kích, các tên lửa Tomahawk cùng các tên lửa đạn đạo khác bắn lên đều có gắn đầu đạn urnium nghèo[63][64][65][66] và Viện Nghiên cứu chính sách đối ngoại Mỹ cũng tiết lộ có chứng cứ khẳng định điều này.[67]

Tổ chức Human Rights Watch cáo buộc quân của Gaddafi gài mìn sát thương và chống tăng trong cuộc chiến hiện thời sau khi tổ chức này phát hiện ra hàng chục quả mìn ở ngoại ô Ajdabiya.[52]

Tổ chức Nhân quyền Quốc tế FIDH (The International Federation for Human Rights) cáo buộc đại tá Gaddafi đã cưỡng ép hơn 1 triệu người nhập cư châu Phi làm lá chắn sống đi đầu để bảo vệ lực lượng thân Gaddafi.[68]

Tổ chức Ân xá Quốc tế tuyên bố rằng chính sách "giết những ai chống đối" để bám trụ quyền lực của đại tá Gaddafi là "không thể chấp nhận được".[69] Tổ chức này cũng lên án việc quân của Gaddafi nhắm bắn vào các nhân viên y tế đang cứu giúp những người bị thương.[70]

Cựu ngoại trưởng Libya Moussa Koussa, người đã "đào tẩu" sang Anh Quốc cáo buộc lực lượng thân Gaddafi tấn công dân thường.[53] Các sĩ quan quân đội cấp cao của Libya đã tuyên bố rời bỏ hàng ngũ cũng cáo buộc quân của Gaddafi phạm tội diệt chủng vì đã cho "giết chóc, thảm sát, bạo lực chống lại phụ nữ", những điều mà "không một người có lý trí nào với nhân cách tối thiểu có thể làm".[71]

Phản ứng

[sửa | sửa mã nguồn]

Tại Libya

[sửa | sửa mã nguồn]

Một số nhà ngoại giao Libya đã từ chức trước sức ép của các cuộc biểu tình trong khi những người khác đã xin tách khỏi Gaddafi và chính phủ của ông ta. Họ tuyên bố chế độ hiện hành của Gaddafi là "bất hợp pháp" và cáo buộc ông "tội diệt chủng" và "tội ác chống nhân loại" trong các cuộc tấn công của ông chống lại các phe phái khác và một bộ phận người dân Libya.

Phản ứng của Gaddafi

[sửa | sửa mã nguồn]

Gaddafi đã cáo buộc rằng phe nổi dậy bao gồm những kẻ đã bị ảnh hưởng bởi các chất ma túy gây hoang tưởng có trong sữa, cà phê, Nescafé, và rượu. Ông ta cũng cho rằng Bin Laden và Al-Qaeda đã phân phát các thứ ma túy gây hoang tưởng này.[72][73][74][75]

Hãng tin Al Jazeera đưa tin những công dân Libya đang du học tại Mỹ đã được đại sứ quán Libya ở Mỹ gọi điện thông báo phải tham gia biểu tình ủng hộ Gaddafi nếu không sẽ bị mất học bổng do nhà nước tài trợ. Đại tá Gaddafi từng trả 2000 đô la Mỹ cho mỗi người được thuê để biểu tình ủng hộ ông ta trước trụ sở Liên Hợp Quốc vào năm 2009.[76]

Tạp chí Wired Magazine của Anh đưa tin Gaddafi đã ra lệnh cắt đường truyền Internet và bắt những ai dùng điện thoại để trả lời phỏng vấn nước ngoài. Cùng với việc đánh bom người biểu tình, đại tá Gaddafi giết tất cả những nhân viên an ninh không tuân lệnh bắn vào dân thường.[77] Theo công tố viên ICC, khẳng định với Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc thì Gaddafi đã thực hiện một cuộc trấn áp đẫm máu nhằm vào người biểu tình.[78]

Kênh truyền hình Al Arabiya dẫn lời nhà ái quốc Gaddafi: "Những kẻ nào không yêu tôi thì đều không đáng sống".[79]

Hãng tin Bloomberg dẫn lời Muhammad bin Sayyid Hassan as- Senussi, thái tử của Hoàng gia Libya: "Tôi xin chia buồn cùng những người anh hùng đã ngã xuống, bị giết bởi lực lượng tàn bạo của Gaddafi. Nhân dân Libya nay đã lựa chọn chống lại chế độ này và họ sẽ không trở về nhà cho đến khi công lý được thực thi."[80]

Gaddafi đã từng nhờ Nga đứng ra hòa giải và hậu thuẫn để đạt được thoả thuận về một lệnh ngừng bắn.[81] Nhưng vào ngày 27 tháng 5 năm 2011, Tổng thống Nga Medvedev tuyên bố "Gaddafi phải ra đi", và chính quyền Libya lại "cự tuyệt đề xuất làm trung gian hòa giải của Nga".[82]

Quốc tế

[sửa | sửa mã nguồn]

Nhiều quốc gia đã lên án chính phủ của Gaddafi vì đã sử dụng bạo lực chống lại người biểu tình và giết chết hàng trăm người Libya.[83] Hoa Kỳ đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với Gaddafi. Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã thông qua một nghị quyết phong tỏa tài sản của Gaddafi, con trai và con gái của ông, cùng 10 thành viên thân cận của ông ta. Nghị quyết cũng áp đặt lệnh cấm đi lại đối với những người này.[84]

Tuy nhiên một số chính phủ cánh tả ở Mỹ Latinh lại thể hiện sự ủng hộ cho Gaddafi.[83] Tổng thống Venezuela Hugo Chavez ủng hộ chính phủ Libya với lý do ông nghi ngờ các báo cáo của phương tiện truyền thông. Bộ trưởng ngoại giao Venezuela Nicolás Maduro tin rằng một số nước phương Tây đang âm mưu phá vỡ chính phủ Libya. Quan điểm này được lặp lại bởi tổng thống cánh tả Nicaragua Daniel Ortega và cựu lãnh đạo đảng Cộng sản Cuba Fidel Castro.[85] Những chính phủ cánh tả này và những nhà lãnh đạo của họ (như Ortega và Chavez) đã bị phê phán do ủng hộ Gaddafi.[86][87][88][89]

Tổng thống Uganda là Tamale Mirundi thì tuyên bố "Dù phạm lỗi gì, ông Gaddafi vẫn là người ái quốc. Tôi yêu quý những người ái quốc hơn là những con rối của phương Tây".[90]

Theo Al Jazeera, Libya đã bị loại khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc sau khi Đại hội đồng Liên Hợp Quốc bỏ phiếu nhất trí toàn bộ để trừng phạt những hành động tàn bạo của chính quyền Gaddafi đối với người biểu tình.[91] Ngày 26 tháng 2, MSNBC đưa tin Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc bỏ phiếu tán đồng việc đưa đại tá Gaddafi và những thành viên khác của chế độ này ra Tòa án Quốc tế điều tra về các cáo buộc tàn sát thường dân.[92]

Hãng Al Jazeera trích lời Muhammad al-Senussi, thái tử Hoàng gia Libya xin cộng đồng quốc tế can thiệp để loại bỏ Gaddafi và chấm dứt cuộc tàn sát.[93]

Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã thông qua Nghị quyết 1973 cho phép thiết lập vùng cấm bay và sử dụng vũ lực đối với chính quyền của Muammar Gaddafi trong cuộc nổi đậy tại Libya năm 2011.[50]

Các cuộc biểu tình chống lại việc không kích của Liên Quân vào Libya cũng đã bắt đầu xuất hiện và họ đã so sánh Libya với các nước xung quanh cũng có cùng vấn đề nhưng Liên Quân không can thiệp.[94]

Ngày 16 tháng 5 năm 2011, Tòa án tội phạm quốc tế (ICC) đã phát lệnh bắt Gaddafi và con trai với cáo buộc phạm tội ác chống lại loài người.[95] Gaddafi đã thực hiện một cuộc trấn áp đẫm máu nhằm vào người biểu tình chống lại chính quyền của ông, tiếp sau làn sóng nổi dậy ở khắp Trung Đông hồi đầu năm nay.[78]

Ngày 27 tháng 5 năm 2011, Nga, nước từng được Libya nhờ làm trung gian hòa giải,[81] tuyên bố "Gaddafi phải ra đi".[82] Tổng thống Dmitry Medvedev ra lệnh cấm Gaddafi và gia đình không được đến Nga.[96]

Ngày 27 tháng 6, Gaddafi và hai người thân cận nhất - con trai Saif al-Islam Muammar Al-Gaddafi và lãnh đạo tình báo Abdullah al Sanousi đã chính thức trở thành nhân vật bị truy nã quốc tê.[97][98]

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Mùa xuân Ả Rập

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên norevolt
2. ^ a b "NTC asks NATO to extend Libya presence". Al Jazeera. ngày 26 tháng 10 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 12 năm 2019. Truy cập ngày 26 tháng 10 năm 2011.
3. ^ a b "Libya's Mustafa Abdul Jalil asks Nato to stay longer". BBC News. ngày 26 tháng 10 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 26 tháng 10 năm 2011. Truy cập ngày 4 tháng 11 năm 2011.
4. ^ a b Black, Ian (ngày 26 tháng 10 năm 2011). "Qatar admits sending hundreds of troops to support Libya rebels". The Guardian. London. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 11 năm 2019. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2011.
5. ^ "Last Libyan Mission for Norway's F16S To Fly Tomorrow". Agenzia Giornalistica Italia. ngày 29 tháng 7 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 11 tháng 8 năm 2011.
6. ^ "Libia – Polska w Libii – Portal Gov.pl".
7. ^ "Jordanian Fighters Protecting Aid Mission". The Jordan Times. ngày 6 tháng 4 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2011.
8. ^ "UAE Updates Support to UN Resolution 1973". Emirates News Agency. ngày 25 tháng 3 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 21 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2011.
9. ^ "Egypt arming Libya rebels: Report". Reuters. ngày 18 tháng 3 năm 2011.
10. ^ "Egypt Said to Arm Libya Rebels". Wall Street Journal. ngày 17 tháng 3 năm 2011.
11. ^ Copnall, James (ngày 26 tháng 10 năm 2011). "Sudan 'supported Libyan rebels'". BBC News.
12. ^ "Libya leader, in Khartoum, thanks Sudan for weapons". Reuters. ngày 25 tháng 11 năm 2011.
13. ^ "Middle East Unrest". Reuters. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 8 năm 2019. Truy cập ngày 6 tháng 6 năm 2011.
14. ^ "Libya's Opposition Leadership Comes into Focus". Stratfor (via Business Insider). ngày 8 tháng 3 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2011.
15. ^ "The Colonel Fights Back". The Economist. ngày 10 tháng 3 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 21 tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2011.
16. ^ "Canadian To Lead NATO's Libya Mission". CBC News. ngày 25 tháng 3 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 3 năm 2013. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2011.
17. ^ {{cite news|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2011/04/2011430224755721620.html%7Ctitle=Nato strike 'kills Gaddafi's youngest son'|publisher=Al Jazeera|date=30 April 2011|access-date=28 October 2011|archive-date=4 May 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110504123539/http://www.aljazeera.com/news/africa/2011/04/2011430224755721620.html%7Curl-status=live}}
18. ^ "Jordan begins Libya police training programme". BBC News. ngày 25 tháng 4 năm 2012. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 4 năm 2012. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2012.
19. ^ "Gadhafi Asks Obama To Call Off NATO Military Campaign". CTV News. ngày 6 tháng 4 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2011.
20. ^ "Libya: How the Opposing Sides Are Armed". BBC News. ngày 10 tháng 3 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2011.
21. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên revolutioncasualties
22. ^ a b Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên ap-20110908
23. ^ "Libyan estimate: At least 30,000 died in the war". Arab Times. Tripoli. Associated Press. ngày 8 tháng 9 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 6 năm 2012. Truy cập ngày 27 tháng 1 năm 2012.
24. ^ Sheridan, Mary Beth (ngày 22 tháng 10 năm 2011). "Prisoners in Libya languish without charge". The Washington Post. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 10 năm 2011. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2012.
25. ^ "Libyan Rebels Accused of Arbitrary Arrests, Torture". CNN. ngày 5 tháng 6 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2011.
26. ^ 300 prisoners in Benghazi,"Libyan rebels capture part of Brega, push north". MSNBC. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 8 năm 2011. Truy cập ngày 31 tháng 7 năm 2011. 230 prisoners in Misrata,[1] Lưu trữ ngày 18 tháng 10 năm 2021 tại Wayback Machine 52 prisoners in Nalut,[2] Lưu trữ ngày 19 tháng 8 năm 2011 tại Wayback Machine 13 prisoners in Yafran,[3] Lưu trữ ngày 28 tháng 3 năm 2022 tại Wayback Machine 50 prisoners in al-Galaa,[4][liên kết hỏng] 147 prisoners in Zintan,[5] Lưu trữ ngày 18 tháng 10 năm 2021 tại Wayback Machine 600 prisoners in Tripoli,"400 dead, 2,000 wounded in battle for Tripoli: Rebel leader". News Hours BD English. Bản gốc lưu trữ 30 tháng 3 2012. Truy cập 9 tháng 10 2011. 150 prisoners in Sabha,[6] Lưu trữ ngày 19 tháng 10 năm 2017 tại Wayback Machine 150 prisoners in Sirte minimum of 1,692 reported captured
27. ^ a b Dagher, Sam (ngày 21 tháng 6 năm 2011). "Libya City Torn by Tribal Feud". The Wall Street Journal. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2011.
28. ^ a b Von Rohr, Mathieu (ngày 26 tháng 7 năm 2011). "Tribal Rivalries Complicate Libyan War". Der Spiegel. Lưu trữ bản gốc ngày 26 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2011.
29. ^ "Libya's Tribal Politics Key to Gaddafi's Fate". Stabroek News. London. Reuters. ngày 23 tháng 2 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2011.
30. ^ "Is Libya's Gaddafi Turning to Foreign Mercenaries?". Reuters Africa. ngày 24 tháng 2 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 11 năm 2011. Truy cập ngày 6 tháng 6 năm 2011.
31. ^ "Mali fears as Tuaregs return from Libya". Cape Town, South Africa: News24. ngày 16 tháng 10 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2011.
32. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên childmercs
33. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên nervous
34. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên chadtuareg
35. ^ "Islamic militant group pledges support to anti-Gadafi rebels". Irish Times. ngày 29 tháng 3 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 3 năm 2012. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2011.
36. ^ "На решающий штурм Бени-Валида посылают афганских наемников -". argumentiru.com. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 2 năm 2021. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2020.
37. ^ "Старший сын Каддафи утверждает, что в Триполи воюют подразделения НАТО и наемники". ngày 23 tháng 8 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2020.
38. ^ "A Visual Look Back at the Libyan Revolution". PBS. ngày 20 tháng 10 năm 2009. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 10 năm 2011. Truy cập ngày 28 tháng 10 năm 2009.
39. ^ "The main phases of the Libyan civil war | One thousand and one failings". clingendael.org. Lưu trữ bản gốc ngày 21 tháng 9 năm 2023. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2023.
40. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Guardian 2011-03-29
41. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Reuters 2011-03-29
42. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên AmnestyRape
43. ^ Barker, Anne (ngày 24 tháng 2 năm 2011). "Time Running Out for Cornered Gaddafi". ABC News. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2011.
44. ^ "Bloodshed as tensions rise in Libya". BBC News. ngày 19 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2011.
45. ^ "Libya: Anti-Gaddafi protests spread to Tripoli". BBC News. ngày 20 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2011.
46. ^ Kirkpatrick, David D. (ngày 20 tháng 2 năm 2011). "Libyan Forces Again Fire on Residents at Funerals". New York Times. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 5 năm 2011. Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2011.
47. ^ a b Libyan police stations torched - Africa - Al Jazeera English
48. ^ Violent protests rock Libyan city of Benghazi - LIBYA - Pháp 24[liên kết hỏng]
49. ^ "Muammar Gaddafi ordered Lockerbie bombing, says Libyan minister | News.com.au". Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2011.
50. ^ a b "U.N. Security Council approves no-fly zone in Libya - CNN.com". Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2011.
51. ^ "Lính Mỹ bắn 6 dân thường Libya sau vụ máy bay rơi". Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2011.
52. ^ a b BBC Vietnamese - Thế giới - Ngoại trưởng Libya 'bỏ sang Anh'
53. ^ a b Libya FM defects from government, seeks refuge in Britain - Haaretz Daily Newspaper | Israel News
54. ^ More 'defections from Gaddafi inner circle' - Africa - Al Jazeera English
55. ^ Cầu thủ Libya đi theo phe nổi dậy
56. ^ "BAODATVIET.VN | Đánh không lại, binh lính của ông Gaddafi quay sang cưỡng hiếp?". Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2011.
57. ^ "Enraged mother stands by daughter, allegedly raped by Gadhafi's men - CNN.com". Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2011.
58. ^ Iman al-Obeidi faces criminal charges over Libya rape claim | World news | The Guardian
59. ^ Video, Libya Rape Claim: Woman Facing Charges Herself As Mother Claims She Was Offered Bribes | World News | Sky News
60. ^ After Libyan woman’s rape claims, methods of Gaddafi government put on display - The Washington Post
61. ^ Libya: Soldiers Were 'Burned Alive' By Their Own Forces For Refusing To Fignt Protesters | Home | Sky News
62. ^ "Bản sao đã lưu trữ". Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 6 năm 2016. Truy cập ngày 14 tháng 4 năm 2011.
63. ^ "PressTV - 'US drops uranium bombs on Libya'". Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2011.
64. ^ "Bản sao đã lưu trữ". Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 5 năm 2011. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2011.
65. ^ "NATO uses depleted uranium bombs against Libya". Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2011.
66. ^ Letters: Breaking up may be best for Libya | World news | The Guardian
67. ^ Liên quân không kích Libya bằng "bom phóng xạ"? | Thời sự quốc tế | Người Lao động Online
68. ^ Colonel Qaddhafi forces enrollment of African migrants in his army - FIDH - Worldwide Human Rights Movement
69. ^ "Security Council and African Union failing Libyan people | Amnesty International". Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2011.
70. ^ "Libyan paramedics targeted by pro-Gaddafi forces | Amnesty International". Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2011.
71. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên autogenerated3
72. ^ Williams, Davis; Greenhill, Sam (ngày 25 tháng 2 năm 2011). "Now Gaddafi Blames Hallucinogenic Pills Mixed with Nescafe and bin Laden for Uprisings... Before Ordering Bloody Hit on a Mosque". Daily Mail. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2011.{{Chú thích web}}: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
73. ^ Millership, Peter; Blair, Edmund (ngày 24 tháng 2 năm 2011). "Gaddafi Says Protesters Are on Hallucinogenic Drugs". Reuters. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2011.{{Chú thích báo}}: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
74. ^ al-Atrush, Samer (ngày 24 tháng 2 năm 2011). "Kadhafi Says Al-Qaeda Behind Insurrection". Agence Pháp-Presse (via Yahoo! News). Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2011.
75. ^ Ben Gedalyahu, Tzvi (ngày 2 tháng 3 năm 2011). "Yemen Blames Israel and US; Qaddafi Accuses US – and al-Qaeda". Arutz Sheva. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2011.
76. ^ Libyans in US allege coercion - Features - Al Jazeera English
77. ^ "Desperate Gaddafi bombs protesters, blocks internet (Wired UK)". Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2011.
78. ^ a b Thanh Hảo. "Gaddafi đối mặt với trát bắt của Tòa án quốc tế". VietNamNet. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 5 năm 2011. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2011.
79. ^ Three scenarios for end of Gaddafi: psychologist
80. ^ Libya’s Crown Prince Says Protesters Will Defy ‘Brutal Forces’ - Bloomberg
81. ^ a b Nguyễn Hảo. "Tình thế bị đảo ngược, Libya nhờ Nga đứng ra hòa giải". VTC News.
82. ^ a b Thu Hằng. "TT Nga Medvedev: Ông Gaddafi phải ra đi". Người Lao động.
83. ^ a b Nicholas Casey; José de Córdoba (ngày 26 tháng 2 năm 2011). "Where Gadhafi's Name Is Still Gold". The Wall Street Journal.
84. ^ UN Security Council Imposes Sanctions on Libyan Leaders
85. ^ "Venezuela's Chavez gives lukewarm backing to Gaddafi". Thomson Reuters. ngày 26 tháng 2 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2011. Chavez said he had not been able to talk with Gaddafi and could only rely on media reports he suspected of being biased for information about events in the North African country.... On Thursday, Chavez described what was happening in Libya as a civil war and his foreign minister said it looked like some western powers wanted to break up and occupy the Mediterranean nation for its oil. Fellow Latin American leftists Tổng thống Daniel Ortega of Nicaragua and Cuba's former leader Fidel Castro have expressed similar opinions.
86. ^ Chinchilla blasts Ortega for Gadhafi support Lưu trữ ngày 27 tháng 2 năm 2011 tại Wayback Machine, The Tico Times
87. ^ Humala criticizes Chavez for supporting Gaddafi
88. ^ Jewish group slams 'solidarity' with Gadhafi
89. ^ Wiesenthal Center slams 'solidarity' with Gaddafi
90. ^ "BAODATVIET.VN | 'Dù phạm lỗi gì, ông Gaddafi vẫn là người ái quốc'". Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2011.
91. ^ Libya suspended from rights body - Africa - Al Jazeera English
92. ^ U.N. Security Council slaps sanctions on Libya - World news - Mideast/N. Africa - msnbc.com
93. ^ Libya's 'crown prince' makes appeal - Africa - Al Jazeera English
94. ^ Anti-war groups protest against anti-Gaddafi air strikes | World news | The Guardian
95. ^ H.Minh. "Tòa án tội phạm quốc tế sắp ra lệnh bắt Gaddafi". Tuổi Trẻ Online.
96. ^ Amie Ferris-Rotman, Guy Faulconbridge. "Tổng thống Dmitry Medvedev banned Libyan leader Muammar Gaddafi and his family from Russ". Reuters. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2011.
97. ^ BBC. "Ra lệnh bắt Đại tá Gaddafi". BBC Vietnamese.
98. ^ Trần Phương. "Tòa án Liên Hợp Quốc phát lệnh bắt ông Gaddafi". Tuổi Trẻ Online.

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện về Nội chiến Libya (2011).

x t s Nội chiến Libya 2011
Một phần của Mùa xuân Ả Rập
Nhân vật	Ủng hộ Gaddafi Muammar Gaddafi • Saif al-Islam Gaddafi • Khamis Gaddafi Chống Gaddafi Mustafa Abdul Jalil • Abdul Fatah Younis
Liên quan	Hội đồng Chuyển tiếp Quốc gia Libya • Can thiệp quân sự • Nghị quyết 1973 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc

x t s Mùa xuân Ả Rập
Quốc gia	Ai Cập • Ả Rập Xê Út • Algérie • Bahrain • Iraq • Jordan • Liban • Libya  • Maroc • Oman • Sudan • Syria • Tunisia • Yemen
Ảnh hưởng	Djibouti • Hoa Kỳ • Iran • Tây Ban Nha • Trung Quốc
Liên quan	Nghị quyết 1973 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nội_chiến_Libya_(2011)&oldid=74610638” Thể loại:

• Mùa xuân Ả Rập
• Nội chiến Libya
• Lịch sử Libya
• Chiến tranh liên quan tới Pháp
• Chiến tranh liên quan tới Thụy Điển
• Chiến tranh liên quan tới Vương quốc Liên hiệp Anh
• Chiến tranh liên quan tới Hoa Kỳ
• Chiến tranh liên quan tới Libya
• Chiến tranh liên quan tới NATO
• Nội chiến thập niên 2010
• Libya 2011
• Cách mạng thế kỷ 21
• Nội chiến liên quan tới châu Phi
• Xung đột năm 2011
• Cuộc chiến tranh du kích
• Lịch sử quân sự Libya
• Chiến tranh ủy nhiệm
• Khởi nghĩa ở châu Phi
• Nội chiến cách mạng
• Chiến tranh liên quan tới Bỉ
• Chiến tranh liên quan tới Jordan
• Chiến tranh liên quan tới Qatar
• Chiến tranh liên quan tới Tây Ban Nha
• Chiến tranh liên quan tới Hà Lan
• Chiến tranh liên quan tới châu Phi
• Chiến tranh liên quan tới Thổ Nhĩ Kỳ

Thể loại ẩn:

• Trang có lỗi chú thích
• Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback
• Bài có liên kết hỏng
• Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả
• Trang sử dụng bản mẫu nhiều hình với các hình được chia tỷ lệ tự động
• Bài viết có trích dẫn không khớp

Tìm kiếm Tìm kiếm Đóng mở mục lục Nội chiến Libya (2011) 74 ngôn ngữ Thêm đề tài