Nội Dung Chính Bài Ra-ma Buộc Tội | Soạn Văn 10 Tập 1

A. Ngắn gọn những nội dung chính

1. Giới thiệu chung

• Thể loại: Sử thi Ấn Độ ra đời sớm (khoảng 800 năm TCN) là bức tranh rộng lớn, phản ánh hiện thực đời sống, tư tưởng của nhân dân Ấn Độ cổ đại. Ca ngợi những chiến công hiển hách, khí phách hào hùng của những anh hùng, mẫu người lí tưởng của nhân dân Ấn Độ.
• Tác phẩm: Ra-ma-ya-na là một trong hai bộ sử thi nổi tiếng của Ấn Độ và thế giới, hình thành vào khoảng thế kỉ IV-III trước Công nguyên, được bổ sung, trau chuốt bởi nhiều thế hệ tu sĩ – thi nhân và đạt đến hình thức hoàn thiện cuối cùng nhờ đạo sĩ Van – mi – ki, gồm 24000 câu thơ đôi.
• Đoạn trích: Nằm ở khúc ca thứ 6, chương 79 của sử thi Ra-ma-ya-na

2. Phân tích văn bản 

a. Diễn biến tâm trạng của Rama.

• Ra-ma và Xi-ta gặp nhau trong không gian: cộng đồng.

⇒ Ra-ma đứng trong tư cách kép: Tư cách 1 người chồng và tư cách 1 vị anh hùng, 1 đức vua

• Theo lời tuyên bố của Rama, chàng giao tranh với quỷ vương vì động cơ là danh dự người anh hùng bị xúc phạm và tình chồng vợ, khao khát đoàn tụ gia đình.
• Rama vẫn ruồng bỏ vợ, phủ nhận tình cảm vợ chồng vì danh dự của một vị vua.
• Lời buộc tội của Ra-ma: vừa yêu thương xót xa người vợ nhưng phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua.
• Ngôn ngữ của Ra-ma khi buộc tội Xi-ta: không thăng bằng, không chín chắn, bối rối, thiếu rành mạch, lúng túng → Mâu thuẫn tâm trạng.
• Cách xưng hô của Ra-ma đối với Xi-ta: “Ta”, “ Phu nhân cao quý” → Sự xa cách về quan hệ, sự chia li trong tâm hồn.
• Rama đã dùng lời lẽ thô bạo xúc phạm đến Xita.
• Thái độ của Rama khi Xita bước lên giàn hỏa thiêu
• “Nom chàng khủng khiếp như thần chết vậy”
• Ra-ma vẫn ngồi, mắt dán xuống đất.
• Kiên quyết hi sinh tình yêu.
• Chịu thử thách dữ dội
• Đứng trước xung đột ngặt nghèo: tình yêu và bổn phận, Rama đã chọn bổn phận danh dự của người anh hùng, đức vua mẫu mực.

b. Diễn biến tâm trạng của Xi-ta

• Trước lời lẽ buộc tội Rama, Xita ngạc nhiên sững sờ, xấu hổ trước mọi người, đau khổ không thể nào kìm chế “đau đớn đến nghẹt thở, như một dây leo bị vòi voi vụt nát…”
• Cuối cùng Xita chọn cách thanh minh: lấy lại tự chủ, lời nói dịu dàng, rõ ràng thấu tình đạt lý, bình thản bước vào giàn hỏa thiêu.

⇒ Người phụ nữ có phẩm chất cao đẹp sẵn sàng lấy cái chết để chứng minh cho tình yêu và đức hạnh.

B. Phân tích chi tiết nội dung bài học

1. Tóm tắt nội dung

a. Tóm tắt nội dung sử thi Ra-ma-ya-na

Ra-ma-ya-na là câu chuyện về những kì tích của Ra-ma, hoàng tử trưởng của nhà vua Đa-xa-ra-tha. Khi Đa-xa-ra-tha muốn truyền ngôi báu cho Ra-ma, thì do lòng đố kị, thứ phi Ka-kê-i nhắc lại một ân huệ cũ, buộc nhà vua đày ải Ra-ma vào rừng 14 năm, trao vương quốc cho con trai bà là Bha-ra-ta. Ra-ma vâng lệnh. Vợ chàng, Xi-ta cùng người em trai thân thiết nhất của chàng, Lắc-ma-na, tình nguyện theo Ra-ma chịu lưu đày. Khi thời hạn lưu đày sắp hết thì xảy ra một tai biến lớn. Quỷ Ra-va-na đã dùng mưu bắt cóc Xi-ta, cuốn nàng trong vạt áo, bay về đảo Lan-ka. Mất Xi-ta, Ra-ma đau buồn khôn xiết. Trên đường đi tìm Xi-ta, Ra-ma gặp và giúp đỡ vua khỉ Xu-gri-va chống lại người anh trai bất công, giành lại vợ và vương quốc. Do đó, chàng được vua khỉ Xu-gri-va, tướng khỉ Ha-nu-man cùng đoàn quân khỉ giúp sức vượt biển, tấn công đảo Lan-ka. Sau cùng, Ra-ma hạ thủ Ra-va-na trong giao tranh, giải cứu Xi-ta. Vợ chồng gặp lại nhau, nhưng nghi ngờ Xi-ta không còn trọn vẹn danh tiết sau những ngày tháng trong tay quỷ, Ra-ma tuyên bố từ bỏ nàng. Xi-ta thanh minh không được, đành bước lên giàn hỏa thiêu. Chứng giám đức hạnh của Xi-ta quay trở về kinh đô, cai quản đất nước, khiến cho muôn dân được sống trong thái bình, thịnh trị.

b. Tóm tắt nội dung đoạn trích 

Đoạn trích kể lại những chi tiết sau khi chiến thắng quỷ vương Ra-va-na, cứu Xi-ta, nhưng vì danh dự và lòng ghen tuông, Ra-ma đã nghi ngờ sự trong sạch của Xita và tuyên bố ruồng bỏ nàng. Xi-ta đã bảo vệ danh dự bằng cách nhảy vào giàn hoả (theo cách tự thanh minh của người Ấn Độ cổ).

2. Phân tích nội dung chi tiết văn bản

a. Diễn biến tâm trạng của nhân vật Ra-ma

• Cuộc gặp gỡ giữa Ra-ma và Xi-ta:
• Xi-ta phải đứng trước mọi người trong cộng đồng như một bị cáo
• Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một viên quan tòa có quyền kết án

=> Đây không phải là một cuộc đoàn tụ mừng rỡ đầy yêu thương giữa hai vợ chồng sau những ngày gian truân, xa cách; mà là một “phiên tòa” thật sự gay gắt và căng thẳng.

• Tâm trạng của Ra-ma
• Ra-ma nói với tất cả mọi người để: Khẳng định chiến thắng và tài nghệ của mình và tuyên dương công trạng những người đã giúp đỡ mình – những người bạn hảo hán

=> Lời lẽ rành mạch, trịnh trọng, tự hào, lạnh lùng. Nói trước mọi người để thể hiện tính công khai của sử thi.

• Xưng hô với Xi-ta: "ta" – "phu nhân cao quý" => cách xưng hô trịnh trọng, oai nghiêm của quân vương nhưng thiếu yêu thương, thân mật như lẽ thường.
• Nhấn mạnh mục đích chiến đấu:
• “Kẻ nào bị quân thù lăng nhục mà không đem tài nghệ của mình ra để trả thù là kẻ tầm thường.”
• “Ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta, xóa bỏ vết ô nhục để bảo vệ uy tín và danh dự của dòng họ lừng lẫy tiếng tăm.”

-> Mục đích: không phải vì Xi-ta mà vì danh dự, phẩm giá và nghĩa vụ -> Ra-ma đúng là một hoàng tử, một quốc vương mẫu mực.

• Ra-ma còn bộc lộ nghi ngờ trinh tiết của Xi-ta vì:
• “Nàng đã lưu lại lâu trong nhà một kẻ xa lạ”
• “Nàng bị quấy nhiễu trong vạt áo của Ra-va-na”
• “Đôi mắt tội lỗi...đã hau háu nhìn khắp người nàng”

=> Đó là thái độ của một người ghen tuông, ích kỉ 

• Ra-ma đã lăng nhục Xi-ta trước mặt mọi người, không nhận nàng làm vợ, ruồng rẫy và đuổi nàng:
• “Ta không cần đến nàng nữa”
• “Nàng muốn đi đến đâu tùy ý”

=> Buông ra những lời tàn nhẫn, gay gắt, xúc phạm Xi-ta thô bạo trước mặt mọi người.

• Vì uy tín, danh dự của gia đình, dòng họ quyền quý cao sang, vì vinh quang chiến thắng, vì niềm tự hào của cả cộng đồng,...tất cả không cho phép Ra-ma chấp nhận bất cứ một sự mờ ám nào có thể làm tổn hại đến danh dự. Đồng thời nó cũng thể hiện sự ghen tuông trong lòng chàng, đã làm cho một vị quân vương trở nên thiếu bình tĩnh và mất đi sự sáng suốt.
• Mặt khác: “Thấy người đẹp với gương mặt bông sen, với những cuộc tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như dao cắt” => Sự mâu thuẫn trong một con người (với tư cách là một người chồng, Ra-ma cảm thấy đau đớn và thương xót vợ mình; nhưng trên cương vị là một vị hoàng tử của một đất nước thì Ra-ma coi trọng danh dự)

=> Ra-ma tuy là một vị thần nhưng vẫn mang những đặc điểm của con người trần tục: chàng yêu hết mình nhưng cũng ích kỉ, ghen tuông cực độ; có lúc oai phong lẫm liệt những cũng có lúc tầm thường, nhỏ nhen; có lúc cương quyết, rắn rỏi nhưng cũng có lúc mềm yếu. Bản chất thiện - ác; sáng - tối; tốt - xấu luôn luôn tương phản trong tính cách của Ra-ma.

• Khi Xi-ta bước lên giàn hỏa thiêu:
• Ra-ma: câm lặng, không nói “mắt dán xuống đất, lúc đó nom chàng khủng khiếp như thần chết vậy.” -> Một tâm lí phức tạp, giằng xé trong con người Ra-ma: một mặt là anh hùng, thủ lĩnh cao thượng; còn lại là một con người tầm thường, mềm yếu.

-> Hoàn cảnh của Ra-ma thật ngặt nghèo, đòi hỏi chàng phải có sự lựa chọn quyết liệt: tình yêu hay danh dự -> chàng quyết định chọn danh dự

=> Như vậy, tác giả đã miêu tả một cách tinh tế, chân thực về thái độ ghen tuông, ngờ vực của Ra-ma – một vị thần thánh, một bậc quân vương, nhưng cũng có đủ mọi cung bậc tình cảm của một con người trần tục. Những nét tính cách đó đã làm cho Ra-ma dù là một nhân vật sử thi, nhưng vẫn không hề công thức, ước lệ mà tràn đầy tính sinh động, cụ thể, hấp dẫn.

b. Diễn biến tâm trạng của nhân vật Xi-ta

• Hoàn cảnh: xa chồng + quỷ vương dụ dỗ -> đấu tranh để giữ trinh tiết, lòng thủy chung -> Được giải cứu, nàng rất vui và hạnh phúc
• Trước những lời buộc tội của Ra-ma, Xi-ta kinh ngạc, đau đớn, tủi nhục “như một cây leo bị vòi voi quật nát” -> đau khổ đến tột cùng vì danh dự bị xúc phạm.
• Xi-ta dùng lời lẽ, đúng mực để thanh minh cho mình, đem tình yêu làm bằng chứng thuyết phục: lên án hành vi ứng xử tầm thường và nhận thức kiểu đánh đồng thiếu suy xét và thiếu cơ sở của Ra-ma, đem tư cách, danh dự để đảm bảo, khẳng định lòng chung thủy của mình và thái độ vô tình của Ra-ma, nhấn mạnh nguồn gốc bản thân: dòng họ cao quý và gợi lại lí do Ra-ma cưới mình vì tự nguyện và vì tình yêu.

-> Tâm trạng Xi-ta biến chuyển từ mừng rỡ đến ngạc nhiên, tin yêu đến thất vọng.

• Trong nỗi đau khổ tuyệt vọng Xi-ta đã trở nên mạnh mẽ, bình tĩnh và chín chắn hơn: hành động bước vào giàn thiêu thể hiện sự dứt khoát -> thể hiện lòng chung thủy và sự trinh tiết của mình.

=> Xi-ta là mẫu người phụ nữ lí tưởng của thời đại. Tác giả đã khắc họa một Xi-ta trong sáng, chân thực, toàn vẹn, đáng ngưỡng mộ.

3. Tổng kết 

• Nội dung: Qua hai nhân vật Ra-ma và Xi-ta giúp chúng ta hiểu được quan niệm của người Ấn Độ cổ đại về mẫu người anh hùng, đức vua mẫu mực và người phụ nữ lí tưởng và nghệ thuật khắc họa nhân vật độc đáo của sử thi Ra-ma-ya-na.
• Nghệ thuật: Tạo dựng tình huống kịch tính, hấp dẫn, miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc, lời văn linh hoạt.
• Ý nghĩa: Xây dựng hình tượng người anh hùng gần gũi với đời thường, trọng danh dự (sẵn sàng hi sinh tình yêu để bảo vệ danh dự) và xây dựng hình tượng người phụ nữ lí tưởng mạnh mẽ: sẵn sàng hi sinh mạng sống để chứng minh tình yêu và đức hạnh của mình.