NÓP LÀ GÌ? | Ghi Chép Của PHAN VĂN TÚ

Rất nhiều người Việt Nam thuộc bài hát “Nam bộ kháng chiến” và có ấn tượng với câu hát hừng hực lòng yêu nước “NÓP với giáo mang ngang vai mà lòng người giàu lòng vì nước”. Thế nhưng tôi đồ rằng rất nhiều người trong chúng ta, nhất là các bạn trẻ không hề biết NÓP là cái gì?

Nó là một loại vũ khí? Không!

Nó là một công cụ sản xuất? Không!

Nó là vật dụng sinh hoạt? Vâng, đúng như vậy. Và đó là vật dụng của người nghèo Nam bộ xưa!

Cái NÓP hiện nay chỉ còn lưu lại trong trí nhớ của thế hệ già, trong ca dao, dân ca và vài bài hát mới.

Vai mang nóp rách

Tay xách cổ quai chèo

… Nhưng vì thương con nhớ vợ

Bởi phận nghèo anh phải ra đi.

Tự điển Wikipedia định nghĩa nóp như sau:

“Túp con bằng chiếu hay bằng cót quây ở bờ ruộng hay ở trên thuyền để nằm”.

Đọc những dòng định nghĩa ngắn gọn ấy chắc sẽ khó hình dung ra cái nóp.

Đó là một vật dụng đan bằng cót (hoặc bàng) thành một chiếc đệm, đúng hơn giống cái bì thư lớn. Chiếc đệm ấy dài khoảng 2 m, ngang 1 m. Gập đôi may ở hai đầu, thành ra kín được ba cạnh, còn một cạnh chừa trống như ta xếp phong bì chừa miệng để bỏ thư vào rồi mới dán. Có khi người ta còn may thêm đường viền (gọi là lưỡi gà) giống như nắp bì thư, để che kín khi ngủ nhằm chống muỗi, vắt…

Cực chẳng đã mới ngủ nóp thôi, bởi xứ Nam bộ thì nóng mà chui vào nóp chỉ để chống muỗi, chứ rất ngộp.

Cái nóp không chỉ là cái mền, cái mùng để ngủ bờ ngủ bụi mà nó còn là cái… túi xách để đựng những thứ vật dụng cá nhân khác.

Ai là người chế ra nóp? Khó có thể xác định rõ. Nhưng theo vài ý kiến thì sản phẩm này được người “dân ấp, dân lân” vùng Đồng Tháp Mười (tỉnh Đồng Tháp, Long An ngày nay) sống vào khoảng cuối thế kỷ 18 sáng tạo ra.

Tất nhiên đó là vật dụng của người nghèo, thậm chí quá nghèo. Và ngày nay chắc chẳng ai còn sử dụng NÓP nữa. nhưng NÓP phải là một di sản văn hóa cần được lưu giữ như một dấu ấn sáng tạo độc đáo của Nam Bộ thời mở đất và đánh giặc!

Sẽ ráng tìm tấm hình chiếc nóp để post lên cho các bạn xem! Giờ phải post tạm tấm hình một ngôi chùa cổ ở Trà Vinh, một di sản văn hóa vật thể còn được bảo tồn rất tốt ở đây, trong cộng đồng!