Núi Etna – Wikipedia Tiếng Việt

Có thể bạn quan tâm

Bước tới nội dung

Nội dung

chuyển sang thanh bên ẩn

Đầu
1 Lịch sử phun trào
2 Chú thích
3 Tham khảo
4 Liên kết ngoài

Bài viết
Thảo luận

Tiếng Việt

Đọc
Sửa đổi
Sửa mã nguồn
Xem lịch sử

Công cụ Công cụ chuyển sang thanh bên ẩn Tác vụ

Đọc
Sửa đổi
Sửa mã nguồn
Xem lịch sử

Chung

Các liên kết đến đây
Thay đổi liên quan
Liên kết thường trực
Thông tin trang
Trích dẫn trang này
Tạo URL rút gọn
Tải mã QR

In và xuất

Tạo một quyển sách
Tải dưới dạng PDF
Bản để in ra

Tại dự án khác

Wikimedia Commons
Khoản mục Wikidata

Giao diện chuyển sang thanh bên ẩn 37°45.3′B 14°59.7′Đ / 37,755°B 14,995°Đ Bách khoa toàn thư mở Wikipedia Đối với các định nghĩa khác, xem Etna (định hướng).

Núi Etna
Thành phố Catania với núi Etna ở phía sau
Độ cao	3.357 m (11.014 ft)
Phần lồi	3,357 m (11,01 ft)
Danh sách	Ultra
Vị trí
Núi EtnaVị trí ở Sicilia, Ý
Tọa độ	37°45.3′B 14°59.7′Đ / 37,755°B 14,995°Đ / 37.7550; 14.9950[1]
Địa chất
Kiểu	Núi lửa dạng tầng
Tuổi đá	350.000 – 500.000 tuổi
Phun trào gần nhất	23 tháng 3 năm 2021[2]
Di sản thế giới UNESCO
Tiêu chuẩn	Thiên nhiên: viii
Tham khảo	1427
Công nhận	2013 (Kỳ họp 37)
Diện tích	19,237 ha
Vùng đệm	26,220 ha

Núi Etna (hay đơn giản là Etna; tiếng Ý: Etna [ˈɛtna] hoặc Mongibello [mondʒiˈbɛllo], tiếng Sicilia: Mungibeddu [mʊndʒɪbˈbɛɖɖʊ] hay â Muntagna, tiếng Latinh: Aetna) là một núi lửa dạng tầng đang hoạt động ở gần bờ biển phía đông đảo Sicilia, Ý, trong Thành phố đô thị Catania, giữa các thành phố Messina và Catania. Nó nằm ngay trên chỗ giao nhau giữa mảng châu Phi và mảng Á-Âu. Đây là núi lửa còn hoạt động cao nhất châu Âu ngoài Kavkaz,[3] với độ cao hiện tại là 3.357 m (11.014 ft),[4] dù số đo này thay đổi sau mỗi lần phun trào. Etna là đỉnh cao nhất nước Ý nằm ngoài dãy Alps. Etna có diện tích 1.190 km2 (459 dặm vuông Anh), với chu vi chân núi 140 km, khiến nó trở thành núi lớn nhất trong ba núi lửa còn hoạt động của Ý, gấp 2,5 lần ngọn núi đứng ngay sau nó là Núi Vesuvius. Ở khu vực Âu-Bắc Phi, chỉ Núi Teide tại Tenerife thuộc Quần đảo Canary của Tây Ban Nha là cao hơn Etna.[5] Trong thần thoại Hy Lạp, con quái vật Typhon bị thần Zeus giam cầm dưới chân núi và lò rèn của Hephaestus cũng nằm ở đó.[6]

Núi Etna là một trong các núi lửa hoạt động mạnh nhất thế giới và ở trong trạng thái gần như không đổi. Đất núi lửa màu mỡ hỗ trợ cho nông nghiệp phát triển, với những vườn nho và vườn cây ăn trái trải rộng khắp sườn núi thấp và đồng bằng Catania rộng lớn phía nam. Do lịch sử hoạt động núi lửa gần đây của nó và điểm dân cư gần đó, núi Etna được xác định là một núi lửa Thập niên bởi Liên Hợp Quốc.[7] Tháng 6 năm 2013, nó được thêm vào danh sách Di sản thế giới của UNESCO.[8]

Lịch sử phun trào

[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên summit
^ "Mount Etna: BBC crew caught up in volcano blast". BBC News. Truy cập ngày 23 tháng 3 năm 2021.
^ http://www.volcano.group.cam.ac.uk/volcanoes/etna/
^ "L'Etna si supera. Nuovo record di altezza a 3357 metri" (bằng tiếng Ý). ngày 10 tháng 8 năm 2021. Truy cập ngày 11 tháng 8 năm 2021.
^ "Italy volcanoes and Volcanics". USGS.
^ Aelian, Hist. An. xi. 3, referenced under Aetnaeus in William Smith's Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology
^ "Decade Volcanoes". United States Geological Survey. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 2 năm 2013. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2013.
^ Mount Etna Becomes a World Heritage Site, Italy Magazine, ngày 4 tháng 5 năm 2013

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

"Etna". Global Volcanism Program. Viện Smithsonian.
Chester, D. K. (1985). Mount Etna: The Anatomy of a Volcano. Duncan, A. M., Guest, J. E., and Kilburn, C. R. J. Chapman and Hall. tr. 412 pp. ISBN 0-8047-1308-1.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện về Núi Etna.

Where Etna is monitored: Istituto Nazionale di Geofisica e Vulcanologia, Sezione di Catania
Exhaustive coverage of Mt. Etna geology and history Lưu trữ ngày 7 tháng 5 năm 2006 tại Wayback Machine
Mount Etna Live Webcams
Stromboli Online, with info on Etna as well as excellent photo galleries and video clips of Etna's past eruptions including those of the 1990s and the 2000s
Mt. Etna eruption of 2001, photos and information Lưu trữ ngày 28 tháng 8 năm 2010 tại Wayback Machine
etnanatura - Etna Portal - Photo, routes, weather, rashes, seismic nature
Etnamount - history, notices, photo, maps about Etna Lưu trữ ngày 30 tháng 12 năm 2013 tại Wayback Machine

x t s Di sản thế giới tại Ý
Tây Bắc	Crespi d'Adda Genoa: Le Strade Nuove và hệ thống Palazzi dei Rolli Mantua và Sabbioneta Monte San Giorgio1 Porto Venere, Palmaria, Tino và Tinetto, Cinque Terre Các dinh thự của hoàng tộc Savoia Đường sắt Rhaetian trên Albula / Cảnh quan Bernina1 Các hình khắc trên đá ở Valcamonica Các núi thiêng của Piedmont và Lombardy Nhà thờ Santa Maria delle Grazie, Milan Cảnh quan văn hóa trồng nho của vùng Piemont: Langhe-Roero và Monferrato Ivrea, thành phố công nghiệp thế kỷ 20
Đông Bắc	Di chỉ khảo cổ và Vương cung thánh đường ở Aquileia Rặng Dolomites Ferrara Nhà thờ chính tòa Modena, Torre della Ghirlandina và Piazza Grande Vườn thực vật Padova Các tượng đài Ki-tô hữu tiên khởi ở Ravenna Venice Verona Thành phố Vicenza và Các biệt thự do Palladio thiết kế ở Veneto Những ngọn đồi rượu vang Prosecco của Conegliano-Valdobbiadene Các mái cổng của Bologna Các chuỗi bích họa thế kỷ 14 ở Padova
Trung	Assisi và Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi Các mộ địa của văn minh Etruscan ở Cerveteri và Tarquinia Firenze Villa Adriana Các dinh thự Medici Piazza del Duomo, Pisa Pienza Trung tâm lịch sử thành Roma, các tài sản thuộc Tòa Thánh nằm trong thành phố hưởng đặc quyền lãnh thổ ngoại vi và Thánh Phaolô Ngoại thành 2 San Gimignano Siena Urbino Val d'Orcia Villa d'Este Các thị trấn Spa lớn của châu Âu (Montecatini Terme) 6
Nam	Alberobello Bờ biển Amalfi Castel del Monte, Apulia Cilento và vườn quốc gia Vallo di Diano, Paestum và Velia, Certosa di Padula Napoli Cung điện Caserta, Cầu máng Vanvitelli và tổ hợp San Leucio Khu vực khảo cổ Pompeii, Herculaneum và Torre Annunziata (bao gồm cả Oplontis và Villa Poppaea) Sassi của Matera
Các đảo	Quần đảo Eolie Ả Rập-Norman Palermo, Nhà thờ Giáo hội của Cefalù và Monreale Khu vực khảo cổ Agrigento Su Nuraxi di Barumini Núi Etna Siracusa và Necropolis của Pantalica Val di Noto Villa Romana del Casale
Toàn quốc	Longobards tại Ý, những nơi chốn của quyền lực (568–774 CN) Nhà sàn thời tiền sử xung quanh dãy núi Anpơ3 Các khu rừng sồi nguyên sinh trên dãy Carpath và các khu vực khác của châu Âu4 Công trình phòng thủ của Venezia giữa thế kỷ 16 và 17: Stato da Terra – Tây Stato da Mar5
1 Chung với Thụy Sĩ 2 Chung với Tòa Thánh 3 Chung với Áo, Pháp, Đức, Slovenia, và Thụy Sĩ 4 Chung với Slovakia, Ukraina, Đức và nhiều quốc gia khác 5 Chung với Montenegro và Croatia 6 Chung với Áo, Bỉ, Cộng hòa Séc, Pháp, Đức, Vương quốc Anh