Ôn Tập Hóa Học 12 Chương 1 Este - Lipit - HOC247

​Đề cương ôn tập Hóa học 12 Chương 1

A. Tóm tắt lý thuyết

I. ESTE

1. Khái niệm, danh pháp.

Xét các pư: CH3COOH + C2H5OH ⇔ CH3COOC2H5 + H2O

Etyl axetat

Khái niệm: Este là hợp chất được tạo thành khi thay nhóm OH của axit cacboxylic bằng nhóm RO.

* Este đơn chức: RCOOR’.

Với R’ là gốc HC no: CH3- metyl , C2H5-etyl;

gốc HC không no: CH2=CH- vinyl

R là H hoặc gốc HC.

* Este no đơn chức: CnH2n+1-COO-CmH2m+1 có thể viết gọn ROOR’ với R, R’ là các gốc HC no Với n ≥0 và m ≥ 1 (để viết pứ thủy phân) Hay CnH2nO2 (n ≥ 2) (để viết pứ cháy) ‚

Tên este = tên R’(gốc HC của ancol) + tên axit RCOOH (đuôi ic thành at)

Ví dụ: CH3COOC2H5 etyl axetat

CH3COOCH3 metyl axetat

CH3COOC2H5 etyl axetat

HCOOC2H5 etyl fomiat

2. Tính chất vật lý.

Ở đk thường: este là chất lỏng hoặc rắn.

Độ tan và độ sôi : este < ancol < axit tương ứng.

3. Tính chất hóa học.

(đặc trưng là pứ thủy phân) Este bị thủy phân trong môi trường axit hoặc bazơ.

a. Thủy phân este trong môi trường axit:

CH3COOC2H5 + H2O ⇔ CH3COOH + C2H5OH

Bản chất của pứ này là thuận nghịch, sản phẩm là axit và ancol

b. Thủy phân este trong môi trường kiềm. (pứ xà phòng hóa)

CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH

Bản chất của pứ này là một chiều, sản phẩm là muối và ancol

4. Điều chế và ứng dụng.

a. Điều chế: đun sôi hỗn hợp ancol và axit cacboxylic. RCOOH + R’OH ⇔RCOOR’ + H2O.

Vd: C2H5OH + CH3COOH ⇔ CH3COOC2H5 + H2O

b. Ứng dụng. Làm dung môi để tách, chiết chất hữu cơ, pha sơn, ... Sx chất dẻo poli(vinyl axetat) hay PVA, poli(metyl metacrylat) hay thủy tinh hữu cơ, ...chất tạo hương, mỹ phẩm, ...

Lưu ý:

- Este fomat HCOOR’ hoặc muối HCOONa và cả HCOOH: cho pứ tráng gương.

- Este vinyl RCOO-CH=CH2: thủy phân cho anđehit CH3CHO.

- Este phenol RCOO-C6H5: thủy phân trong môi trường kiềm cho 2 muối RCOONa + C6H5ONa.

- CTPT CnH2nO2 đơn chức thì có thể là este no đơn chức hoặc axit no đơn chức.

- Bài toàn chỉ cho este đơn chức và nCO2, nH2O thì so sánh, nếu nCO2 = nH2O => este no đơn chức

II. LIPIT

1. Khái niệm.

Lipit là những hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống, không hòa tan trong nước nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ không phân cực.

2. Chất béo.

a. Khái niệm: chất béo là trieste của glixerol với axit béo, gọi chung là triglixerit hay triaxylglixerol.

CTC: hay

Vd. (CH3[CH2]16COO)3C3H5: tristearoylglixerol

(C17H35COO)3C3H5 (tristearin)

(CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COO)3C3H5: trioleoylglixerol

(C17H33COO)3C3H5 (triolein)

(CH3[CH2]14COO)3C3H5: tripanmitoylglixerol

(C15H31COO)3C3H5 (tripanmitin)

mỡ bò, lợn, gà, dầu lạc, dầu vừng, dầu cọ, dầu oliu, có thành phần chính là chất déo.

b. Tính chất vật lý.

- Chất béo nhẹ hơn nước và không tan trong nước; tan được trong các dm hữu cơ như: benzen, hexan, clorofom, xăng, ete, ...

- Ở nhiệt độ thường: các triglixerit nếu chứa chủ yếu các gốc axit béo no thường là chất rắn. Còn nếu chứa chủ yếu các gốc axit béo không no thường là chất lỏng và được gọi là dầu.

c. Tính chất hóa học.

Pứ thủy phân trong mtr axit. (CH3[CH2]16COO)3C3H5 +3H2O ⇔ 3CH3[CH2]16COOH+ C3H5(OH)3.

Pứ xà phòng hóa. (CH3[CH2]16COO)3C3H5 + 3NaOH ⇔ 3CH3[CH2]16COONa + C3H5(OH)3

natri stearat

Pứ cộng hidro của chất béo lỏng. (C17H33COO)3C3H5 (lỏng)+ 3H2 ⇔ (C17H35COO)3C3H5(rắn).

d. Ứng dụng.

Chất béo là thức ăn quan trong của con người.

Là nguyên liệu để tổng hợp một số chất khác cần thiết cho cơ thể.

Trong CN dùng để điều chế xa phòng và glixerol. Dùng để sản xuất một số thực phẩm.

III. XÀ PHÒNG VÀ CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP (đọc thêm)

1. Xà phòng.

a. Khái niệm.

Xà phòng thường dùng là hỗn hợp muối natri hoặc muối kali của axit béo, có thêm một số chất phụ gia. (axit béo là những axit có mạch cacbon dài mà không phân nhánh) Thành phần của xà phòng thường là muối natri của axit panmitic hoặc axit stearic, chất động, chất tẩy màu, chất duyệt khuẩn và chất tạo hương, ...

b. Phương pháp sản xuất.

Đun chất béo với dd kiềm trong các thùng kín ở nhiệt độ cao.

(R-COO)3C3H5 + 3NaOH ⇔ 3R-COONa + C3H5(OH)3.

- Ngày nay, người ta sản xuất xà phòng từ paraffin của dầu mỏ. Ankan (parafin) Axit cacboxylic Muối natri của axit cacboxylic

Vd: CH3[CH2]14CH2CH2[CH2]14CH3 → 2CH3[CH2]14COOH

2CH3[CH2]14COOH +Na2CO3 → 2CH3[CH2]14COONa + H2O + CO2.

II. Chất giặt rửa tổng hợp.

1. Khái niệm. Những hợp chất không phải là muối natri của axit cacboxylic nhưng có tính năng giặt rửa như xà phòng.

2. Phương pháp sản xuất. CH3[CH2]11-C6H4SO3H ⇔ CH3[CH2]11-C6H4SO3Na

Axit dodexylbenzensunfonic natri dodexylbenzensunfonic

III. Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.

- Muối natri trong xà phòng hay chất giặt rửa tổng hợp có khả năng làm giảm sức căng bề mặt của các chất bẩn làm chúng phân tán thành nhiều phần nhỏ hơn rồi phân tán vào nước và bị rửa trôi đi.

- Xà phòng: chỉ tác dụng tốt khi gặp nước mềm. Chất giặt rửa tổng hợp có thể giặt rửa cả trong nước cứng.

B. Bài tập minh họa

Bài 1:

Để thủy phân hoàn toàn m gam este đơn chức X cần dùng vừa hết 200ml dung dịch NaOH 0,25M, sau phản ứng thu được 2,3 gam ancol và 3,4 gam muối. Công thức của X là

Hướng dẫn:

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng:

\(\begin{array}{l} {\rm{ }}{m_{{\rm{este}}}} + {m_{NaOH}} = {m_{Ancol}} + {m_{mu{\rm{o}}i}}\\ \Leftrightarrow {m_{{\rm{este}}}} = 2,3 + 3,4 - 2,3 = 3,7(gam) \end{array}\)

Vì phản ứng xảy ra vừa đủ nên: \({n_{NaOH}} = {n_{{\rm{es}}te}} = 0,2.0,25 = 0,05{\rm{ }}(mol)\)

\({M_{{\rm{es}}te}} = \frac{{3,7}}{{0,05}} = 74 \to HC{\rm{OO}}{{\rm{C}}_2}{H_5}\)

Bài 2:

Cho 13,2 g este đơn chức no Z tác dụng hết với 150 ml dung dịch NaOH 1M thu được 12,3 g muối. Xác định Z

Hướng dẫn:

Este Z no, đơn chức: RCOOR’

\({n_{NaOH}} = 0,15.1 = 0,15\,\,(mol)\)

RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH

0,15 ← 0,15 (mol) → 0,15

\(\begin{array}{l} \Rightarrow {M_{RCOONa}} = \frac{{12,3}}{{0,15}} = 82\\ \,\,\,\,\,\,\,\,\,\,R + 44 + 23 = 82\\ \,\,\,\,\,\,\,\,\,R\,\, = \,\,15\,\,(C{H_3}) \end{array}\)

\(\begin{array}{l} \Rightarrow {M_{RCOOR'}} = \frac{{13,2}}{{0,15}} = 88\\ \,\,\,\,\,\,\,\,15 + 44 + R' = 88\\ \,\,\,\,\,\,\,\,R'\,\, = \,\,29\,\,({C_2}{H_5}) \end{array}\)

⇒ Z: CH3COOC2H5

Bài 3:

Đun 6 gam CH3COOH với 9,2 gam C2H5OH (có H2SO4 đặc làm xúc tác) đến khi phản ứng đạt tới trạng thái cân bằng được 6,6 gam este. Hiệu suất phản ứng este hóa là

Hướng dẫn:

\(n_{CH_{3}COOH}=0,1mol;n_{C_{2}H_{5}OH}=0,2mol;n_{este}=0,075mol\)

\(H=\frac{0,075}{0,1}.100\%=75\%\)

Bài 4:

Đun nóng 20g một loại chất béo trung tính với dung dịch chứa 0,25 mol NaOH, để trung hòa NaOH dư cần 0,18 mol HCl. Khối lượng xà phòng 72% sinh ra từ 1 tấn chất béo trên là

Hướng dẫn:

nNaOH pứ = 0,25 – 0,18 = 0,07 mol

Phản ứng tổng quát: Chất béo + 3NaOH → 3.Muối mononatri + C3H5(OH)3

→ nglixerol = 1/3.nNaOH = 0,07/3 mol

→ mmuối = 20,653g

Với 1 tấn Chất béo thì tạo mMuối = 1032,67 kg

→ mXà phòng 72% = 1434,26 kg

Bài 5

Cho hỗn hợp X gồm 2 este có công thức phân tử C4H8O2 và C3H6O2 tác dụng với NaOH dư thu được 6,14 gam hỗn hợp hai muối và 3,68 gam rượu Y duy nhất có tỉ khối hơi so với oxi là 1,4375. Khối lượng mỗi este trong X lần lượt là

Hướng dẫn:

Hỗn hợp este X: C4H8O2 và C3H6O2 (este no)

X + NaOH → 2 muối + 1 ancol

X có thể là: \((I)\left\{ \begin{array}{l} {\rm{C}}{{\rm{H}}_3}{\rm{COO}}{C_2}{H_5}\\ {\rm{HCOO}}{C_2}{H_5} \end{array} \right.\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,(II)\left\{ \begin{array}{l} {C_2}{H_5}{\rm{COO}}C{H_3}\\ C{H_3}{\rm{COO}}C{H_3} \end{array} \right.\)

⇒ 3,68 (g) ancol Y: là C2H5OH hoặc CH3OH

\({M_Y} = {d_{Y/{O_2}}}.32 = 1,4375.32 = 46\)

⇒ Ancol là C2H5OH

⇒ Chọn trường hợp (I).

\(\left\{ \begin{array}{l} {\rm{C}}{{\rm{H}}_3}{\rm{COO}}{C_2}{H_5}\,\,a\,\,(mol)\\ {\rm{HCOO}}{C_2}{H_5}\,\,\,\,\,\,\,b\,\,\,\,(mol) \end{array}\overset{NaOH}{\rightarrow} \right.6,14\,\,(g)\left\{ \begin{array}{l} C{H_3}{\rm{COO}}Na\,\,a\,\,(mol)\\ HCOONa\,\,\,\,\,\,\,b\,\,(mol) \end{array} \right. + \left\{ \begin{array}{l} 3,68\,(g)\,\,\,{C_2}{H_5}OH\\ \,\,\,\,\,a\,\, + \,\,\,\,b\,\,\,\,\,(mol) \end{array} \right.\)

Ta có:

\(\begin{array}{l} \left\{ \begin{array}{l} 82a + 68b = 6,14\\ (a + b)46 = 3,68 \end{array} \right.\\ \left\{ \begin{array}{l} a = 0,05\\ b = 0,03 \end{array} \right.\\ \Rightarrow {m_{C{H_3}{\rm{COO}}{C_2}{H_5}}} = 88.0,05 = 4,4\,\,(g)\\ \Rightarrow {m_{HC{\rm{OO}}{C_2}{H_5}}} = 74.0,03 = 2,22\,\,(g) \end{array}\)

Trắc nghiệm Hóa học 12 Chương 1

• Trắc nghiệm Hóa 12 Bài 1 Este
• Trắc nghiệm Hóa 12 Bài 2 Lipit
• Trắc nghiệm Hóa 12 Bài 3 Xà phòng và Chất giặt rửa tổng hợp
• Trắc nghiệm Hóa 12 Bài 4 Luyện tập Este và Chất béo

Đề kiểm tra Hóa học 12 Chương 1

Trắc nghiệm online Chương 1 Hóa 12 (Thi Online)

Phần này các em được làm trắc nghiệm online với các câu hỏi trong vòng 45 phút để kiểm tra năng lực và sau đó đối chiếu kết quả từng câu hỏi.

• 40 câu hỏi trắc nghiệm chuyên đề Lipit môn Hóa học lớp 12
• Đề kiểm tra trắc nghiệm tổng hợp Chương 1 môn Hóa học 12
• 40 câu hỏi trắc nghiệm chuyên đề Este môn Hóa học lớp 12

Đề kiểm tra Chương 1 Hóa 12 (Tải File)

Phần này các em có thể xem online hoặc tải file đề thi về tham khảo gồm đầy đủ câu hỏi và đáp án làm bài.

• 40 Câu trắc nghiệm Este - Lipit - Ôn thi THPT QG môn Hóa 2019
• 20 Câu trắc nghiệm Este Lipit Hóa 12 Có video hướng dẫn giải
• 3 Đề kiểm tra 1 tiết Este- Lipit và Cacbohidrat Hóa 12 có đáp án
• Phân dạng và phương pháp giải bài tập Hóa 12 Chương Este - Lipit
• Đề kiểm tra Hóa 12 Este Lipit và Cacbohidrat có đáp án
• Đề kiểm tra 15 phút Hóa 12 Chương Este - Lipit có đáp án
• Bộ 4 đề kiểm tra chương 1 Hóa học lớp 12 - Trường THPT Trần Đại Nghĩa
• Chuyên đề Este - lipit ôn THPT QG môn Hóa học có lời giải
• Bài toán thủy phân este đặc biệt có đáp án
• Bài tập có đáp án về este và các hợp chất khác
• Bài tập xác định công thức phân tử, công thức cấu tạo của este
• 5 Dạng toán thường gặp liên quan đến este
• Bài tập vận dụng chuyên đề este - lipit trong các đề thi môn Hóa học
• Những chủ đề cơ bản liên quan đến este
• 50 Bài tập trắc nghiệm tổng hợp về este
• Bài tập este trong các đề thi THPT QG môn Hóa (có đáp án)
• Đề cương ôn tập hữu cơ Este Hóa 12 có đáp án
• Câu hỏi chương este - lipit (Mức độ vận dụng và vận dụng cao)
• Tổng hợp 105 câu trắc nghiệm Chương 1 môn Tin học 12 có đáp án
• Bộ 4 đề kiểm tra chương 1 Hóa học lớp 12 - Trường THPT Trần Đại Nghĩa
• Lý thuyết và các dạng bài tập Chương Este - Lipit thường gặp trong đề thi THPT QG môn Hóa học

Lý thuyết từng bài chương 1 và hướng dẫn giải bài tập SGK

Lý thuyết Hóa học 12 Chương 1

• Lý thuyết Hóa 12 Bài 1 Este
• Lý thuyết Hóa 12 Bài 2 Lipit
• Lý thuyết Hóa 12 Bài 3 Xà phòng và Chất giặt rửa tổng hợp
• Lý thuyết Hóa 12 Bài 4 Luyện tập

Giải bài tập SGK Hóa học 12 Chương 1

• Giải bài tập Hóa 12 Bài 1 Este
• Giải bài tập Hóa 12 Bài 2 Lipit
• Giải bài tập Hóa 12 Bài 3 Xà phòng và Chất giặt rửa tổng hợp
• Giải bài tập Hóa 12 Bài 4 Luyện tập

Để xem nội dung đầy đủ, chi tiết, các em đăng nhập vào mục đăng nhập tài khoản trên trang Hoc247.Net sau đó chọn chức năng xem online hoặc tải về máy.

Trên mỗi tài liệu, Hoc247 đều hỗ trợ chức năng chia sẻ lên Facebook để giới thiệu bạn bè cùng vào học, tích lũy thêm điểm HP và có cơ hội nhận thêm nhiều phần quà có giá trị từ HỌC247! Chúc các em đạt kết quả thật cao.