P. K. : Những Tiếng đệm Bằng Ang Và Ac - LAI NGUYEN AN

NHỮNG TIẾNG ĐỆM BẰNG ANG VÀ AC

Trong quốc ngữ có một thứ tiếng gọi là tiếng đệm. Tiếng đệm không có nghĩa, thường là hợp với tiếng đi trước nó mà có nghĩa.

Những tiếng đệm ráp với bất kỳ vần gì đều được cả, như đường sá với a, chợ búa với ua, lăn lóc với óc, khó khăn với ăn, chán chường với ương... không phải có hạn định với một vần nào.

Nhưng người ta đã nhận thấy một điều đáng chú ý là những tiếng đệm phần nhiều hay ráp với ang, thứ nữa với ac.

Ang và ac cùng một âm hệ, cùng một lối mở miệng trong lúc phát âm. Thế thì dùng nó làm tiếng đệm, tất nhiên phải có cớ làm sao đó mà ta chưa tìm ra được.

Cái lý do của sự thực tuy chưa tìm ra được, chớ chính cái sự thực ấy thì đã lồ lộ ra. Vậy tôi thử nêu lên đây để chờ sự nghiên cứu của lần sau, không thì của kẻ khác.

Tiếng đệm thuộc về danh từ ráp với ang như những tiếng nầy:

Bống bang Nhịp nhàng

Đĩ đàng Vị vàng

Điếm đàng Xừ xang

Họ hàng

Tiếng đệm thuộc về động từ ráp với ang như những tiếng nầy:

Đảm đang Nể nang

Khoe khoang Phụ phàng

Mê mang Phũ phàng

Mơ màng Sờ soạng

Mở mang Sửa sang

Duy có những tiếng đệm thuộc về hình dung từ hay trợ động từ ráp với ang là nhiều hơn hết, như những tiếng nầy:

Bỉ bàng Chểnh mảng

Bẽ bàng Chững chàng

Bỗng chãng Dễ dàng

Cũ càng Dở dang

Kỹ càng Dịu dàng

Kềnh càng Đàng hoàng

Chang bang Đểnh đoảng

Chàng ràng Gọn gàng

Cháng váng Hoang toàng

Chệnh choạng Hoang đàng

Lang thang Nhộn nhàng

Lai láng Rảnh rang

Lẹ làng Rình rang

Lảng vảng Rộn ràng

Lênh lang Rõ ràng

Mịn màng Rỡ ràng

Mênh mang Sỗ sàng

Mông mang Sẵn sàng

Muộn màng Thinh thang

Nở nang Thảng mảng

Ngang tàng Vẻ vang

Nghênh ngang Vênh vang

Ngổn ngang Vội vàng

Ngỡ ngàng Xốn xang

Nhẹ nhàng Xổn xảng

Lại có tiếng đệm đến bốn chữ cũng ráp với ang, như tiếng:

Lịch sự lịch sàng

Nhưng mà ít lắm.

Thứ đến những tiếng đệm ráp với ac. Theo như tôi nhớ mà kể ra dưới đây, những tiếng ấy thuộc về động từ hầu như không có, và thuộc về danh từ rất ít, cũng duy có hình dung từ là nhiều hơn.

Về danh từ chỉ có hai tiếng:

Họ mạc Làng mạc

Về hình dung từ hoặc trợ động từ có những tiếng nầy:

Ầm ạc Phờ phạc

Chững chạc Quạch quạc

Dớn dác Rân rác

Đĩnh đạc Rột rạc

Hốc hác Rời rạc

Hụt chạc Sục sạc

Lác đác Tan tác

Lệch lạc Tản mác

Loạn lạc Tao tác

Man mác Tráo chác

Mộc mạc Vụt chạc

Nục nạc Xài xạc

Ngơ ngác Xệch xạc

Xơ xác

Bài nghiên cứu này thật chẳng có công phu gì cả. Chỉ có ra sức cóp nhặt một mớ chữ sau khi biết chú ý đến một điều đáng chú ý. Ngần ấy chữ đệm mà cuối cùng ghép với ang hay ac, tôi chẳng biết đã thu thái hết chưa. Tôi chỉ mong có ai thấy sót chữ gì thì bổ vào để về sau làm tài liệu cho các nhà âm ngữ học và văn pháp học.

P. K.

Nguồn:

Sông Hương, Huế, s. 4 (22 Août 1936), tr. 3.