Phả Ký - Viet Nam Gia Pha, Website Cua Toc

Theo truyền thuyết được các cụ cao tuổi trong dòng họ kể lại thì nguồn gốc của dòng họ Bùi ở Hạ Giáp - tức nơi Cụ thủy tổ sinh ra, là xuất phát từ khu vực giáp danh giữa tỉnh Thái Bình và Hải Phòng ngày nay. Mặc dù hậu duệ (người viết Phả) đã tuân mệnh các cụ cao niên trong họ tộc dầy công nghiên cứu, gắn kết với lịch sử dân tộc và gia phả các dòng họ Bùi trong cả nước nhưng vẫn chưa tìm ra các căn cứ hợp lý để xác định nguồn gốc, nơi sinh ra cụ Thủy tổ của họ tộc mình, mong tổ tiên thứ lỗi.

Cũng có người trong Họ cho rằng, nơi xuất xứ của họ Bùi bắt đầu từ tỉnh Thái Bình ngày nay, do cụ Thủy tổ giác ngộ theo nghĩa quân kháng chiến chống giặc ngoại xâm (không rõ niên hiệu), về sau lưu lạc đến vùng Hạ Giáp, lấy vợ và sinh ra con cháu họ Bùi như ngày nay.

Trên thực tế họ Bùi ở Hạ Giáp đã từng có Gia phả, ghi chép lại thân thế, sự nghiệp của tiên tổ trong dòng họ, cũng như nguồn gốc của họ tộc, nơi Thủy tổ Bùi Đình Ngỗng sinh ra. Nhưng đến đời thứ 4 vì hỏa hoạn nên đã bị cháy mất Phả gốc. Những năm tiếp theo đất nước có chiến tranh, cũng là thời kỳ Phong Kiến suy tàn, đời sống xã hội có nhiều khó khăn, việc biên soạn lại Gia phả có lẽ vì thế mà chưa được thực hiện. Những thông tin về Thủy tổ, dòng họ chỉ được lưu chuyền miệng hoặc ghi chép sơ sài trong sổ sách để thực hiện việc giỗ, việc họ...

Do đó, việc xác định nơi xuất xứ của dòng họ quả là rất khó khăn. Nhưng cho dù nguồn gốc của dòng họ Bùi bắt đầu từ nơi nào thì đó cũng là quê hương, là Tổ quốc Việt Nam, họ Bùi là con cháu, là giống nòi của người Việt.

Vì không xác định rõ được nơi cụ Bùi Đình Ngỗng sinh ra, nên Tộc Bùi ở Thôn Hạ Giáp, xã Xuân Quang, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ, lấy nơi Cụ đến lập nghiệp, gây dựng cuộc sống mới là nơi khởi tổ họ Bùi và cụ Bùi Đình Ngỗng chính là Thủy tổ của dòng họ.