Phân Biệt GDP Thực Tế Và GDP Danh Nghĩa

Như chúng ta đã thấy, GDP phản ánh tổng chi tiêu cho các hàng hóa và dịch vụ trên tất cả các thị trường của nền kinh tế. Nếu tổng chi tiêu tăng từ năm này qua năm khác, thì một trong hai điều sau đây phải đúng: (1) nền kinh tế đang sản xuất ra sản lượng hàng hóa và dịch vụ lớn hơn, hoặc (2) hàng hóa và dịch vụ được bán với giá cao hơn. Khi nghiên cứu sự biến động của nền kinh tế theo thời gian, các nhà kinh tế muốn bóc tách hai ảnh hưởng này. Cụ thể, họ muốn có một chỉ tiêu về tổng lượng hàng hóa và dịch vụ mà nền kinh tế sản xuất ra, mà không bị ảnh hưởng bởi những biến động trong giá cả của những hàng hóa và dịch vụ đó.

Để làm được điều này, các nhà kinh tế sử dụng một chỉ tiêu được gọi là GDP thực tế. GDP thực tế trả lời cho câu hỏi lý thuyết: Giá trị của những hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong năm nay là bao nhiêu nếu chúng ta định giá chúng theo giá hiện hành của một năm nào đó trong quá khứ? Bằng cách định giá sản lượng sản xuất hiện tại theo mức giá cố định trong quá khứ, GDP thực tế cho biết tổng sản lượng hàng hóa và dịch vụ của nền kinh tế thay đổi như thế nào theo thời gian.

Để có chỉ tiêu về giá trị hàng hóa sản xuất mà không bị ảnh hưởng bởi sự biến động giá cả, chúng ta sử dụng GDP thực tế, tức sản lượng hàng hóa và dịch vụ được tính theo giá cố định.

Để tính GDP thực tế, trước hết chúng ta chọn một năm làm năm gốc. Sau đó, chúng ta sử dụng giá cả của xúc xích và bánh hamburger trong năm gốc để tính giá trị của hàng hóa và dịch vụ cho tất cả các năm. Nói cách khác, giá trong năm gốc tạo cơ sở để so sánh sản lượng trong các năm khác nhau.

Ví dụ, chúng ta chọn năm 2001 làm năm gốc. Chúng ta có thể sử dụng giá của xúc xích và bánh hamburger trong năm 2001 để tính giá trị sản lượng hàng hóa và dịch vụ trong năm 2001, 2002, và 2003. Bảng 22.2 trình bày những phép tính này. Để tính GDP thực tế của năm 2001, chúng ta sử dụng giá cả của xúc xích và bánh hamburger trong năm 2001 (năm gốc) và sản lượng xúc xích và bánh hamburger trong năm 2001. (Do vậy, trong năm gốc, GDP thực tế luôn bằng GDP danh nghĩa.) Để tính GDP thực tế của năm 2002, chúng ta sử dụng giá xúc xích và bánh hamburger trong năm 2001 (năm gốc) và sản lượng xúc xích và bánh hamburger trong năm 2002.

Tương tự như vậy, để tính GDP thực tế của năm 2003, chúng ta sử dụng giá năm 2001 và sản lượng của năm 2003. Khi thấy GDP thực tế tăng từ 200 đô la trong năm 2001 lên 350 đô la trong năm 2002 và sau đó là 500 đô la trong năm 2003, chúng ta biết rằng sự gia tăng này hoàn toàn do sự gia tăng của sản lượng, bởi vì giá đã được cố định theo giá của năm gốc.

Tóm lại, GDP danh nghĩa sử dụng giá hiện hành để tính giá trị sản lượng hàng hóa và dịch vụ, GDP thực tế sử dụng giá cố định trong năm gốc để tính giá trị sản lượng hàng hóa và dịch vụ của nền kinh tế. Do GDP thực tế không chịu ảnh hưởng của sự biến động giá cả, nên những thay đổi của GDP thực tế chỉ phản ánh sự thay đổi của lượng hàng hóa và dịch vụ. Do vậy, GDP thực tế là chỉ tiêu phản ánh lượng hàng hóa và dịch vụ của nền kinh tế.

Mục đích của chúng ta khi tính GDP là đánh giá mức độ hoạt động của toàn nền kinh tế. Do GDP thực tế phản ánh lượng hàng hóa và dịch vụ, nên nó cũng phản ánh năng lực của nền kinh tế trong việc thoả mãn nhu cầu và nguyện vọng của người dân. Vì vậy, GDP thực tế là một chỉ tiêu đánh giá phúc lợi kinh tế tốt hơn GDP danh nghĩa. Khi các nhà kinh tế nói về tăng trưởng của nền kinh tế, họ phản ánh tốc độ tăng trưởng bằng tỷ lệ phần trăm thay đổi của GDP thực tế từ thời kỳ này sang thời kỳ khác.

Chỉ số điều chỉnh GDP

Như chúng ta đã thấy, GDP danh nghĩa phản ánh cả giá cả và sản lượng hàng hóa và dịch vụ mà nền kinh tế đang sản xuất. Trái lại, nhờ giữ cho giá cả ở mức của năm gốc, GDP thực tế chỉ phản ánh lượng hàng được sản xuất ra. Từ hai chỉ tiêu thống kê này, chúng ta có thể tính được chỉ tiêu thứ ba, gọi là chỉ số điều chỉnh GDP, nó phản ánh giá cả, chứ không phản ánh lượng hàng hóa và dịch vụ.

Chỉ số điều chỉnh GDP được tính như sau:

Do GDP danh nghĩa và GDP thực tế phải bằng nhau trong năm cơ sở, nên chỉ số điều chỉnh GDP trong năm gốc luôn bằng 100. Chỉ số điều chỉnh GDP trong những năm sau phản ánh sự gia tăng của GDP danh nghĩa từ năm gốc, không phải sự gia tăng của GDP thực tế.

Chỉ số điều chỉnh GDP phản ánh mức giá hiện hành so với mức giá trong năm gốc. Để hiểu được điều này, chúng ta hãy xem xét một vài ví dụ đơn giản sau. Trước tiên, hãy tưởng tượng ra rằng sản lượng của nền kinh tế tăng theo thời gian, nhưng giá cả không đổi. Trong trường hợp này, cả GDP danh nghĩa và GDP thực tế đều tăng với tỷ lệ như nhau, do vậy chỉ số điều chỉnh GDP không thay đổi. Bây giờ giả sử rằng thay vào đó, giá cả tăng theo thời gian trong khi sản lượng lại không đổi. Trong trường hợp thứ hai này, GDP danh nghĩa tăng nhưng GDP thực tế không đổi, do vậy chỉ số điều chỉnh GDP cũng tăng. Chú ý rằng trong cả hai trường hợp, chỉ số điều chỉnh GDP đều phản ánh những gì xảy ra đối với giá cả, chứ không phải là lượng.

Bây giờ hãy trở lại ví dụ của chúng ta trong bảng 22.2. Chỉ số điều chỉnh GDP được tính ở phần cuối của bảng. Trong năm 2001, GDP danh nghĩa là 200 đô la, và GDP thực tế là 200 đô la, do vậy chỉ số điều chỉnh GDP bằng 100. Trong năm 2002, GDP danh nghĩa là 600 đô la, và GDP thực tế là 350 đô la, do vậy chỉ số điều chỉnh GDP bằng 171. Do chỉ số điều chỉnh GDP tăng từ 100 lên tới 171 trong năm 2002, nên chúng ta có thể nói rằng mức giá đã tăng 71%.

Kết luận

GDP danh nghĩa sử dụng giá hiện hành để tính sản lượng hàng hóa và dịch vụ của nền kinh tế. GDP thực tế sử dụng giá của năm gốc để tính sản trị lượng hàng hóa và dịch vụ của nền kinh tế. Chỉ số điều chỉnh GDP được tính bằng tỷ số giữa GDP danh nghĩa và GDP thực tế. Nó phản ánh mức giá của nền kinh tế.