Phân Quyền địa Phương Quản Lý Bảo Trì Quốc Lộ, Vì Sao Chưa Thể ...

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Đề án phân cấp, phân quyền cho các tỉnh quản lý, bảo trì quốc lộ được nhiều địa phương đánh giá là cần thiết. Bởi sẽ giúp họ chủ động, phát huy nguồn lực tại chỗ; đồng thời tháo gỡ được vướng mắc khi địa phương muốn sử dụng ngân sách của tỉnh để đầu tư cho cao tốc.

Tuy nhiên, kinh nghiệm trực tiếp quản lý nhiều tuyến quốc lộ, một số ý kiến cho rằng, cần tính toán thật kỹ khi phân quyền và giao vốn, tránh tình trạng sử dụng nguồn vốn không đúng mục đích, ảnh hưởng tới chất lượng bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên và công tác đảm bảo an toàn trên các tuyến quốc lộ.

Đại diện ngành giao thông một số địa phương cho biết:

"Phân cấp là đúng, bây giờ địa phương muốn nâng cấp một tuyến quốc lộ để phát triển du lịch, nhưng thẩm quyền phải xin Thủ tướng, xin các bộ rất phức tạp, rất lâu và nó sẽ không hiệu quả.

Theo quy định của Luật Ngân sách thì ngân sách cấp nào cấp ấy quyết định, đường đang của Trung ương, địa phương muốn đầu tư vào cũng không được và nếu để Trung ương đầu tư thì chắc chắn sẽ rất là khó, xếp hàng chán chưa đến lượt".

"Thuận lợi là nguồn nhân lực tại chỗ và quản lý gần nhất, tuy nhiên chất lượng sử dụng nguồn vốn nhiều khi ở địa phương họ đặt nhiều mục tiêu chồng chéo nhiều cái vào với mục tiêu này, dẫn tới thứ tứ ưu tiên quản lý, sử dụng cái này là rất khó".

Đồng tình với đề án này, tuy nhiên ông Nguyễn Văn Dần, Giám đốc Sở GTVT Khánh Hòa cho rằng, việc phân cấp cần phải được thực hiện một cách triệt để, phân quyền phải đi đôi với giao vốn, giao quyền để địa phương tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

"Nếu phân cấp là phải phân cấp triệt để, nếu phân cấp “nửa vời” là rất khó, thôi thì bây giờ làm ủy quyền cho địa phương làm cái gì trong phạm vi trách nhiệm ủy quyền được thì địa phương làm cái đấy.

Chứ còn bây giờ phân cấp nửa vời, mình chịu trách nhiệm về quản lý con đường đấy nhưng mà mình lại không được quyền quyết những vấn đề liên quan. Bởi vì một con đường đưa vào khai thác nó phụ thuộc vào đảm bảo an toàn, đảm bảo cho lưu thông".

Theo ông Trần Hưng Hà, Cục trưởng Cục Quản lý đường bộ I, việc phân cấp, phân quyền phù hợp với định hướng của Chính phủ trong Quy hoạch mạng lưới giao thông đường bộ thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, sẽ phân định rõ các tuyến quốc lộ chính yếu và thứ yếu, nếu việc phân cấp phân quyền được thực hiện hợp lý sẽ phát huy hiệu quả.

"Chính yếu là các tuyến quốc lộ trọng tâm như QL1, đường Hồ Chí Minh, các quốc lộ có mật độ lưu lượng lớn như QL5,6, QL2,3…để TW quản lý thì rất phù hợp.

Ưu điểm lớn nhất là phát triển đồng bộ, thống nhất giữa các vùng, thứ hai là đảm bảo phân luồng giao thông, trong trường hợp cần thiết cơ quan Trung ương sẽ điều tiết phân luồng cho toàn bộ khu vực hoặc cho từng vùng. Còn các tuyến thứ yếu thì nên phân cấp cho địa phương quản lý, để tạo điều kiện cho địa phương chủ động trong việc quản lý bảo trì".

Tuy nhiên, ông Trần Hưng Hà cũng lưu ý, nhiều địa phương hiện đang thiếu nhân lực và kinh nghiệm quản lý các quốc lộ có mật độ giao thông cao hay những cây cầu lớn. Vì thế, sẽ không tránh khỏi sự quá tải, lúng túng trong quản lý, điều tiết phân luồng giao thông nếu địa phương có nhiều tuyến quốc lộ đi qua.

Dưới góc nhìn khác, ông Đặng Huy Đông, nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, cần thận trọng trong phân quyền, bởi năng lực quản lý, điều hành thực tế của từng địa phương có sự khác biệt rất lớn.

"Phân cấp là tốt, thế nhưng phân cấp phải đi đôi với phân quyền và ràng buộc trách nhiệm. Tuy nhiên, giao như thế cũng mới giải quyết được vấn đề hành chính, nên đòi hỏi phải đi vào tính toán rất kỹ, đi vào kỹ thuật.

Và để đánh giá năng lực quản lý điều hành của địa phương cần phải dựa vào kết quả cụ thể, phải làm rõ năng lực quản lý họ có hay không, cẩn trọng trong cái đấy".

Ông Lê Hồng Điệp, Vụ trưởng Vụ Quản lý bảo trì (Tổng cục Đường bộ Việt Nam) khẳng định, để phân cấp triệt để cần phải sửa các luật liên quan như Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý tài sản công cũng như một số quy định pháp luật khác và các thủ tục phân bổ ngân sách.

Tuy nhiên, việc sửa luật không thể tiến hành ngày một ngày hai, để tháo gỡ vướng mắc này, Tổng Cục Đường bộ Việt Nam đang nghiên cứu xây dựng Thông tư phân cấp một phần cho địa phuơng quản lý một số quốc lộ thứ yếu.

"Trong thời gian chưa sửa được các luật, Bộ trưởng cũng đã giao cho chúng tôi xây dựng, nghiên cứu đề xuất hướng tháo gỡ, đó là sẽ xây dựng một cái Thông tư thể hiện phân cấp của Bộ GTVT đối với UBND các tỉnh trong việc tham gia quản lý bảo trì, đặc biệt là những quốc lộ mà trong quá khứ đã ủy quyền cho các tỉnh triển khai.

Đây là vấn đề mới, nó lại liên quan đến vấn đề tổ chức chính quyền của địa phương và TW, các cấp bên cạnh sự quyết liệt cũng thận trọng trong việc đánh giá tác động".

Cũng theo ông Lê Hồng Điệp, tới đây trong quá trình sửa đổi Luật Giao thông đường bộ, Bộ GTVT sẽ có phương án đề xuất nhằm tháo gỡ những “nút thắt” này, đẩy nhanh việc phân quyền cho địa phương theo tinh thần Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý Nhà nước là một trong những giải pháp trọng tâm trong Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Trong đó, phân quyền cho địa phương quản lý các quốc lộ thứ yếu đã được cụ thể hóa trong Quy hoạch mạng lưới giao thông đường bộ thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn của VOV Giao thông, việc phân quyền cần được tiến hành thận trọng, phù hợp với năng lực quản lý, tránh quá tải ảnh hưởng tới chất lượng: “Phân quyền phải đi đôi với năng lực quản lý, tránh hệ lụy về chất lượng”.

Mục tiêu của việc phân quyền quản lý bảo trì quốc lộ là sẽ chuyển nhiệm vụ quản lý bảo trì của một số quốc lộ không quan trọng, quốc lộ ở vùng sâu vùng xa, quốc lộ có chiều dài ngắn cho địa phương quản lý, bảo trì; Trung ương sẽ tập trung quản lý hệ thống đường chính yếu. Giải pháp này sẽ giúp tăng cường huy động vốn và các nguồn lực của địa phương, thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển, quản lý, khai thác sử dụng và bảo trì hệ thống đường bộ quốc gia; tạo điều kiện cho địa phương phát huy nguồn lực tại chỗ, tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với lĩnh vực vận tải đường bộ.

Hiện nay Tổng Cục đường bộ VN đang tập trung rà soát, điều chỉnh những đoạn tuyến không đảm bảo tiêu chí chuyển về cho địa phương quản lý. Theo đó, trước mắt sẽ chuyển khoảng gần 1.000 km, gồm những quốc lộ không đảm bảo tiêu chí, những đoạn quốc lộ có đường tránh thay thế và những quốc lộ đã có tuyến đường khác được đầu tư xây dựng thay thế.

Song hành với việc phần quyền cho địa phương, Tổng Cục đường bộ VN cũng đang chuẩn bị bộ máy, nhân lực để quản lý hệ thống cao tốc Bắc – Nam, với gần 3.000km vào năm 2025 và gần 5.000 km vào năm 2030 khi các các dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông và các cao tốc khác hoàn thành.

Tuy nhiên, vướng mắc lớn nhất trong phân quyền hiện nay liên quan đến vấn đề ngân sách nhà nước. Theo Luật Ngân sách nhà nước nhiệm vụ chi của Trung ương thì Trung ương đảm bảo; nhiệm vụ chi của ngân sách các tỉnh thì các tỉnh đảm bảo. Tương tự, Luật Quản lý tài sản công cũng quy định đường của ai thì người đó quản lý, bảo quản tài sản, khai thác sử dụng.

Vì vậy, kế hoạch phân cấp cho địa phương quản lý bảo trì quốc lộ chưa thể triển khai ngay, cần phải sửa đổi, bổ sung hoàn thiện hệ thống pháp luật để có căn cứ thực hiện.

Trước mắt, để phân cấp một phần, Bộ GTVT đang tiến hành xây dựng Thông tư phân cấp cho các tỉnh quản lý, khai thác các quốc lộ hiện đang thực hiện ủy quyền quản lý cho các Sở GTVT. Bộ Tài chính sẽ ban hành Thông tư hướng dẫn lập và quản lý thực hiện dự toán kinh tế sự nghiệp đường bộ từ nguồn chi thường xuyên của ngân sách Trung ương bảo trì quốc lộ.

Việc phân cấp, phân quyền là cần thiết, tuy nhiên trong 63 tỉnh, thành phố thì hiện chỉ có khoảng 20-25% số địa phương có đủ nguồn lực và điều kiện kinh tế đầu tư vào cao tốc, còn lại có tới hơn 70% địa phương đều trong tình trạng khó khăn, thiếu nguồn lực đầu tư.

Trong khi đó nhu cầu vốn phục vụ công tác bảo trì cần khoảng 25.000 tỷ đồng mỗi năm, nhưng ngân sách Trung ương mới cấp được gần 40% mỗi năm.

Vì vậy, việc phân quyền không thể nóng vội mà phải rất thận trọng, tránh “quá tải”, vượt quá năng lực quản lý tại một số địa phương có nhiều tuyến tuyến lộ đi qua; đồng thời cần có cơ chế giám sát đảm bảo nguồn vốn bảo trì được sử dụng đúng mục đích.