Phân Tích Khí Máu (phần 4): Đánh Giá Oxy Trong Máu - Doctor Phương

Phân tích khí máu phần 4 chủ yếu đánh giá tình trạng oxy trong máu, và một số bài tập giúp mọi người  tham khảo nhé!

Xem lại: 

• Phân tích khí máu (Phần 1): Xác định Toan-Kiềm
• Phân tích khí máu (Phần 2): Nguyên nhân gây rối Toan chuyển hóa
• Phân tích khí máu (phần 3): Nguyên nhân gây kiềm-toan

Đánh giá phân áp oxy máu (pO2)

Phân áp oxy trong máu động mạch bình thường khoảng từ 80 – 100mmHg, giảm dần theo tuổi.

Phân áp oxy trong máu động mạch được dự đoán bởi công thức

pO2 = 109 – 0.43xtuổi (mmHg)

• Nếu PaO2 nhỏ hơn giá trị dự đoán có nghĩa là có giảm oxy máu.
• Nếu nhỏ hơn 60mmHg được gọi là suy hô hấp.

Xác định nguyên nhân

Có nhiều cơ chế gây giảm phân áp oxy máu đã được trình bày trong bài suy hô hấp, được chia làm hai nhóm:

Nhóm giảm cung cấp oxy

–         Giảm áp lực oxy thở vào

–         Suy giảm thông khí

Nhóm bất thường trao đổi khí tại phổi

–         Bất tương hợp thông khí tưới máu

–         Shunt

–         Suy giảm khuếch tán

–         Giảm oxy máu tĩnh mạch trộn

Tính khuynh áp oxy giữa phế nang và động mạch để phân biệt hai nhóm này.

• Giảm oxy máu do giảm cung cấp sẽ có khuynh áp bình thường
• Giảm oxy máu do bất thường trao đổi khí tại phổi sẽ có khuynh áp tăng.

Khuynh áp là sự khác biệt giữa oxy phế nang và động mạch:

P(A-a)O2 = PAO2 – PaO2.

PAO2 = PIO2 – PCO2/R = (PB – PH2O)xFIO2 – PCO2/R.

Trong đó:

• PAO2 là phân áp oxy tại phế nang
• PB là áp suất khí quyển
• PH2O là áp suất hơi nước trong đường dẫn khí
• FiO2 là nồng độ oxy trong khí hít vào
• PCO2/R là độ sụt giảm oxy do trao đổi khí, với R là thương số hô hấp, thường bằng 0.8.

Khuynh áp bình thường khoảng 5 – 10 mmHg, tăng dần theo tuổi và nồng độ FiO2 thở vào.

Dự đoán giá trị khuynh áp bình thường theo công thức:

P(A-a)O2 bình thường =(tuổi)/3+PAO2/5-23

BÀI TẬP (nguồn bacsinoitru.vn)

Case 1: Một bệnh nhân 19 tuổi bị đái tháo đường típ 1 nhập viện vì mệt. Vài ngày nay, bệnh nhân tự ngưng một số lần tiêm insulin, sau đó có triệu chứng khát và tiểu nhiều. Khám lâm sàng ghi nhận bệnh nhân không sốt, tim đều, phổi trong.

Kết quả xét nghiệm
Điện giải đồ máu
Na+	136 mEq/l
K+	4,8 mEq/l
Cl–	101 mEq/l
Glucose	19 mm/l
BUN	24 mg/dl
Creatinin	0,9 mg/dl
Khí máu động mạch
pH	7,26
pCO2	18 mmHg
pO2	128 mmHg
HCO3-	8,1 mmol/l
Glucose	+
Ketone	4+

Case 2: Bệnh nhân nam 60 tuổi nhập viện vì tiêu phân đen vài ngày nay và ói khoảng 500 ml máu vào ngày nhập viện. Khám lâm sàng ghi nhận bệnh nhân rất đừ, mạch 120 lần/phút, huyết áp 80/50 mmHg, da lạnh ẩm. Tiền căn xơ gan do rượu Child C, dãn tĩnh mạch thực quản[4].

Kết quả xét nghiệm
Điện giải đồ máu
Na+	131 mEq/l
K+	4,2 mEq/l
Cl–	85 mEq/l
Glucose	5,2 mm/l
BUN	69 mg/dl
Creatinin	2,45 mg/dl
Khí máu động mạch
pH	7,1
pCO2	13,8 mmHg
pO2	103 mmHg
HCO3-	4,1 mmol/l
Ketone	Vết
Hb	6,2 g/dl
Lactate máu	20,3 mm/l

Case 3: Một bệnh nhân nam 28 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê. Trước đó 3 giờ, bệnh nhân có đi uống rượu với bạn. Khám lâm sàng ghi nhận mạch 7 lần/phút, huyết áp 120/80 mmHg, nhịp thở 28 lần/phút, SpO2 100% qua thở oxy mặt nạ, đồng tử bình thường, tim đều, phổi trong, bụng mềm[5].

Kết quả xét nghiệm
Điện giải đồ máu
Na+	147 mEq/l
K+	5,9 mEq/l
Cl–	111 mEq/l
Glucose	146 mg/dl
BUN	8 mg/dl
Creatinin	1,1 mg/dl
Khí máu động mạch
pH	6,99
pCO2	21 mmHg
pO2	630 mmHg
HCO3-	4 mmol/l
Áp suất thẩm thấu máu	408 mOsm/kg
Ethanol máu	120 mg/dl
Ethylene glycol máu	888 mg/dl
Salicylat máu	4 mg/dl (^ 2-20 mg/dl)

Case 4 Bệnh nhân nam 48 tuổi được người nhà đưa đến cấp cứu do bệnh nhân nói chuyện có vẻ lẫn lộn, hành vi không giống thường ngày. Khám lâm sàng ghi nhận bệnh nhân tỉnh, mặt đỏ, đổ nhiều mồ hôi, nói chuyện hơi lẫn lộn, mạch 90 lần/phút, huyết áp 106/65 mmHg, không sốt, nhịp thở 24 lần/phút, SpO2 98%. Tim đều, phổi trong, bụng mềm, cổ mềm, đồng tử bình thường, không dấu thần kinh khu trú. Tiền căn ghi nhận bệnh nhân thường uống aspirin để trị nhức đầu[6].

Kết quả xét nghiệm
Điện giải đồ máu
Na+	142 mEq/l
K+	3,7 mEq/l
Cl–	100 mEq/l
Glucose	98 mg/dl
Khí máu động mạch
pH	7,3
pCO2	19,7 mmHg
pO2	79,2 mmHg
HCO3-	12 mmol/l
Salicylat máu	107 mg/dl (^ 2-20 mg/dl)

Case 5 Một bệnh nhân nữ 6 tuổi nhập viện sau một tuần tiêu chảy nặng. Khám lâm sàng bệnh nhân tỉnh, rất đừ, dấu mất nước rõ, huyết áp tư thế nằm 100/60 mmHg, tư thế ngồi 70/40 mmHg.

Kết quả xét nghiệm
Điện giải đồ máu
Na+	137 mEq/l
K+	2,5 mEq/l
Cl–	118 mEq/l
BUN	65 mg/dl
Creatinin	3,1 mg/dl
Khí máu động mạch
pH	7,11
pCO2	16 mmHg
pO2	90 mmHg
HCO3-	4,9 mmol/l
Na+	45 mEq/l
K+	15 mEq/l
Cl–	100 mEq/l

Xem thêm: Kênh youtube Doctorphuong.com