Phê Phán Của V.I. Lê-nin đối Với Chủ Nghĩa Xét Lại - Tạp Chí Cộng Sản

V.I. Lê-nin phê phán chủ nghĩa xét lại

Chủ nghĩa xét lại xuất hiện trong “cuộc tranh luận xét lại” giữa các lý luận gia của Đảng Công nhân Dân chủ - Xã hội Đức (năm 1890, đổi tên thành Đảng Dân chủ - Xã hội Đức), là xu hướng rời bỏ, thoát ly khỏi lý luận gốc là chủ nghĩa Mác.Thực chất, chủ nghĩa xét lại là một biến tướng từ chủ nghĩa cơ hội của Béc-stanh(1) trên quan điểm tư sản - tự do chủ nghĩa. V.I. Lê-nin viết: “Trào lưu đó mang tên Béc-stanh, nhà cựu mác-xít chính thống, vì Béc-stanh đã làm ầm ĩ nhất và nói lên đầy đủ nhất về những điểm sửa chữa học thuyết Mác, về việc xét lại chủ nghĩa Mác, tức là chủ nghĩa xét lại”(2). Mục đích của chủ nghĩa xét lại là từ bỏ mục tiêu cuối cùng của giai cấp công nhân, từ bỏ cuộc đấu tranh giành thắng lợi cho chủ nghĩa xã hội. Do đó, V.I. Lê-nin đã vạch trần nguồn gốc hình thành, hình thức thể hiện và nội dung xét lại (phê phán) của chủ nghĩa xét lại, trên cơ sở đó bổ sung lý luận của chủ nghĩa Mác.

Về nguồn gốc hình thành, theo V.I.  Lê-nin, nguồn gốc tư tưởng của chủ nghĩa xét lại là hệ tư tưởng tư sản - lấy lợi ích cá nhân đặt lên hàng đầu; nguồn gốc kinh tế của nó là chủ nghĩa đế quốc có sự điều chỉnh để thích nghi với tình hình mới, đồng thời mua chuộc tầng lớp trên trong giai cấp công nhân bằng hình thức siêu lợi nhuận thuộc địa; nguồn gốc lịch sử của nó là chủ nghĩa tư bản bước sang thời kỳ phát triển tương đối hòa bình, các hình thức đấu tranh nghị trường được sử dụng rộng rãi; nguồn gốc giai cấp của nó là sự tham gia đông đảo của các phần tử tiểu tư sản vào Đảng Dân chủ - Xã hội Đức, khi mà chủ nghĩa Mác trở thành một cái “mốt” rất hấp dẫn đối với tầng lớp thanh niên tiểu tư sản; nguồn gốc xã hội của nó là việc các đảng tư sản cầm quyền áp dụng các phương pháp của chủ nghĩa tự do, chính sách cải cách, chủ nghĩa dân tộc. Ngoài ra, chủ nghĩa xét lại xuất hiện còn do trong hàng ngũ những người cách mạng có những phần tử phản bội, không vững vàng về lập trường tư tưởng, không đủ khả năng nhận thức đúng những hiện tượng mới của thời đại. Tổng hợp các nguồn gốc hình thành của chủ nghĩa xét lại, V.I. Lê-nin khẳng định: “Thế là 50 năm thứ hai sau khi chủ nghĩa Mác ra đời (những năm 90 của thế kỷ trước) đã bắt đầu bằng cuộc đấu tranh của một trào lưu thù địch với chủ nghĩa Mác trong nội bộ chủ nghĩa Mác... Trào lưu đó... là chủ nghĩa xét lại”(3).