Phòng Ngừa Phản ứng Sau Tiêm Chủng Cho Trẻ - Bệnh Viện Quận 11

Sau khi tiêm chủng xong, cha mẹ nên cho trẻ ở lại cơ sở y tế 30 phút để theo dõi.

30 phút quan trọng sau tiêm chủng

Sáng sớm, chị Phan Quỳnh Thư vội đưa con gái lên Trạm y tế phường 2 (quận Bình Thạnh) để chích ngừa vắc xin bạch hầu, ho gà, uốn ván. Chích xong, chị vội vàng đưa con đi ăn sáng rồi chở con về đi làm. Buổi trưa, chị tranh thủ về sớm, ghé qua Trạm y tế lấy sổ chích ngừa. Chị Thư chia sẻ: “Mình cho bé đi chích ngừa nhiều lần rồi nên cũng quen. Hồi đầu còn nán lại theo dõi đúng 30 phút mới về, giờ chích xong mình tranh thủ cho con đi ăn sáng rồi chở bé về ngay để kịp giờ làm. Mình nghĩ về nhà theo dõi cũng được, có dấu hiệu bất thường thì đưa bé đến Bệnh viện.” Không chỉ có chị Thư, mà nhiều phụ huynh khác cũng bỏ qua 30 phút theo dõi sau tiêm chủng tại cơ sở y tế. Đặc biệt, nhiều nhất là trong những chiến dịch tiêm chủng mở rộng. Lý do họ đưa ra là tại nơi chích ngừa đông đúc, nóng nực, về sớm để còn kịp giờ đi làm.

Theo BS Nguyễn Đắc Thọ, nguyên Phó giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng Thành phố: Sau khi tiêm chủng, trẻ cần phải ở lại 30 phút tại điểm tiêm chủng để được cán bộ y tế theo dõi và kịp thời xử lý nếu có những bất thường xẩy ra. Trong 30 phút này, nếu trẻ có phản ứng sốc sẽ bộc lộ ngay và các y, bác sĩ tại nơi tiêm chủng sẽ có biện pháp kịp thời tiêm chống sốc. Bên cạnh đó, theo quy định của Bộ Y tế, các điểm tiêm chủng phải có hộp thuốc chống sốc, có phác đồ chống sốc treo tại nơi thực hiện tiêm chủng vắc xin, sinh phẩm y tế. Ngoài ra, khi về nhà phụ huynh cần tiếp tục theo dõi trẻ ít nhất trong vòng 24 giờ tại nhà về các vấn đề như: toàn thể trạng, tinh thần, ăn, ngủ, thở, nhiệt độ, phát ban, phản ứng tại chỗ tiêm. Nếu phát hiện trẻ có dấu hiệu bất thường, cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế, không được chủ quan.

Những loại vắc xin có thể gây phản ứng sau tiêm chủng

Theo quy định của Bộ Y tế có hai loại phản ứng sau tiêm chủng đó là phản ứng thông thường và tai biến nặng.

Phản ứng thông thường thường gặp sau tiêm chủng như: sốt, đau nơi tiêm, ngứa xung quanh vết tiêm, sưng, nóng đỏ nơi tiêm… các phản ứng này sẽ tự khỏi trong vòng vài ngày. Riêng tai biến nặng trẻ có thể bị sốt cao, co giật, khó thở, tím tái, ngưng thở, sốc phản vệ, sốc nhiễm độc. Tuy nhiên, các tai biến nặng này rất hiếm gặp mà nguyên nhân có thể do bé có sẵn bệnh trong người mà khi khám sàng lọc bác sĩ không phát hiện ra, bệnh khởi phát sau tiêm chủng.

Vắc xin ngừa Lao: Phản ứng thông thường như đau, sưng, nóng, đỏ (chiếm 90-95%). Phản ứng nghiêm trọng có thể gặp như viêm hạch có mủ, viêm xương, nhiễm khuẩn BCG lan tỏa (xuất hiện ở trẻ dưới 1 tuổi, phản ứng này rất hiếm gặp, khoảng 100/1triệu liều)

Vắc xin viêm màng não do Hib: phản ứng tại chỗ như đau, sưng, nóng, đỏ, sốt >38 độ (chiếm 5%)

Vắc xin viêm gan siêu vi B: phản ứng tại chỗ như đau, sưng, nóng, đỏ, sốt >38 độ (chiếm 5-15%)

Vắc xin Sởi: phản ứng tại chỗ như đau, sưng, nóng, đỏ, phát ban, sốt >38 độ (chiếm 5-15%). Phản ứng nghiêm trọng có thể xảy ra như co giật có sốt (330/1 triệu liều), giảm tiểu cầu (30/1 triệu liều), sốc(1/1 triệu liều)

Vắc xin bại liệt OPV: phản ứng liệt liên quan đến vắc xin, thời gian xuất hiện từ 4-30 ngày sau khi uống. Tỷ lệ này rất hiếm gặp (2-4 trường hợp/1 triệu liều)

Vắc xin uốn ván: phản ứng có thể gặp như viêm thần kinh cánh tay, sốc. tỷ lệ hiếm gặp (1-6 trường hợp/1 triệu liều)

Vắc xin có thành phần kháng nguyên ho gà toàn tế bào: phản ứng như trẻ khóc thét dai dẳng, co giật, giảm trương cơ lực, sốc, bệnh não. Các phản ứng này rất hiếm gặp.

BS.CK1 Bạch Thị Chính, Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm và Vắc xin sinh phẩm (Trung tâm Y tế Dự phòng Thành phố) cho biết: mặc dù phản ứng của vắc xin có thành phần ho gà toàn tế bào cao hơn những loại vắc xin khác nhưng lợi ích của việc sử dụng vắc xin này đã được chứng minh cao hơn rất nhiều so với việc ngưng sử dụng. BS Chính dẫn chứng: Năm 1975, Bộ Y tế Nhật Bản quyết định ngưng sử dụng vắc xin ho gà sau khi tiến hành điều tra 2 ca tử vong liên quan đến vắc xin DPT. 3 năm trước 1975, Nhật Bản có 400 ca ho gà, 10 ca tử vong. 3 năm sau khi ngưng sử dụng vắc xin ho gà, Nhật Bản có 13.000 ca ho gà, 113 ca tử vong. Bộ Y tế Nhật Bản đã phải trả giá đắt cho quyết định ngưng sử dụng vắc xin này sau khi nhận ra rằng phản ứng phụ của vắc xin ho gà là cao nhưng trẻ em không chết vì vắc xin ho gà mà chết vì nhiễm ho gà và Nhật Bản đã quyết định sử dụng lại vắc xin ho gà.

Vắc xin cũng là một loại thuốc nên cũng có thể xảy ra các phản ứng phụ sau tiêm.Các chuyên gia tiêm chủng khuyến cáo phụ huynh không nên quá lo lắng mà không cho trẻ đi tiêm ngừa vì những lợi ích to lớn mà vắc xin đem lại là không thể phủ định được.Phụ huynh nên tìm hiểu kỹ thông tin về những phản ứng phụ ngay tại điểm tiêm chủng để làm chủ được những phản ứng sau tiêm ở trẻ. Những phản ứng nguy hiểm thường chỉ xảy ra trong vòng 30 phút sau tiêm nên phụ huynh cần lưu lại thêm 30 phút tại điểm tiêm chủng để được theo dõi và xử lý kịp thời ngoài ra cần theo dõi trẻ ít nhất 24 tiếng tại nhà, khi thấy trẻ có dấu hiệu bất thường cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để kịp thời xử lý.