Phù Thủy – Wikipedia Tiếng Việt

Xem thêm: Ma thuật sư

Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)

Bài viết hoặc đoạn này cần người am hiểu về chủ đề này trợ giúp biên tập mở rộng hoặc cải thiện. Bạn có thể giúp cải thiện trang này nếu có thể. Xem trang thảo luận để biết thêm chi tiết.

Bài này được viết như một bài bình luận cá nhân, tiểu luận chủ quan, nghị luận, trình bày tư tưởng, quan điểm riêng của người viết chứ không phải là một bài viết bách khoa. Bạn hãy giúp cải thiện bài bằng cách viết lại theo văn phong bách khoa.

Văn phong và cách dùng từ trong bài hoặc đoạn này không bách khoa. Xin vui lòng giúp biên tập lại. (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)

Phù thủy (còn gọi là pháp sư) là những cá nhân thực hành các hình thức phép thuật hoặc vu thuật, được cho là sở hữu những năng lực siêu nhiên. Họ thường được tin là có khả năng thực hiện các hoạt động như gọi hồn, bói toán, tiên tri, giải hạn, chữa bệnh, hoặc thậm chí tạo ra những lời nguyền. Phù thủy thường bị xem là mối đe dọa đối với cá nhân hoặc tập thể, mặc dù không phải tất cả những người thực hành phép thuật đều bị coi là xấu hay có ý đồ hại người. Vai trò và hình tượng của phù thủy trong các nền văn hóa khác nhau có thể dao động từ những người chữa bệnh, tiên tri đến những kẻ bị nghi ngờ gây ra tai họa hay nguyền rủa. Vào thời Trung cổ, nhiều người tin rằng phù thủy sở hữu sức mạnh siêu nhiên có khả năng gây ra các thảm họa tự nhiên hoặc tai họa xã hội, như dịch bệnh, bão tố, băng giá, cũng như các hiện tượng làm hại mùa màng như nạn ốc sên và sâu bọ. Do đó, những người bị coi là phù thủy thường phải chịu hình phạt nghiêm khắc, bao gồm cả việc thiêu sống khi bị phát hiện. Tuy nhiên, không phải tất cả phù thủy đều gây hại; một số người, thường được gọi là phù thủy trắng, sử dụng phép thuật để mang lại phước lành hoặc giúp đỡ những người xung quanh, áp dụng những kiến thức ma thuật mà họ đã học nhằm mục đích chữa bệnh, bảo vệ mùa màng hoặc giải hạn.

Từ nguyên

[sửa | sửa mã nguồn]

Từ "phù thủy" trong tiếng Việt có nguồn gốc từ tiếng Trung Quốc. Chữ "phù" (符) mang nghĩa là “bùa”, trong khi "thủy" (水) có nghĩa là “nước”. Khi ghép lại, "phù thủy" có thể được dịch sát nghĩa là “nước bùa". Trong tiếng Trung Quốc, từ "phù thủy" được dùng để chỉ loại nước được thầy phù thủy hoặc đạo sĩ sử dụng để trừ tà và chữa bệnh. Loại nước bùa này có thể được pha trộn với tro của các bùa đã bị đốt cháy và thường được sử dụng để vẽ bùa hoặc thực hiện các nghi lễ ma thuật.[1] Trong tiếng Việt, từ "phù thủy" được dùng để chỉ chính người sử dụng nước bùa, tức là thầy phù thủy. Đây là một nghĩa chuyển phát sinh từ nghĩa gốc, vốn chỉ loại nước bùa.

Tổng quan

[sửa | sửa mã nguồn]

Những người bị xem là phù thủy phần lớn là phụ nữ, đặc biệt là những góa phụ, những người không có người thân hoặc cộng đồng bảo vệ. Ngoài ra, những người cao tuổi, người nghèo, và những phụ nữ bào chế thảo dược cũng thường bị nghi ngờ là phù thủy.[cần dẫn nguồn]

Quyền năng phù thủy

[sửa | sửa mã nguồn]

Trong các ghi chép lịch sử, quyền năng của phù thủy được mô tả rất đa dạng và kỳ bí. Một lữ khách Ả Rập từng ghi lại các buổi hành lễ ở Trung Hoa, trong đó một phù thủy sử dụng quả cầu gỗ buộc dây thừng và ném lên trời. Quả cầu bay cao và biến mất, còn lại sợi dây treo lơ lửng, khiến một cậu bé bám vào dây và biến mất trước mắt đám đông. Khi tộc trưởng ra lệnh, phù thủy cắt dây, cơ thể cậu bé rơi xuống, nhưng sau nghi lễ, cậu bé được phục hồi nguyên vẹn.

Trong Kinh Mật tông Phật giáo, cũng có đề cập đến việc các pháp sư tạo ra và làm biến mất các đám đông, cho thấy sức mạnh của bùa chú, pháp thuật và vai trò của chúng trong niềm tin tôn giáo.

Các tài liệu Ấn Độ cổ đại ghi nhận rằng vua Pàla “bằng pháp thuật của mình tạo ra thuốc trường sinh phân phát cho mọi người để trẻ lại”. Các lễ nghi của dòng Mật tông thường bao gồm niệm chú, nhảy múa tôn giáo và thiền định, do các pháp sư thực hiện, tương tự vai trò của phù thủy trong các truyền thống khác.

Tại Ai Cập cổ đại, pháp thuật được sử dụng để chiếm niềm tin của công chúng. Trong Westcar Papyrus (khoảng 1.700 TCN), các pháp sư biểu diễn việc chặt đầu và nối lại, trong khi các thầy tu Hy Lạp cổ đại sử dụng pháp thuật để mở cửa đền và thắp sáng đuốc mà không cần dụng cụ.

Ở châu Phi, phù thủy thường được xem là những phụ nữ già, sống độc thân, hoạt động bí mật vào ban đêm, và bị coi là mối đe dọa đối với cộng đồng do khả năng gây ra dịch bệnh, đói kém hoặc mất mùa. Tại Ghana, từng tồn tại các làng giam giữ những người bị nghi là phù thủy nhằm hạn chế tai họa.

Ở Nam Mỹ, các bộ tộc bản địa có các phù thủy chữa bệnh. Họ tổ chức nghi lễ nhảy múa quanh lửa và sử dụng pháp thuật để loại bỏ các phần bị bệnh trong cơ thể người bệnh.

Tại Việt Nam, phù thủy xuất hiện từ thời xa xưa với nhiều quyền năng, bao gồm gọi âm binh, luyện bùa và ngải. Âm binh có thể được sai khiến để làm việc đồng áng vào ban đêm hoặc thực hiện các hành động trả thù theo mệnh lệnh của phù thủy.

Thời kỳ Cổ đại

[sửa | sửa mã nguồn]

Phần này đang còn trống. Bạn có thể giúp đỡ bằng cách phát triển nó.

Thời kỳ Trung cổ

[sửa | sửa mã nguồn]

Trong Kitô giáo và Hồi giáo, ma thuật có xu hướng bị gắn với dị giáo và bội giáo và bị xem là xấu xa. Giới lãnh đạo Công giáo, Tin Lành và thế tục ở châu Âu thời Hậu kỳ Trung cổ/Cận đại lo ngại về sự lan truyền mạnh của thuật phù thủy và dẫn đến những cuộc săn lùng phù thủy quy mô lớn. Cuốn sách Malleus Maleficarum (Cái búa của phù thủy) là sổ tay về săn lùng phù thủy, do hai tu sĩ người Đức Heinrich Kramer và Jacob Sprenger viết vào năm 1486, được cả người Công giáo và Tin Lành sử dụng.[2] Cuốn sách được các tòa án thế tục khắp châu Âu thời Phục hưng sử dụng nhưng tòa án dị giáo cảnh báo việc tin tưởng vào nó,[3] sách cũng bị Giáo hội Công giáo lên án là sai lầm ngay từ năm 1490.

Tác gia vô thần Sam Harris dẫn chứng rằng số lượng các phù thủy bị thiêu tại châu Âu là khoảng 100.000 người, ít hơn nhiều so với các ước lượng phóng đại lên tới hàng triệu.[4]

Khu vực

[sửa | sửa mã nguồn]

Mỹ và Anh Quốc

[sửa | sửa mã nguồn] Bài chi tiết: Phù thủy châu Âu

Thuật phù thủy được xem là một tôn giáo hoặc thực hành phép thuật. Wicca (tiếng Anh phiên âm: /ˈwɪkə/) là một đức tin đa thần dựa vào thiên nhiên với nguồn gốc từ nhiều nền văn hóa thuộc các bộ lạc tiền Kitô giáo ở châu Âu. Nó được hình thành ở Anh trong giai đoạn nửa đầu thế kỷ XX và được Gerald Gardner giới thiệu vào năm 1954. Khi luật phù thủy được bãi bỏ vào giữa thế kỷ XX, các vấn đề về Wicca đã được "hồi sinh" trên diện rộng và phù thủy không còn bị kỳ thị, xua đuổi như trước.

Tanzania

[sửa | sửa mã nguồn]

Thực trạng

[sửa | sửa mã nguồn]

Tanzania mới ghép tội góa phụ 78 tuổi là phù thủy sau khi cáo buộc bà bỏ bùa mê thuốc lú, giết một bé trai 11 tuổi. Bà Kidawa là một trong số nhiều phụ nữ bị đổ tội làm phù thủy và châm ngòi cho làn sóng giết người bạch tạng để lấy các bộ phận cơ thể dùng trong ma thuật.[5]

Tháng 5 năm 2014, một phụ nữ bạch tạng ở vùng nông thôn đã bị giết và lấy đi các phần cơ thể. Tháng 10 cùng năm, 7 người phụ nữ bị những người dân cùng làng tấn công và thiêu sống.[6]

Hầu hết những người bị tấn công là phụ nữ lớn tuổi và có mắt đỏ – bị xem là dấu hiệu của phù thủy. Một số báo cáo cho thấy rằng số lượng người bị chôn sống ngày càng tăng vì bị ghép tội "phù thủy", sát hại "phù thủy" đang tăng và kẻ giết người đột nhập nhà nạn nhân lúc nửa đêm. "Hung thủ không gây hại đến các thành viên khác và không lấy thứ gì. Hung khí như dao hoặc rìu bị bỏ lại hiện trường" đa phần nạn nhân bị giết sau cái chết của người thân hay ai đó trong cộng đồng.

Trung tâm Pháp lý và Nhân quyền (LHRC) ước tính có 765 người bị buộc tội là phù thủy bị giết ở Tanzania vào năm 2013 (vào năm 2012 là 630 người), trong số đó 505 người là phụ nữ.

Mục đích giết phù thủy

[sửa | sửa mã nguồn]

Các nhà hoạt động nói do luật Tanzania cho phép phụ nữ hưởng quyền thừa kế ngang với đàn ông, thân nhân của họ dùng cái cớ phù thủy làm công cụ chiếm tài sản, đất đai.[7]

Phản đối

[sửa | sửa mã nguồn]

Các nhóm nhân quyền lên án thực trạng chỉ vài người giết hại "phù thủy" bị khởi tố, khiến những phụ nữ lớn tuổi sống ở vùng nông thôn lo lắng. "Tôi chẳng biết phải đi đâu. Một ngày nào đó, tôi có thể bị tấn công vì đã già rồi" – bà Saada Juma, một phụ nữ 76 tuổi của làng Igigwa, cay đắng nói.

Trong khi đó, bà Hellen-Kijo Bisimba, Giám đốc LHRC, phát biểu: "Những vụ giết phụ nữ lớn tuổi vô tội tăng từ năm này sang năm khác. Do đó, các cơ quan thực thi pháp luật phải có nỗ lực ngăn chặn một cách nghiêm túc".

Ả Rập Xê Út

[sửa | sửa mã nguồn]

Chính phủ lập ra cơ quan chống phù thủy. Ả Rập Xê Út đã đưa ra những điều luật để truy bắt và giam người bị nghi là phù thủy (đặc biệt là phụ nữ). Một nghi can đã bị bắt vì cho là có phép thuật, một người đã chết trong tù năm 2007. Nhiều người trong số bị cáo là người nước ngoài đang làm việc tại Ả Rập Xê Út.

Gambia

[sửa | sửa mã nguồn]

Ở Gambia bắt phù thủy uống thuốc giải trừ tà ma, trước đó các nhà chức trách ở Gambia đã đưa ra những luật lệ săn lùng phù thủy. Trong năm 2009, có hơn 100 người bị giết chết vì nghi ngờ là phù thủy. Những người bị tình nghi là phù thủy bị bắt uống một loại thuốc gây ảo giác để trừ tà ma.

Nepal

[sửa | sửa mã nguồn]

Ở Nepal, những người bị nghi ngờ là phù thủy sẽ bị thiêu sống. Vào tháng 2/2012, một người phụ nữ bị thiêu sống khi bị cho là phù thủy. Điều tồi tệ là, cái chết của cô do chính những người trong nhà vu khống. Họ cho rằng cô tạo ra phép thuật khiến người nhà bị bệnh.

Ấn Độ

[sửa | sửa mã nguồn]

Theo thống kê của Văn phòng Tội phạm Quốc gia Ấn Độ, hàng năm có khoảng 200 phụ nữ bị tuyên án tử hình vì tội làm phù thủy.

Trong năm 2014, nhiều vụ giết người diễn ra ở Ấn Độ liên quan đến phù thủy. Trong tháng 10/2014, một người phụ nữ ở Bemetara đã bị gia đình giết chết vì nghi ngờ cô gây ra bệnh tật cho cháu trai của mình qua tà thuật.

Cuối tháng 12/2014, một cậu bé đã trở thành vật hiến tế phù thủy. Bởi người hàng xóm của cậu bé tin rằng, cái chết của cậu bé sẽ khiến cho vợ của ông ta có thai.

Papua New Guinea

[sửa | sửa mã nguồn]

Thực trạng

[sửa | sửa mã nguồn]

Tại Papua New Guinea, tình trạng thiêu sống phụ nữ bị tình nghi là phù thủy đang là vấn đề nhức nhối. Phù thủy ở đây được gọi là Sanguma.

Nếu một người trong gia đình bị ốm, họ tìm một thầy lang phù thủy để tìm ra kẻ chịu trách nhiệm về căn bệnh. Vị thầy lang này chỉ tay vào người nào thì người đó là phù thủy hại người. Ở Papua New Guinea, người ta luôn lo sợ vào sự tồn tại của phù thủy có thể hại mình.

Khoảng 40 năm qua, ở Papua New Guinea có khoảng 86% người bị kết tội làm phù thủy, hầu hết là phụ nữ, họ bị tra tấn đến chết. Phụ nữ không dám ra ngoài vào ban đêm vì sợ bị tấn công.

Vụ việc điển hình

[sửa | sửa mã nguồn]

Tháng 6/2013, cô giáo Helen Rumbali, 40 tuổi, bị người trong làng kéo ra giữa đám đông và tra tấn trước khi chém đầu. Ngôi nhà của cô giáo này cũng bị đốt. Người dân cho rằng, cô là phù thủy với những bài thuật ma quái. Chị gái và hai cháu gái của cô giáo may mắn thoát khỏi cái chết sau khi có sự can thiệp của cảnh sát.

Cộng hòa Dân chủ Congo

[sửa | sửa mã nguồn]

Hiện trạng

[sửa | sửa mã nguồn]

Những câu chuyện phù thủy ở Congo liên tục được đưa ra. Đầu tiên, Tổng thống Mobutu Sese Seko bị đảo chính vào năm 1997. Tiếp theo là cái chết bí ẩn của Tổng thống Laurent Kabila. Nhiều người cho rằng, những việc đó là do bọn phù thủy gây ra và chúng không ai khác hơn là những đứa trẻ như Ikomba và Luwuabisa. Chúng bị tống ra đường hay bị chính người thân giết chết.

"Giáo phái Onokoko"

[sửa | sửa mã nguồn]

Cha mẹ của những đứa trẻ "phù thủy" tìm đến một giáo phái để tìm sự thật. Đó là giáo phái đứng đầu bởi một kẻ tự xưng là Nhà tiên tri Onokoko. Quy tụ 230 đứa trẻ (đều bị buộc tội là phù thủy), Onokoko giúp chúng trở về bằng lễ trừ tà. Những đứa trẻ bị ép phải mửa ra vật bị ám. Có đứa trẻ đã ói mửa ra một con tôm thẻ, một vỏ sò hình cái sừng và có khi, một con cá sống.

Hơn 14.000 trẻ em đã bị đuổi khỏi nhà vì bị buộc tội làm phù thủy. Lũ trẻ nghĩ rằng Onokoko có thể giải thoát chúng. Giáo phái Onokoko trở nên một cứu cánh. Tuy nhiên, đại diện tổ chức Save The Children Mahimbo Mdoe cho biết, các giáo phái như Onokoko chuyên ngược đãi và lạm dụng trẻ em. Chúng bị nhét các vật lạ vào cơ thể rồi bắt phải ói ra. Thoạt đầu, Onokoko phủ nhận nhưng rồi ông đưa ra âm bản một số ảnh trong đó có tấm ảnh chụp một đứa trẻ đang cười. Trên chân phải có một vệt sáng trắng – vệt mà Onokoko cho là vì có hồn ma trong chân đứa trẻ. Nhưng "hồn ma" trong chân cậu không gì khác hơn là một lỗi tráng phim. Nhìn vào tấm hình, không biết có bao nhiêu trẻ em bị mang tiếng là phù thủy và chịu nhiều oan trái.

Zimbabwe

[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 2013, tại làng Magisi, tỉnh Midlands, Zimbabwe sau khi một bé gái ốm, người dân nghi đứa trẻ ốm vì một người họ hàng sai khiến yêu tinh làm hại em. Họ yêu cầu Maxwell Pira, một thầy phù thủy, tổ chức lễ trừ tà.

"Ông ta yêu cầu những người họ hàng của đứa trẻ tới buổi lễ. Sau khi cầu nguyện, ông nói ông ta có một cốc nước thánh. Theo ông, những người tham dự phải uống nước trong cốc đó để biết kẻ đã sai khiến yêu tinh. Nếu ai chết thì đó chính là thủ phạm", Emmanuel Mahako, cảnh sát địa phương kể.

Bà Jersey Mutero, 83 tuổi, và bà Erita Bhebhe, 73 tuổi, gục ngã sau khi uống "nước thánh", trong khi những người bình thường. Mọi người đưa hai bà tới bệnh viện, nhưng họ đã chết.

Việt Nam

[sửa | sửa mã nguồn]

Ở Việt Nam, thầy phù thủy, thầy tào dùng bùa, ngải và được dân một số vùng tin tưởng và sùng bái.

Các hoạt động về phù thủy

[sửa | sửa mã nguồn]

Trên thế giới, chỉ có một có lễ hội về phù thủy được tổ chức vào ngày 1/5 hằng năm tại Đức. Có hàng trăm phù thủy ở khắp thế giới về đây trình diễn pháp thuật. Ở đây cũng có viện bảo tàng về các dụng cụ của phù thủy.

Hà Lan có trường dạy pháp thuật phù thủy, khi tốt nghiệp sẽ được cấp chứng chỉ. Giá của khóa học là hơn 2.000 euro. Một trong những yêu cầu của các phù thủy là không được dùng pháp thuật để gây hại và phải tuân thủ pháp luật.

Hình tượng

[sửa | sửa mã nguồn]

Hình tượng phổ biến của phù thủy trong thời trung cổ, thường được mọi người hình dung là một người đàn ông già nua xấu xí, làn da trắng bạch nổi đầy mụn cóc với chiếc mũi nhọn, ánh mắt và nụ cười ghê rợn. Ông ta mặc một chiếc mấn đen rộng thùng thình, đầu không có tóc nhìn rách rưới tả tơi.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Dấu ấn phù thuỷ

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ "词语"符水"的解释 汉典 zdic.net". Truy cập ngày 26 tháng 6 năm 2015.
2. ^ The Emergence of Modern Europe: C. 1500 to 1788, by Britannica Educational Publishing. Books.google.com. tr. 27. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2013.
3. ^ Jolly, Raudvere, & Peters(eds.), "Witchcraft and magic in Europe: the Middle Ages", page 241 (2002)
4. ^ Trần Văn Nhật. "Chương 18: Nghĩ lại Tòa thẩm tra: Tội ác tôn giáo được thổi phồng".
5. ^ Săn phù thủy ở Tanzania, báo Người Lao động
6. ^ 7 người bị thiêu chết vì nghi phù thủy, báo VietNamNet
7. ^ Kinh hãi các vụ giết phù thủy ở Tanzania báo Thể thao & Văn Hóa