Phương Thức Biểu đạt Là Gì? Có Bao Nhiêu Phương Thức Biểu đạt?

Lượt xem: 2.693

Dạng bài tập xác định phương thức biểu đạt là yêu cầu thường gặp trong đề thi THPT Quốc Gia môn Ngữ Văn trong vài năm gần đây. Vậy phương thức biểu đạt là gì? Có mấy phương thức biểu đạt? Mời các sĩ tử cùng supperclean.vn ôn tập lại qua bài viết sau đây nhé!

Contents

• Phương thức biểu đạt là gì?
• Có bao nhiêu phương thức biểu đạt?
  • Phương thức biểu đạt tự sự
  • Phương thức biểu đạt miêu tả
  • Phương thức biểu đạt biểu cảm
  • Phương thức biểu đạt thuyết minh
  • Phương thức biểu đạt nghị luận
  • Phương thức biểu đạt hành chính – công vụ
• Dấu hiệu để nhận biết các phương thức biểu đạt chính
  • Phương thức biểu đạt tự sự
  • Phương thức biểu đạt miêu tả
  • Phương thức biểu đạt biểu cảm
  • Phương thức biểu đạt thuyết minh
  • Phương thức biểu đạt nghị luận
  • Phương thức biểu đạt hành chính – công vụ
• Một số dạng bài tập thường gặp về các phương thức biểu đạt

Phương thức biểu đạt là gì?

Phương thức biểu đạt là cách thức mà người viết, người nói truyền tải thông tin, thông điệp đến với người nghe thông qua ngôn ngữ, giọng điệu,… nhất định. Qua đó nhằm thể hiện tâm tư, tình cảm, thái độ, suy nghĩ của người viết về vấn đề được nhắc đến. Đồng thời cũng giúp người đọc, người nghe hiểu rõ hơn, chính xác hơn về thông điệp mà người viết truyền tải.

Trong một bài nói, bài viết hay một tác phẩm nghệ thuật, người ta thường sử dụng kết hợp các phương thức biểu đạt khác nhau. Nhờ đó, tác giả có thể dễ dàng thể hiện ý đồ, dụng ý của bản thân.

Bài viết tham khảo: Sức bền là gì? Có mấy loại sức bền? Bài tập ví dụ về sức bền

Có bao nhiêu phương thức biểu đạt?

Trong suốt chương trình Ngữ Văn từ THCS đến THPT, chúng ta được làm quen và tìm hiểu các phương thức biểu đạt chính là: tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, nghị luận, hành chính – công. 6 phương thức biểu đạt này được gắn liền với 6 loại văn bản chính là: Văn tự sự, văn miêu tả, văn biểu cảm, văn thuyết minh, văn nghị luận và văn bản hành chính – công vụ. 

Dưới đây là thông tin tóm tắt về đặc điểm của từng loại phương thức biểu đạt, mời các bạn tham khảo:

Phương thức biểu đạt tự sự

Thường sử dụng ngôn ngữ để kể về một chuỗi các sự vật, sự việc, hành động này dẫn đến hành động kia và tạo thành một kết thúc. Có thể là kết thúc có hậu, không có hậu hoặc kết thúc mở.

Ngoài việc kể, phương thức biểu đạt tự sự còn tập trung vào việc khắc họa tính cách nhân vật, đưa ra những nhận thức sâu sắc về bản chất của con người, về cuộc sống.

Phương thức biểu đạt  tự sự thường xuất hiện trong các loại văn bản như: Tiểu thuyết, truyện ngắn, cổ tích, thần thoại, truyền thuyết, bản tường trình, bản tin báo chí,…

Phương thức biểu đạt miêu tả

Đây là phương thức dùng ngôn ngữ để tái hiện cụ thể, sinh động về một sự vật, sự việc nào đó. Từ đó, giúp người đọc, người nghe có thể hình dung rõ hơn về đối tượng được nhắc đến hoặc nhận biết được thế giới nội tâm của con người.

Phương thức biểu đạt  miêu tả thường xuất hiện trong các loại văn bản như: truyện, các tác phẩm thơ, văn tả người, văn tả con vật, miêu tả phong cảnh,…

Phương thức biểu đạt biểu cảm

Đây là phương thức dùng ngôn từ để thể hiện tình cảm, cảm xúc, nguyện vọng của người nói về thế giới xung quanh. Mục đích của biểu cảm là giúp người đọc, người nghe đồng cảm với những vấn đề mà tác giả đề cập đến.

Phương thức biểu đạt  biểu cảm thường xuất hiện trong các loại văn bản như: thơ, vè, truyện,…

Phương thức biểu đạt thuyết minh

Thuyết minh là cung cấp, giảng giải hay giới thiệu kiến thức về một địa danh, hiện tượng, nhân vật lịch sử nào đó mà con người chưa biết hoặc chưa hiểu rõ. Từ đó, giúp người đọc, người nghe mở rộng vốn hiểu biết cá nhân.

Phương thức biểu đạt thuyết minh thường xuất hiện trong các loại văn bản: Thuyết minh về con vật, địa điểm du lịch, thuyết minh về một hiện tượng khoa học, hiện tượng trong đời sống,..

Phương thức biểu đạt nghị luận

Nghị luận là sử dụng hệ thống các luận điểm, luận cứ, dẫn chứng để đưa ra ý kiến, bàn luận hay đánh giá, bày tỏ quan điểm cá nhân về một sự việc, sự kiện hay hiện tượng nào đó. Từ đó dẫn dắt, thuyết phục người đọc, người nghe đồng tình với quan điểm cá nhân của mình.

Phương thức biểu đạt nghị luận thường xuất hiện trong các loại văn bản: Nghị luận về một tư tưởng đạo lý (truyền thống yêu nước, lòng kiên nhẫn, lòng dũng cảm,…), nghị luận về một hiện tượng trong đời sống (như: bạo lực học đường, bệnh thành tích,…).

Phương thức biểu đạt hành chính – công vụ

Đây là phương thức dùng để giao tiếp giữa nhân dân với cơ quan Nhà Nước, cơ quan Nhà Nước với người dân, giữa các cơ quan Nhà Nước, giữa quốc gia này với quốc gia khác dựa trên cơ sở pháp lý.

Hành chính – công vụ rất ít xuất hiện trong đề thi THPT Quốc Gia.

Phương thức biểu đạt hành chính – công vụ thường xuất hiện trong các loại văn bản như: Thông tư, đơn từ, báo cáo, nghị định, hợp đồng,…

Dấu hiệu để nhận biết các phương thức biểu đạt chính

Khi đã hiểu rõ phương thức biểu đạt là gì, vậy làm thế nào để nhận biết chính xác từng loại phương thức đó. Mời các bạn tham khảo:

Phương thức biểu đạt tự sự

•  Có cốt truyện, chủ đề đầy đủ và rõ ràng.
•  Có hệ thống nhân vật.
•  Các sự vật, sự việc được kể theo một trình tự nhất định, có thể là không gian, thời gian,…
•  Có ngôi kể thích hợp.

Phương thức biểu đạt miêu tả

• Sử dụng linh hoạt các loại từ loại (danh từ, động từ, tính từ) và các biện pháp tu từ (nhân hóa, ẩn dụ, so sánh, hoán dụ, nói giảm nói tránh, chơi chữ, điệp ngữ,…).
• Thường có những câu văn miêu tả hình dáng bên ngoài hoặc thế giới nội tâm của con người. Hoặc tái hiện cảnh vật, đặc điểm nổi bật của sự vật.

Phương thức biểu đạt biểu cảm

• Sử dụng những từ ngữ, câu văn thể hiện cảm xúc, thái độ của các đối tượng được nhắc đến. Hoặc cũng có thể là cảm xúc của người viết, người nói về vấn đề, sự việc, đối tượng được đề cập đến.
•  Có tính cá nhân hóa.
• Thường sử dụng kết hợp tự sự và miêu tả để thể hiện cảm xúc.

Phương thức biểu đạt thuyết minh

• Thường sử dụng những câu văn chỉ đặc điểm riêng hoặc làm nổi bật đối tượng.
•  Có sự chọn lọc tri thức theo từng tri thức theo từng loại đối tượng nhằm giúp người đọc có sự hiểu biết nhất định về đối tượng được thuyết minh.
• Trình bày một cách khách quan, ít nêu quan điểm và cảm nhận cá nhân.
•  Ngôn ngữ cụ thể, trong sáng. Câu văn ngắn gọn, dễ hiểu. Có thể sử dụng một số biện pháp tu từ như: liệt kê, so sánh,… để người đọc hình dung rõ hơn về đối tượng được thuyết minh.  

Phương thức biểu đạt nghị luận

•  Thường bàn luận về những vấn đề bức thiết trong xã hội, có tính cấp bách.
• Có hệ thống luận điểm, luận cứ và dẫn chứng cụ thể.
• Thường sử dụng các hình thức như chứng minh, giải thích, bình luận, phân tích,… để bàn luận về vấn đề, hiện tượng,…
•  Bố cục chặt chẽ, lập luận rõ ràng, có tính thuyết phục.

Phương thức biểu đạt hành chính – công vụ

Nội dung thường là đưa những quyết định, công văn hoặc hướng dẫn thể hiện quyền, trách nhiệm của mỗi người. Hoặc đưa ra những đạo luật buộc con người phải tuân theo.

Về bố cục, một văn bản sử dụng phương thức biểu đạt hành chính – công cụ bắt buộc phải có những nội dung sau:

•  Quốc hiệu – tiêu ngữ.
•  Địa điểm và thời gian làm văn bản.
• Họ tên + chức vụ của cơ quan nhận văn bản.
• Họ tên + chức vụ của cơ quan gửi văn bản.
•  Nội dung có thể là bản báo cáo, đề nghị, thông báo, quyết định,…
•  Chữ ký + họ tên của người/ đơn vị gửi.

Một số dạng bài tập thường gặp về các phương thức biểu đạt

Phương pháp chung: Hiểu rõ phương thức biểu đạt là gì, có mấy loại phương thức biểu đạt và đặc trưng cơ bản của từng phương thức biểu đạt. 

Ví dụ: Hãy cho biết những đoạn văn dưới đây sử dụng phương thức biểu đạt nào?

1. “ Hắn về lần này trông khác hẳn, mới đầu chẳng ai biết hắn là ai. Trông đặc như thằng săng đá! Cái đầu thì trọc lóc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất câng câng, hai con mắt gườm gườm trông gớm ch.ết! Hắn mặc cái quần nái đen với áo tây vàng. Cái ngực phanh, đầy những nét chạm trổ rồng phượng với một ông tướng cầm chùy, cả hai cánh tay cũng thế. Trông gớm ch.ết!  ( Chí Phèo– Nam Cao ).
2. “Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt, trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân phong kiến. Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn nữa”. (Hồ Chí Minh – Về vấn đề giáo dục)
3. “Nước là yếu tố thứ hai quyết định sự sống chỉ sau không khí, vì vậy con người không thể sống thiếu nước. Nước chiếm khoảng 58 – 67% trọng lượng cơ thể người lớn và đối với trẻ em lên tới 70 – 75%, đồng thời nước quyết định tới toàn bộ quá trình sinh hóa diễn ra trong cơ thể con người. Khi cơ thể mất nước, tình trạng rối loạn chuyển hóa sẽ xảy ra, Protein và Enzyme sẽ không đến được các cơ quan để nuôi cơ thể, thể tích máu giảm, chất điện giải mất đi và cơ thể không thể hoạt động chính xác. Tình trạng thiếu nước do không uống đủ hàng ngày cũng sẽ ảnh hưởng tới hoạt động của não bởi có tới 80% thành phần mô não được cấu tạo từ nước, điều này gây trí nhớ kém, thiếu tập trung, tinh thần và tâm lý giảm sút…”. (Theo Nanomic.com.vn).

4. “Thuyền về có nhớ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.”

Lời giải: 

1. Các phương thức biểu đạt được sử dụng: miêu tả (ngoại hình của Chí Phèo) và biểu cảm (thể hiện thái độ của tác giả về ngoại hình của Chí Phèo sau khi hắn ra tù qua câu văn “Trông gớm ch.ết!”). 
2. Phương thức biểu đạt: Nghị luận, đưa ra quan điểm của chủ tịch về việc xây dựng trường học theo chế độ xã hội chủ nghĩa. 
3. Phương thức biểu đạt: Thuyết minh, cung cấp cho người đọc những thông tin hữu ích về tầm quan trọng của nước đối với sức khỏe con người. 
4. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm, thể hiện tình cảm chung thủy, sắt son, 1 lòng 1 dạ của của cô gái dành cho chàng trai. 

Trên đây là bài viết giải đáp phương thức biểu đạt là gì và một số kiến thức liên quan. Hy vọng với những kiến thức chia sẻ trên sẽ là nguồn tài liệu giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập.

Bài viết tham khảo: Những bộ phim tình yêu Thái Lan hay nhất bạn không nên bỏ qua

5/5 - (2 bình chọn)