Quá Trình Kích Thích Trứng Làm IVF Cần Lưu ý Những Gì?

Kích thích buồng trứng là một trong những bước quan trọng của quá trình làm thụ tinh ống nghiệm. Các câu hỏi thường gặp của bệnh nhân thường liên quan đến những lo lắng, băn khoăn về vấn đề liệu tiêm thuốc kích trứng làm IVF có ảnh hưởng sức khoẻ không, trước khi kích thích buồng trứng cần chuẩn bị gì, kinh nghiệm sau khi tiêm thuốc, nên thực hiện bao nhiêu lần…

1. Kích thích buồng trứng là gì?
2. Quy trình kích trứng làm IVF diễn ra như thế nào?
3. Phân loại thuốc kích trứng
4. Kích trứng bao lâu thì đạt?
5. Chỉ định thực hiện kích thích buồng trứng trong trường hợp nào?
6. Kích thích buồng trứng có ảnh hưởng gì không? Có nguy hiểm không?
7. Các kỹ thuật kích trứng làm IVF khác
   1. 1. Kích thích buồng trứng nhẹ (Mild Stimulation)
   2. 2. Kỹ thuật trưởng thành trứng non trong ống nghiệm (IVM)
8. Một số lưu ý trước và sau thực hiện kích thích buồng trứng
   1. Nên ăn gì, kiêng gì?
9. Kích thích buồng trứng nhiều lần có hại không?

Kích thích buồng trứng là gì?

Kích thích buồng trứng hay kích trứng là phương pháp sử dụng các loại thuốc nội tiết, có thể ở dạng uống hoặc tiêm, nhằm kích thích những nang noãn tại buồng trứng phát triển. Sau khi nang đạt đủ kích thước, bệnh nhân sẽ được tiêm thuốc gây phóng noãn (rụng trứng). (1)

Những bệnh nhân thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (TTON) hầu hết sẽ đều phải trải qua quá trình kích thích trứng rụng và chọc hút noãn. Noãn sau khi lấy ra sẽ được kết hợp với tinh trùng để tạo phôi.

Quy trình kích trứng làm IVF diễn ra như thế nào?

Có ba bước cơ bản liên quan đến quá trình kích thích buồng trứng trong thụ tinh ống nghiệm:

• Sử dụng thuốc kích thích nang noãn phát triển (thuốc tiêm và/hoặc thuốc uống);
• Bác sĩ có thể sử dụng thêm một số loại thuốc nhằm ngăn ngừa quá trình phóng noãn sớm.
• Sử dụng thuốc gây phóng noãn tại thời điểm nang noãn đạt đủ kích thước. Sau mũi tiêm phóng noãn, bệnh nhân sẽ được lấy noãn sau 36 – 40 giờ.

Thuốc kích thích buồng trứng là các loại thuốc dưới dạng hormone sinh dục ngoại sinh, bao gồm hai loại chính là:

• Follicle-Stimulating Hormone – FSH (hormone kích thích nang noãn phát triển)
• Luteinizing hormone – LH (hormone tạo hoàng thể)

Những loại thuốc này được sử dụng dưới dạng tiêm bắp hoặc tiêm dưới da. Một số loại thuốc khác ở dạng uống cũng có thể được sử dụng nhằm kích thích các hormone nội sinh (tự nhiên) như Clomiphene citrate hoặc Letrozole. (2)

Trong chu kỳ kinh nguyệt bình thường, trên buồng trứng chỉ có một (hoặc hai) nang noãn phát triển đến giai đoạn có thể phóng noãn, những nang noãn còn lại sẽ bị thoái triển do sự sụt giảm nồng độ hormone sinh. Quá trình này giúp cho buồng trứng có thể chọn lựa ra một (hoặc hai) nang noãn phát triển tốt nhất để phóng noãn, những nang noãn còn lại sẽ thoái triển (chết đi).

Trong hỗ trợ sinh sản, bác sĩ sẽ sử dụng các thuốc kích thích buồng trứng nhằm giúp cho những nang noãn thoái triển này tiếp tục phát triển và cuối cùng có thể thu được nhiều noãn hơn.

Phân loại thuốc kích trứng

Mỗi bệnh nhân sẽ có sự đáp ứng với thuốc khác nhau, vì vậy bác sĩ sẽ đánh giá nhiều yếu tố dựa trên độ tuổi, cân nặng, chỉ số khối cơ thể (BMI), xem xét các bệnh lý liên quan ví dụ như hội chứng buồng trứng đa nang, lạc nội mạc tử cung hoặc quá trình kích thích buồng trứng ở những chu kì trước đó để có thể đưa ra liều lượng thuốc phù hợp nhất.

• Thuốc ngăn ngừa quá trình phóng noãn sớm: Việc sử dụng thuốc kích thích buồng trứng sẽ giúp cho số lượng các nang noãn phát triển nhiều hơn, tuy nhiên điều này có thể gây nên hiện tượng phóng noãn sớm dẫn đến thất bại điều trị. Vì vậy, bác sĩ có thể sẽ sử dụng các loại thuốc ngăn ngừa hiện tượng này giúp cho các nang noãn trưởng thành đúng thời điểm và thu được nhiều nang noãn có chất lượng tốt.
• Gây phóng noãn: Vào giữa chu kỳ kinh nguyệt bình thường, khi có một nang noãn trưởng thành, hormone LH trong cơ thể lúc này sẽ tăng cao kích hoạt quá trình phóng noãn (rụng trứng). Tuy nhiên, khi sử dụng các thuốc kích thích buồng trứng cũng như các thuốc ngăn phóng noãn, quá trình này sẽ không diễn ra hoặc diễn ra không đúng thời điểm. Vì vậy, bác sĩ sẽ sử dụng thuốc gây phóng noãn để giúp noãn trưởng thành đúng thời điểm, chủ động trong quá trình chọc hút noãn và thu được nhiều noãn với chất lượng tốt.

Kích trứng bao lâu thì đạt?

Tại BVĐK Tâm Anh TP. Hồ Chí Minh, bước đầu tiên các cặp vợ chồng cần đăng ký khám và tư vấn tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Tâm Anh (IVFTA). Sau khi kiểm tra hồ sơ, tiến hành các xét nghiệm cần thiết, bác sĩ sẽ hẹn lịch bắt đầu đợt điều trị.

Cụ thể vào ngày 2 của chu kỳ kinh, nếu tình trạng sức khỏe của người vợ đủ điều kiện, bác sĩ sẽ tiến hành kích thích buồng trứng theo phác đồ phù hợp. Thời gian điều trị, loại thuốc kích thích buồng trứng sẽ khác nhau tùy từng phác đồ. Có thể người vợ sẽ được dùng thuốc kích thích buồng trứng bằng đường uống hoặc đường tiêm hoặc cả hai. Thời gian kích thích buồng trứng tùy thuộc vào từng bệnh nhân, dao động từ 10-12 ngày.

Trong thời gian kích thích buồng trứng, bác sĩ theo dõi nang noãn bằng cách siêu âm và xét nghiệm nội tiết từ đó điều chỉnh thuốc tùy vào đáp ứng của mỗi bệnh nhân.

Khi đã có được số lượng nang noãn đạt yêu cầu, bệnh nhân sẽ được tiêm mũi thuốc gây phóng noãn. Từ 36 – 40 giờ sau khi tiêm, bác sĩ sẽ tiến hành chọc hút để lấy các noãn đạt yêu cầu từ cơ thể người vợ ra. Noãn sau đó sẽ được thụ tinh với tinh trùng của chồng trong môi trường ống nghiệm.

Chỉ định thực hiện kích thích buồng trứng trong trường hợp nào?

Kích thích buồng trứng là kỹ thuật thường được sử dụng phổ biến trong hỗ trợ sinh sản. Tất cả những bệnh nhân có chỉ định thực hiện thụ tinh ống nghiệm (IVF) hay thụ tinh nhân tạo (IUI) hầu hết sẽ phải trải qua quá trình kích thích buồng trứng nhằm thu được số lượng noãn phù hợp với mục tiêu điều trị.

Kích thích buồng trứng có ảnh hưởng gì không? Có nguy hiểm không?

Kích thích buồng trứng là một quá trình quan trọng trong thụ tinh nhân tạo hay thụ tinh trong ống nghiệm. Bên cạnh lợi ích, chúng ta cũng cần biết đến hạn chế của thuốc kích trứng để không lạm dụng và tránh biến chứng nguy hiểm có thể xảy đến. Bệnh nhân chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý sử dụng, tự ý bỏ liều hay tăng liều. (3)

Theo ThS.BS.CKI Phạm Thị Bảo Yến: “Chị em tuyệt đối không được tùy tiện dùng thuốc kích trứng rụng dù là dạng uống hoặc tiêm. Việc sử dụng thuốc nhất định phải theo chỉ định và thực hiện bởi bác sĩ. Tùy theo tình trạng của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định nên kích thích buồng trứng theo phương pháp nào, trong thời gian nào thích hợp”.

Thuốc kích thích buồng trứng buồng trứng chứa hormone kích thích nang noãn phát triển (FSH) nên có thể gây ra sự phát triển của nhiều nang noãn cùng một lúc. Với những bệnh nhân nhạy cảm có thể kích thích nhiều nang trứng phát triển cùng mặc dù chỉ với liều lượng thuốc nhỏ. Tình trạng này có thể đưa đến nguy cơ quá kích buồng trứng. Bệnh nhân sẽ có những biểu hiện như khó thở, chóng mặt, đau bụng, bụng to lên, buồn nôn, nôn, tiêu chảy…(4)

Bác sĩ Bảo Yến cũng nhấn mạnh nếu có các triệu chứng của hội chứng quá kích buồng trứng, cần nhập viện khám lâm sàng, siêu âm, xét nghiệm máu để biết bệnh nhân đã điều trị tiêm thuốc có thực sự gặp tình trạng buồng trứng quá kích hay do một bệnh lý khác. Tùy theo mức độ, bệnh nhân sẽ được các bác sĩ cân nhắc và điều trị cho từng mức độ một cách phù hợp.

Thông thường, việc sử dụng phác đồ kích trứng IVF sẽ tùy thuộc vào đáp ứng của mỗi bệnh nhân, một số người sẽ có nhiều trứng sẽ có nguy cơ quá kích buồng trứng cao hơn. Tuy vậy, một số bệnh nhân có cơ địa nhạy cảm cũng có thể xuất hiện hiện tượng này chỉ với liều lượng thuốc rất nhỏ. Hiện nay với những phác đồ cải tiến cũng như việc kiểm soát quá trình chuyển phôi giúp hạn chế đáng kể biến chứng này.

Tại IVFTA, các chuyên gia, bác sĩ sẽ dựa trên tình trạng bệnh lý, thể trạng của bệnh nhân để đưa ra phác đồ kích thích buồng trứng sao cho vừa phù hợp, hiệu quả và an toàn để đảm bảo chất lượng cuộc sống của người mẹ sau này.

Các kỹ thuật kích trứng làm IVF khác

1. Kích thích buồng trứng nhẹ (Mild Stimulation)

Kích thích nhẹ buồng trứng là việc áp dụng các phác đồ không sử dụng FSH hay sử dụng FSH nhưng với liều rất thấp như chu kỳ tự nhiên, sử dụng các thuốc dạng uống như clomiphene citrate hay aromatase inhibitor làm tăng FSH nội sinh (FSH tự nhiên). Phác đồ kích thích nhẹ buồng trứng (Mild Stimulation) đang được áp dụng tại IVFTA với nhiều ưu điểm: tiết kiệm chi phí, sử dụng ít thuốc và phù hợp với những bệnh nhân có dự trữ buồng trứng thấp.

2. Kỹ thuật trưởng thành trứng non trong ống nghiệm (IVM)

Đây là kỹ thuật mà trong đó noãn được chọc hút ở giai đoạn chưa trưởng thành. Bệnh nhân sẽ không sử dụng hoặc sử dụng với một lượng nhỏ thuốc kích thích buồng trứng. Sau đó, noãn sẽ được chọc hút và nuôi cấy trong môi trường chuyên biệt cho đến khi hoàn toàn trưởng thành. Các giai đoạn sau đó như tạo phôi, nuôi cấy phôi vẫn diễn ra như một chu kỳ thụ tinh trong ống nghiệm thông thường.

Ưu điểm: ít xâm lấn, hạn chế đau đớn cho bệnh nhân. Đặc biệt, đây là giải pháp lý tưởng cho những bệnh nhân không đáp ứng thuốc hoặc nguy cơ quá kích buồng trứng cao khi sử dụng gonadotropin. Trong phác đồ IVM, bệnh nhân chỉ sử dụng lượng thuốc rất ít hoặc đôi khi sẽ không sử dụng, chính vì thế sẽ giảm được các nguy cơ biến chứng.

“Kỹ thuật trưởng thành trứng non trong ống nghiệm có thể mang lại hiệu quả tốt dành cho những bệnh nhân không đáp ứng với thuốc kích trứng hoặc có nguy cơ quá kích buồng trứng cao. Đặc biệt, chi phí điều trị IVM cũng nhẹ nhàng hơn so với các kỹ thuật IVF, điều này giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho các cặp vợ chồng.” ThS.BS.CKI Phạm Thị Bảo Yến chia sẻ.

Một số lưu ý trước và sau thực hiện kích thích buồng trứng

Để có được quá trình kích thích buồng trứng thành công, tại IVFTA, bạn được các bác sĩ tư vấn kỹ càng về việc chuẩn bị sức khỏe trước khi bước vào điều trị. Bên cạnh đó, tâm lý thoải mái cũng là yếu tố góp phần tăng khả năng thành công.

Nên ăn gì, kiêng gì?

Theo bác sĩ Bảo Yến, rất nhiều phụ nữ lo lắng nên ăn uống như thế nào để tốt cho quá trình này, việc truyền tai nhau những thực phẩm được xem tốt cho vợ chồng mong muốn có bé như sữa đậu nành, ăn nhiều bơ, sầu riêng, trứng gà, sữa ong chúa…; người chồng nên uống nước giá đỗ, ăn nhiều sò huyết, hàu, thịt bò, trứng vịt lộn… Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn là ăn uống đa dạng, đủ chất, khoa học để đảm bảo sức khỏe và lưu ý những nguyên tắc dinh dưỡng lành mạnh dưới đây:

• Uống đủ nước mỗi ngày;
• Ăn nhiều về số lượng và đa dạng về chủng loại rau, trái cây;
• Ăn nhiều cá, dầu thực vật, các loại hạt; hạn chế chất béo động vật, chất béo chuyển hóa (trong đồ ăn nhanh, các thực phẩm chiên rán…);
• Hạn chế tối đa hút thuốc, uống rượu, trà, cà phê;
• Hạn chế thức ăn chế biến sẵn, thức ăn đóng hộp, thức ăn chứa nhiều chất phụ gia, chất bảo quản.

Lưu ý là cần tỉnh táo khi tiếp cận các luồng thông tin, nên chọn trung tâm hỗ trợ sinh sản uy tín để được tư vấn đầy đủ, khoa học, tránh nghe các thông tin không chính thống dẫn đến việc sử dụng các loại thuốc/thực phẩm gia truyền không có nghiên cứu về tác dụng – không chỉ gây lãng phí tiền bạc mà có khi còn khiến sức khỏe suy giảm thậm chí ảnh hưởng xấu đến quá trình làm IVF.

Sau khi kích thích trứng rụng, bệnh nhân vẫn có thể sinh hoạt và đi làm bình thường, nhưng nên đi lại nhẹ nhàng, tránh làm việc nặng, không tập thể dục thể thao quá sức, đặc biệt là hạn chế quan hệ vợ chồng với tần suất cao và tránh hoạt động tình dục quá mạnh để tránh nguy cơ xoắn buồng trứng và vỡ nang buồng trứng.

Bệnh nhân nên thăm khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ và nhập viện kiểm tra ngay khi có dấu hiệu bất thường. Việc thăm khám vừa để theo dõi tình trạng đáp ứng thuốc sau khi thực hiện, đồng thời có thể thay đổi phác đồ điều trị khi cần.

Kích thích buồng trứng nhiều lần có hại không?

Đây là quá trình chúng ta chỉ lấy ra những nang noãn mà đáng lẽ ra chúng sẽ thoái triển. Vì vậy, quá trình này nếu thực hiện nhiều lần sẽ không gây ảnh hưởng đến chất lượng buồng trứng.

Tuy vậy, ở những bệnh nhân đã thất bại nhiều lần, việc kích thích buồng trứng nhiều chu kì có thể khiến tâm lý cặp vợ chồng nặng nề và áp lực nhiều hơn. Vì vậy, chuẩn bị tâm lý tốt cũng là một yếu tố quan trọng trong quá trình điều trị.

Nhờ thực hiện được các kỹ thuật tiên tiến nhất, nâng cao tỷ lệ thành công trong thụ tinh ống nghiệm, nên không chỉ bệnh nhân vô sinh hiếm muộn trong nước mà nhiều bệnh nhân ở nước ngoài như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc… cũng đã tìm đến Trung tâm Hỗ trợ sinh sản IVFTA. Có nhiều ca trên 50 tuổi, bị vô sinh kèm theo bệnh lý hiểm nghèo, làm thụ tinh ống nghiệm thất bại nhiều lần, không còn nơi nào nhận cũng đã thành công khi làm IVF tại BVĐK Tâm Anh.

Tại IVFTA đang dẫn đầu với tỷ lệ thành công cao hàng đầu Việt Nam và thế giới, trong đó có nhiều trường hợp phụ nữ lớn tuổi, nam giới không có tinh trùng, có bệnh lý kèm theo.

Tại Trung tâm hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh, sự đồng bộ giữa các yếu tố con người, thiết bị, môi trường tạo ra liên kết vững chắc cho người bệnh đến điều trị được hưởng những lợi ích tốt nhất và nhận về kết quả tuyệt vời nhất.

HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH

• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội:
  • 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, Hà Nội
  • Hotline: 024 3872 3872 – 024 7106 6858
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM:
  • 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Quận 8:
  • 316C Phạm Hùng, P.5, Q.8, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7:
  • 25 Nguyễn Hữu Thọ, P.Tân Hưng, Q.7, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh/
• Website: https://tamanhhospital.vn

Kích trứng làm IVF là một trong những kỹ thuật cần thiết trong quá trình “tìm con” khi thực hiện thụ tinh ống nghiệm. Tuy nhiên, việc tự ý sử dụng thuốc mà không có ý kiến của bác sĩ sẽ gây những ảnh hưởng không tốt cho cơ thể người phụ nữ sau này. Để đạt được kết quả điều trị như mong muốn, các cặp vợ chồng nên tìm đến các bệnh viện uy tín, có trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn trong lĩnh vực Hỗ trợ sinh sản.