Rau Diếp Dại (diếp Trời) Giúp Thông Sữa, Lợi Tiểu Và Giảm Viêm Họng

Bạn đã nghe qua bao nhiêu loại rau có tên gọi gắn liền với chữ “diếp” rồi? Nào, hãy cùng điểm qua nhé: rau diếp, rau diếp đắng núi, rau diếp đắng yếu, rau diếp dại…

Các loại rau trên đều có tính mát nhưng mỗi loại lại được dùng với những công dụng riêng, có loại chuyên dùng làm rau ăn, có loại thường chỉ dùng làm thuốc.

Và, có một cách giúp giảm viêm họng rất hay mà lại đơn giản, đó là hái rau diếp dại, nhai luôn cành lá tươi rồi ngậm và nuốt nước dần. Rau này đắng nhưng có tính mát nên giúp thanh nhiệt, tiêu viêm rất tốt.

Vài nét về rau diếp dại (rau diếp trời)

Ngay từ tên gọi, ta đã có thể đoán được phần nào tính chất hoang dại của loại cây này.

Rau diếp dại còn được gọi là rau diếp trời, rau bao và là loài rau mọc hoang trên các bờ bãi, ven đường. Cây có tên khoa học là Sonchus arvensis, thuộc họ Cúc: Asteraceae (1). Ở Trung Quốc, cây được gọi là cự mãi thái 苣荬菜 (2).

Đặc điểm: Cây có lá gần giống với lá rau diếp và rau diếp đắng yếu, lá có tai ở phần gốc và ôm lấy thân (thân cây thường cao không quá 1 m và là loại thân đứng) (3).

Công dụng làm thuốc của rau diếp dại

Ta có thể dùng toàn cây rau diếp dại để làm thuốc uống, thuốc ngậm hoặc thuốc ngoài da.

Theo công trình Từ điển cây thuốc Việt Nam, tập 2 (của nhà nghiên cứu Võ Văn Chi) thì rau diếp dại có vị đắng, tính hàn (lạnh) nên thường được dùng trong các bệnh về nhiệt.

Có thể liệt kê ra một số công dụng nổi trội của loại rau này như:

• Thanh nhiệt, giải độc.
• Cầm máu, giảm đau.
• Tiêu viêm, lợi tiểu.
• Giúp ra mồ hôi.
• Giúp thông sữa, điều trị viêm tuyến sữa.
• Giúp giảm viêm họng.
• Điều trị kiết lỵ, khó tiêu.
• Dùng trong trường hợp phong hỏa đau răng.
• Giúp long đờm trong trường hợp ho do lao phổi, hen suyễn, viêm khí quản, ho gà (3).

Cách dùng: Ta hái toàn cây (có thể hái quanh năm) rồi chặt nhỏ ra, rễ thì thái mỏng; sau đó phơi khô. Mỗi lần dùng, lấy một lượng vừa đủ theo yêu cầu của thầy thuốc, ở Trung Quốc thường dùng từ 9 – 15 g (dạng khô) hoặc 30 – 60 g (dạng tươi), sắc lấy nước uống (2) (3).

Riêng với trường hợp khó tiêu, tắc ruột và đại tiện phân lỏng thì ta tăng lên 100 g rau diếp dạng tươi, nấu lấy nước uống mỗi ngày. Với bệnh lỵ cấp tính, nếu dùng tươi thì ta sắc uống 80 rau diếp dại (nếu dùng khô thì dùng 40 g).

Ngoài ra, ở Ấn Độ, rễ cây rau diếp dại còn được dùng điều trị vàng da (3).

Dùng ngoài da: Khi bị trĩ nội, lòi dom; nếu dùng các loại thảo dược khác mà vẫn thấy không hợp, không hiệu quả; bạn có thể thử với rau diếp dại bằng cách lấy một lượng vừa phải, nấu lấy nước rồi ngâm rửa thường xuyên (3).

Các nghiên cứu đáng lưu ý

• Tác dụng chống mệt mỏi: Theo tạp chí Molecules, kết quả thí nghiệm trên chuột cho thấy chiết xuất nước từ cây rau diếp dại có tác dụng chống mệt mỏi (thông qua tác dụng chống oxy hóa nhờ các thành phần có tính chất chống oxy hóa như axit chlorogenic, luteolin và axit chicoric) (4).
• Tác dụng kháng khuẩn: Theo tạp chí Fitoterapia, kết quả nghiên cứu cho thấy trong cây rau diếp trời có một số hoạt chất giúp kháng khuẩn (giúp chống lại vi khuẩn sống trong răng miệng là Streptococcus mutans ATCC 25175) (5).

Tham khảo: Rau diếp (xà lách), vị thuốc bình dân mà đáng quý

Thông tin thêm

Mặc dù có vị đắng nhưng rau diếp dại vẫn có thể dùng làm rau ăn hàng ngày với công dụng lợi tiểu và giải nhiệt.

Ngày nay, ở vùng người Dao sinh sống, cây rau diếp dại đã được đem về trồng trên nương rẫy và được lựa chọn để trở thành rau nhà. Cụ thể, những cây có lá nguyên (không có răng cưa ở mép) và có phiến lá to hơn loại hoang dại đã được chọn trồng, nhân giống rộng rãi thêm. Dạng này cũng được dùng làm thuốc và thường được thu hái lúc cây chưa ra hoa (3).

▼ Nguồn tham khảo

1. Sonchus arvensis, https://vi.wikipedia.org/wiki/Sonchus_arvensis, ngày truy cập: 20/ 12/ 2020.
2. 苣荬菜, https://baike.baidu.com/item/%E8%8B%A3%E8%8D%AC%E8%8F%9C/2245087, ngày truy cập: 20/ 12/ 2020.
3. Võ Văn Chi, Từ điển cây thuốc Việt Nam, tập 2, NXB Y học, HN, 2018, trang 504.
4. Anti-Fatigue Activity of Aqueous Extracts of Sonchus arvensis L. in Exercise Trained Mice, https://www.mdpi.com/1420-3049/24/6/1168, ngày truy cập: 21/ 12/ 2020.
5. Sesquiterpene lactones from Sonchus arvensis L. and their antibacterial activity against Streptococcus mutans ATCC 25175, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0367326X09002949, ngày truy cập: 21/ 12/ 2020.