[Review Sách] Gió Và Tình Yêu Thổi Trên đất Nước Tôi – Lưu Quang Vũ

Trước đây, tuyển kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt làm mình rất cảm phục cách tác giả truyền tải thông điệp, cảm xúc, những đau đáu về vấn đề đương thời dù chỉ mới thị phạm bằng con chữ trên giấy chứ chưa bao giờ xem một vở kịch hẳn hoi. Tập thơ Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi lại là một cảm nhận khác. Cảm xúc và suy nghĩ của Lưu Quang Vũ thể hiện qua thơ thẳng thắn hơn, dữ dội hơn mà cũng day dứt hơn.

Thơ không thể đọc vội vã. Thơ cần chậm rãi nghiền ngẫm, cần thời gian lắng đọng suy xét ý tứ câu từ, và nếu có thể, kết nối cảm xúc cũng như mạch suy nghĩ để phần nào hiểu được điều mà nhà thơ đan cài trong những con chữ. Nhất là những vần thơ đong đầy tình cảm và những áng thơ chứa đựng triết lý.

Thơ Lưu Quang Vũ thuộc cái nào trong hai điều trên? Các bài thơ trong Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi thể hiện cảm xúc của tác giả chiếm phần nhiều, độ chừng 7 – 8 phần. Phần còn lại không hẳn là triết lý mà là tự sự của cái tôi, là trăn trở làm sao có được tính người hơn nữa. Chính vì vậy, kịch dành cho đời sống xã hội và thơ dành cho đời sống cá nhân là nhận xét rất chính xác mà một số người dành cho sự nghiệp của Lưu Quang Vũ. Cách tác giả “định nghĩa” thơ cũng đã nói lên điều đó:

Tuyển thơ Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi sắp xếp các tập thơ/bài thơ theo thời gian. Dựa vào đó mình tạm chia đời thơ của Lưu Quang Vũ thành 4 giai đoạn: trai trẻ, tan vỡ, phục hồi, và trăn trở.

Giai đoạn trai trẻ là lúc thơ Lưu Quang Vũ tràn đầy sức sống bởi tác giả còn trẻ và hừng hực khí thế khi bước vào cuộc chiến giải phóng dân tộc. Giọng thơ chủ yếu của giai đoạn này là tươi mới, lạc quan. Tuy vậy, ngay cả trong giai đoạn này, càng về cuối thơ càng đậm chất chiêm nghiệm, một nét mình rất thích của thơ Lưu Quang Vũ.

“Cơ sự làm sao đến nỗi này

Mông lung không đoán được ngày mai

Máu chảy thành sông thây chất núi

Bạn bè tan hoang mình rã rời

(…)

Thương nhà thương nước thương cho bạn

Không khóc mà sao cổ nghẹn ngào.”

Trích trong bài Đêm đông chí, uống rượu với bác Lâm và bác Khánh, nói về những cuộc chia tay thời loạn lạc.

Hay:

Giai đoạn tan vỡ là lúc Lưu Quang Vũ dùng thơ giải tỏa cảm xúc sau cuộc hôn nhân kết thúc. Thơ lúc này mang màu sắc khá u tối, dằn vặt, day dứt. Không chỉ vì việc đôi người đôi ngả mà còn vì nhà thơ đẩy niềm khắc khoải và nỗi trăn trở đến bên bờ vực – một quá trình cần thiết để tiến đến giai đoạn nhận thức mới. Mình không cảm được hồn thơ của Lưu Quang Vũ thời kỳ tan vỡ. Tuy vậy, giới chuyên môn đều đồng ý thơ của ông thăng hoa nhất trong giai đoạn này.

Tiếp đến là sự dịu dàng, nhẹ nhàng, đong đầy tình cảm và hy vọng trong giai đoạn thơ phục hồi: khoảng thời gian Lưu Quang Vũ chung đôi với nữ thi sĩ Xuân Quỳnh. Thơ thời kỳ này rất dễ chịu, ít bị cảm xúc mãnh liệt và dằn xé chi phối, chủ yếu là những con chữ thấm đẫm yêu thương của Lưu Quang Vũ dành cho vợ con. Tiếc rằng chưa có câu nào trong thời kỳ này thôi thúc mình cầm viết ghi lại. Biết đâu sau này đọc lại, mình sẽ có cảm nhận khác và suy nghĩ khác.

Chiêm nghiệm là giai đoạn cuối và cũng là tính cách thơ mình thích nhất của Lưu Quang Vũ. Không phải đến cuối đời thơ, tác giả mới đưa sự tự vấn và phản vấn bản thân vào tác phẩm. Nó xuất hiện rất sớm, kể cả trong thời kỳ đầu, chỉ là càng về sau càng bộc lộ rõ và day dứt hơn. Đây cũng là một Lưu Quang Vũ đầy ưu tư có tính cách bộc trực mình thấy trong kịch của ông.

“mai nay bão táp lùa xa

những lớp người sau bình tâm nhìn lại

gọi chúng tôi là những người vĩ đại

hay chỉ là những thế hệ đáng thương?

sẽ xuýt xoa thán phục biết ơn

hay kinh hãi trước tàn bạo bắn giết?”

Trích trong bài Cơn bão.

Một suy nghĩ khác khi nhìn về cuộc chiến vệ quốc, hay sự bất bình trước đau thương của chiến tranh đều được bộc lộ rất rõ ràng và có phần mạo hiểm trong tình hình chính trị lúc bấy giờ. Có lẽ tất cả đều hướng tới mục đích: làm sao sống có tính người nhất.

Điều đặc biệt nhất là mình thấy bản thân trong thơ Lưu Quang Vũ, trong cái mâu thuẫn thỉnh thoảng lại dâng trào nhưng mình không đủ nhạy cảm để nắm bắt và không đủ tinh tế để cô đọng thành ngôn từ.

“Anh xé quyển thơ anh viết mấy năm ròng

Anh xé lòng anh những đêm mất ngủ

Cửa kính đóng xong anh đưa tay đập vỡ

Đời anh ổn định rồi, anh lại phá tung ra.

(…)

Anh sợ cái dây chằng, anh sợ cái lồng chim

Muốn quên nỗi đau mà không thể nào quên

(…)

Anh có tấm lòng anh còn tất cả

Anh còn em ta sống lại cuộc đời.”

Trích trong bài Không đề.

Cho đến bây giờ, Lưu Quang Vũ là hồn thơ mình đồng điệu nhất. Một đôi chỗ cảm xúc dâng trào như chảy tràn mặt giấy, vài vần thơ trăn trở về thế thái nhân tình. Đến mức mình đã dành thời gian tìm hiểu về cuộc đời của ông, cũng như một phần cuộc đời của Xuân Quỳnh, lý do chính là vì mình tiếc thương cho một kiếp người tài hoa mà bạc mệnh.

Cũng nhờ vậy, mình đã có câu trả lời cho câu hỏi: Cuộc tình của Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh có thật sự đẹp đến mức mọi người không ngừng tán dương cho đến tận bây giờ? Mình sẽ ghi chú lại để làm một bài viết về vấn đề này 🙂

Mua sách giả là giết chết sách thật. Mua sách chính hãng để tác giả và nhà xuất bản “sống lâu” bạn nhé. Dưới đây là link sách thật 100% cuốn Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi:

Tiki: https://shorten.asia/esA2eC9w Shopee: https://shorten.asia/vrev4PXu Fahasa: https://shorten.asia/dNjwKgHe

Share this:

• Twitter
• Facebook

Like Loading...

Related