Ruột Non – Wikipedia Tiếng Việt

Ruột non
Ruột non
Sơ đồ vị trí và hình thái ruột non ở khoang bụng người
Chi tiết
Cơ quan	Hệ tiêu hoá
Động mạch	Động mạch mạc treo trên
Tĩnh mạch	Tĩnh mạch ganh gan
Dây thần kinh	Hạch Celiac, Nút vagus[1]
Bạch huyết	Bạch huyết ruột
Định danh
Latinh	Intestinum tenue
MeSH	D007421
TA	A05.6.01.001
FMA	7200
Thuật ngữ giải phẫu[Chỉnh sửa cơ sở dữ liệu Wikidata]

Một phần của loạt bài về
Ống tiêu hóa
Đoạn trên ống tiêu hóa Miệng Thực quản Dạ dày Tá tràng
Đoạn dưới ống tiêu hóa Ruột non Hỗng tràng Hồi tràng Ruột già Đại tràng sigma Trực tràng Hậu môn
Xem thêm Thành ống tiêu hóa
x t s

Ở động vật có xương sống, ruột non hay tiểu tràng (Tiếng Anh: small intestine) là một phần của hệ tiêu hóa sau dạ dày và trước ruột già. Đây là nơi diễn ra quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng của phần lớn thức ăn được đưa vào cơ thể. Trong những động vật không có xương sống như sâu (hoặc giun), thuật ngữ "ống tiêu hóa" thường được dùng để mô tả toàn bộ ruột. Những đặc điểm ruột người cũng thường đúng với phần lớn các động vật có vú.[2] (Một ngoại lệ quan trọng là trâu , bò; thông tin về tiêu hóa ở trâu bò và những động vật tương tự, xem động vật nhai lại.)

Ruột non có ba vùng riêng biệt - tá tràng, hỗng tràng và hồi tràng. Tá tràng, đoạn ngắn nhất, là nơi bắt đầu chuẩn bị cho quá trình hấp thụ qua các phần lồi nhỏ như ngón tay gọi là nhung mao.[3] Hỗng tràng đặc biệt để hấp thụ qua lớp lót của nó bởi các tế bào ruột: các phần tử dinh dưỡng nhỏ đã được tiêu hóa trước đó bởi các enzym trong tá tràng. Chức năng chính của hồi tràng là hấp thụ vitamin B12, axit mật và bất kỳ sản phẩm nào của quá trình tiêu hóa không được hỗng tràng hấp thụ.

Cấu tạo

[sửa | sửa mã nguồn]

Kích cỡ

[sửa | sửa mã nguồn]

Chiều dài của ruột non có thể thay đổi rất nhiều, từ ngắn tới 3,00 m (9,84 ft) đến dài 10,49 m (34,4 ft), và cũng tùy thuộc vào kỹ thuật đo được sử dụng.[4] Chiều dài điển hình của ruột non ở người là 3–5m.[5][6] Chiều dài phụ thuộc cả vào chiều cao của người đó và cách đo chiều dài.[4] Những người cao hơn thường có ruột non dài hơn và các phép đo thường dài hơn sau khi người đó chết và khi ruột rỗng.[4]

Ruột non có đường kính khoảng 1,5 cm ở trẻ sơ sinh sau 35 tuần tuổi thai,[7] và 2,5–3 cm (1 inch) ở người lớn. Trên X-quang bụng, ruột non được coi là giãn bất thường khi đường kính vượt quá 3 cm.[8][9] Trên hình ảnh chụp CT, đường kính trên 2,5 cm được coi là giãn ra bất thường.[8][10] Diện tích bề mặt của niêm mạc ruột non của con người, do sự mở rộng của các nếp gấp, nhung mao và vi nhung mao, trung bình là 50 mét vuông.[11]

Các phần

[sửa | sửa mã nguồn]

Ruột non được chia thành ba phần theo cấu trúc.

• Tá tràng là một cấu trúc ngắn, dài từ 20 cm (7,9 inch) đến 25 cm (9,8 inch) và có hình dạng giống như chữ "C".[12] Nó bao quanh phần đầu của tuyến tụy. Nó nhận được dưỡng trấp từ dạ dày, cùng với dịch tiêu hóa từ tuyến tụy (enzym tiêu hóa) và gan (mật). Các enzym tiêu hóa phân hủy protein và mật nhũ hóa chất béo thành các micelle. Tá tràng chứa các tuyến của Brunner, nơi sản xuất ra chất tiết nhiều chất nhầy có tính kiềm chứa bicarbonate. Những chất bài tiết này, kết hợp với bicarbonate từ tuyến tụy, trung hòa các axit dạ dày có trong dịch vị.
• Hỗng tràng là phần giữa của ruột non, nối tá tràng với hồi tràng. Nó dài khoảng 2,5 m, có các tua cuốn và nhung mao làm tăng diện tích bề mặt của nó. Các sản phẩm của quá trình tiêu hóa (đường đơn, amino acid, axit béo, glixêrin và các thành phần cấu tạo nên nucleotide) được hấp thụ vào máu ở đây. Cơ treo tá tràng đánh dấu sự phân chia giữa tá tràng và hỗng tràng.
• Hồi tràng là đoạn cuối cùng của ruột non. Nó dài khoảng 3 m, và chứa các nhung mao tương tự như hỗng tràng. Nó hấp thụ chủ yếu vitamin B12 và axit mật, cũng như bất kỳ chất dinh dưỡng còn lại nào khác. Hồi tràng nối với manh tràng của ruột già ở chỗ nối hồi tràng.

Hỗng tràng và hồi tràng được treo trong khoang bụng bằng mạc treo. Mạc treo ruột là một phần của phúc mạc. Động mạch, tĩnh mạch, mạch bạch huyết và dây thần kinh di chuyển trong mạc treo.[13]

Cung cấp máu

[sửa | sửa mã nguồn]

Ruột non nhận nguồn cung cấp máu từ động mạch celiac và động mạch mạc treo tràng trên. Đây là cả hai nhánh của động mạch chủ. Tá tràng nhận máu từ động mạch celiac qua động mạch tá tràng tụy trên và từ động mạch mạc treo tràng trên qua động mạch tá tràng tụy dưới. Hai động mạch này đều có nhánh trước và nhánh sau gặp nhau ở đường giữa và đường nối. Hỗng tràng và hồi tràng nhận máu từ động mạch mạc treo tràng trên.[14] Các nhánh của động mạch mạc treo tràng trên tạo thành một loạt các cung trong mạc treo được gọi là cung động mạch, có thể sâu vài lớp. Các mạch máu thẳng được gọi là vasa trực tràng đi từ các cung gần hồi tràng nhất và hỗng tràng đến chính các cơ quan này.[14]

Vi giải phẫu học

[sửa | sửa mã nguồn]

Ba phần của ruột non trông giống nhau ở cấp độ hiển vi, nhưng có một số khác biệt quan trọng. Các phần của ruột non như sau:

Tiêu hóa

[sửa | sửa mã nguồn]

Ruột hấp thu theo hướng tích cực: thức ăn được hấp thu hết khi tiêu hóa.

• Glucid -> đường Maltose -> Glucose;
• Lipid dưới tác động của enzyme lipase chuyển thành Acid béo và Glycerol
• Protein xuống ruột non thành Polypeptide
• Tụy có enzyme Trypsin
• Ruột có enzyme Trypsinogen + entersrokinase -> Trypsin
• Polypeptide + Trypsin -> Amino Acid.

Hấp thu

[sửa | sửa mã nguồn]

Chất dinh dưỡng được hấp thu qua thành ruột.

Mạch máu: Ruột non được nuôi bởi động mạch mạc treo tràng trên và các nhánh (5 nhánh) các chất dinh dưỡng được hấp thụ ở ruột non sẽ đi theo đường tĩnh mạch về. Các chất dinh dưỡng và 30% lipid lẫn chất độc đi qua gan để lọc, sau đó theo tĩnh mạch chủ dưới về tim.

Một tổn thương ở gan trong tình trạng bệnh lý xơ gan, gan không còn khả năng lọc chất độc thì các chất được đưa về tim bao gồm cả chất độc dễ gây cho cơ thể hôn mê sâu trường hợp bị ngộ độc NH3 lên não bộ sự tích tụ Urê.

Mạch bạch huyết: Vitamin tan trong dầu và 70% lipid theo tĩnh mạch chủ trên về tim.

Đọc thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Sherwood, Lauralee (2005). Fundamentals of physiology: a human perspective . Florence, KY: Cengage Learning. tr. 768. ISBN 0-53-446697-4.
• Solomon et al. (2002) Biology Sixth Edition, Brooks-Cole/Thomson Learning ISBN 0-03-033503-5
• Townsend et al. (2004) Sabiston Textbook of Surgery, Elsevier ISBN 0-7216-0409-9
• Thomson A, Drozdowski L, Iordache C, Thomson B, Vermeire S, Clandinin M, Wild G (2003). “Small bowel review: Normal physiology, part 1”. Dig Dis Sci. 48 (8): 1546–64. doi:10.1023/A:1024719925058. PMID 12924651.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
• Thomson A, Drozdowski L, Iordache C, Thomson B, Vermeire S, Clandinin M, Wild G (2003). “Small bowel review: Normal physiology, part 2”. Dig Dis Sci. 48 (8): 1565–81. doi:10.1023/A:1024724109128. PMID 12924652.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Bản mẫu:GeorgiaPhysiology
2. ^ “human body”. Encyclopedia Britannica. Truy cập 12 tháng 2 năm 2015.
3. ^ human body | Britannica.com
4. ^ a b c DiBaise, John K.; Parrish, Carol Rees; Thompson, Jon S. (2016). Short Bowel Syndrome: Practical Approach to Management (bằng tiếng Anh). CRC Press. tr. 31. ISBN 9781498720809.
5. ^ Tortora, Gerard (2014). Principles of Anatomy & Physiology. USA: Wiley. tr. 913. ISBN 978-1-118-34500-9. ..its length is about 3m in a living person and about 6.5m in a cadaver due to loss of smooth muscle tone after death.
6. ^ Standring, Susan (2016). Gray's Anatomy. UK: Elsevier. tr. 1124. ISBN 978-0-7020-5230-9. ..and has a mean length of 5 metres (3 - 8.5 metres) when measured intraoperatively in the living adult (Tietelbaum et al 2013).
7. ^ Debora Duro, Daniel Kamin (2007). “Overview of short bowel syndrome and intestinal transplantation”. Colombia Médica. 38 (1).
8. ^ a b Ali Nawaz Khan (22 tháng 9 năm 2016). “Small-Bowel Obstruction Imaging”. Medscape. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2017.
9. ^ “Abdominal X-ray - Abnormal bowel gas pattern”. radiologymasterclass.co.uk. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2017.
10. ^ Gazelle, G S; Goldberg, M A; Wittenberg, J; Halpern, E F; Pinkney, L; Mueller, P R (1994). “Efficacy of CT in distinguishing small-bowel obstruction from other causes of small-bowel dilatation”. American Journal of Roentgenology. 162 (1): 43–47. doi:10.2214/ajr.162.1.8273687. ISSN 0361-803X. PMID 8273687.
11. ^ Helander, Herbert F; Fändriks, Lars (2015). “Surface area of the digestive tract – revisited”. Scandinavian Journal of Gastroenterology. 49 (6): 681–689. doi:10.3109/00365521.2014.898326. ISSN 0036-5521. PMID 24694282.
12. ^ Drake, Richard L.; Vogl, Wayne; Tibbitts, Adam W.M. Mitchell; illustrations by Richard; Richardson, Paul (2005). Gray's anatomy for students. Philadelphia: Elsevier/Churchill Livingstone. tr. 273. ISBN 978-0-8089-2306-0.
13. ^ Drake, Richard L.; Vogl, Wayne; Tibbitts, Adam W.M. Mitchell; illustrations by Richard; Richardson, Paul (2005). Gray's anatomy for students. Philadelphia: Elsevier/Churchill Livingstone. tr. 271. ISBN 978-0-8089-2306-0.
14. ^ a b Drake, Richard L.; Vogl, Wayne; Tibbitts, Adam W.M. Mitchell; illustrations by Richard; Richardson, Paul (2005). Gray's anatomy for students. Philadelphia: Elsevier/Churchill Livingstone. tr. 295–299. ISBN 978-0-8089-2306-0.

Bài viết chủ đề cơ bản này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. x t s

x t s Các hệ cơ quan trong cơ thể người
Vận động	Bộ xương Khối xương sọ Xương trán, xương sàng, xương bướm, xương chẩm, xương đỉnh, xương thái dương Khối xương mặt xương lá mía, xương hàm dưới, xương lệ, xương mũi, xương xoăn mũi dưới, xương gò má, xương hàm trên, xương khẩu cái Xương thân mình Cột sống, sụn sườn, xương ức, xương sườn, xương sống Xương chi trên Xương đòn, xương vai, xương cánh tay, xương cẳng tay, xương quay, xương trụ, xương cổ tay, khớp vai Xương chi dưới Xương chậu, xương đùi, xương bánh chè, xương chày, xương mác, xương bàn chân, khớp hông Hệ cơ Cơ xương, cơ trơn, cơ tim Cơ đầu mặt cổ Cơ vùng đầu, cơ vùng cổ Cơ thân mình Cơ thành ngực, cơ thành bụng, cơ hoành Cơ tứ chi Cơ chi trên, cơ chi dưới
Tuần hoàn	Tim Tâm thất, tâm nhĩ, nội tâm mạc, ngoại tâm mạc, van tim Mạch máu Động mạch Động mạch chủ, động mạch đầu mặt cổ Tĩnh mạch   Mao mạch   Máu Huyết tương, hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu Vòng tuần hoàn Vòng tuần hoàn lớn, vòng tuần hoàn nhỏ
Miễn dịch	Bạch cầu Bạch cầu ưa kiềm, bạch cầu trung tính, bạch cầu ưa a-xit, bạch cầu mô-nô, bạch cầu lim-phô (tế bào B, tế bào T) Cơ chế Thực bào, tiết kháng thể, phá hủy tế bào nhiễm
Bạch huyết	Phân hệ phân hệ lớn, phân hệ nhỏ Đường dẫn bạch huyết ống bạch huyết, mạch bạch huyết, mao mạch bạch huyết, hạch bạch huyết Bạch huyết
Hô hấp	Đường dẫn khí Mũi, thanh quản, khí quản, phế quản Phổi Hai lá phổi, phế nang Hô hấp Sự thở, sự trao đổi khí
Tiêu hóa	Ống tiêu hóa Miệng, răng, hầu, lưỡi, thực quản, dạ dày, tá tràng, ruột non, ruột già, ruột thừa, hậu môn Tuyến tiêu hóa Tuyến nước bọt, tuyến mật, tuyến ruột, tuyến tụy, gan
Bài tiết	Hệ tiết niệu Thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo Hệ bài tiết mồ hôi Da, tuyến mồ hôi Hệ bài tiết Carbon dioxide (CO2) Mũi, đường dẫn khí, phổi
Vỏ bọc	Da Lớp biểu bì, lớp bì, lớp mỡ dưới da Cấu trúc đi kèm Lông - tóc, móng, chỉ tay và vân tay
Thần kinh	Thần kinh trung ương Não (trụ não, tiểu não, não trung gian, đại não), tủy sống Thần kinh ngoại biên Dây thần kinh (dây thần kinh não, dây thần kinh tủy), hạch thần kinh Phân loại Hệ thần kinh vận động, hệ thần kinh sinh dưỡng (phân hệ giao cảm và phân hệ đối giao cảm)
Giác quan	Mắt  • thị giác (màng cứng, màng mạch, màng lưới) Tai  • thính giác (tai ngoài, tai giữa, tai trong) Mũi  • khứu giác (lông niêm mạc) Lưỡi  • vị giác (gai vị giác) Da  • xúc giác (thụ quan)
Nội tiết	Nội tiết não Vùng dưới đồi, tuyến tùng, tuyến yên Nội tiết ngực Tuyến giáp, tuyến cận giáp, tuyến ức Nội tiết bụng Tuyến thượng thận, tuyến tụy, tuyến sinh dục (buồng trứng (ở nữ), tinh hoàn (ở nam))
Sinh dục	Cơ quan sinh dục nam Tinh hoàn, tinh trùng, mào tinh, ống dẫn tinh, túi tinh, dương vật, tuyến tiền liệt, tuyến hành, bìu Cơ quan sinh dục nữ Buồng trứng, vòi trứng, ống dẫn trứng, tử cung, âm đạo, âm vật, cửa mình

Cổng thông tin:

• Sinh học