SKKN Giáo Dục Lòng Yêu Nước Cho Học Sinh Qua Bài Tỏ ... - 123doc

Tải bản đầy đủ (.doc) (17 trang)

1. Trang chủ
>>
2. Thể loại khác
>>
3. Tài liệu khác

SKKN Giáo dục lòng yêu nước cho học sinh qua bài Tỏ lòng của Phạm Ngũ Lão

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (185.99 KB, 17 trang )

A. PHẦN MỞ ĐẦUI. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀIQua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, tinh thần yêu nước đã trởthành một trong những tài sản quý, một giá trị thiêng liêng góp phần làm nêntruyền thống dân tộc Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “... Dân ta có mộtlòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay,mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một lànsóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nónhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước... ”. Văn học yêu nước cũng chiếmmột vị trí quan trọng trong chương trình phổ thông, ở hầu hết các tác phẩm văn học.Từ việc thể hiện lòng căm thù giặc sâu sắc, ý thức độc lập tự chủ, tự hào dân tộc, đếntình yêu thiên nhiên đất nước...Vì thế, việc giảng dạy lòng yêu nước qua các tác phẩm văn học không chỉlàm cho học sinh hiểu và cảm nhận được nội dung của tác phẩm, mà còn có khảnăng cảm nhận về đất nước, lịch sử dân tộc ngàn đời của cha ông ta. Điều nàycũng phù hợp với quan điểm của Đảng và nhà nước về việc giáo dục nhân cách,phẩm chất đạo đức cho thế hệ trẻ: vừa hồng vừa chuyên như lời Bác hằng mongước.Trong chương trình Ngữ văn lớp 10 có rất nhiều văn bản để tích hợp giáodục lòng yêu nước cho học sinh, nhưng với nhiều năm giảng dạy bộ môn Ngữvăn lớp 10 bản thân tôi nhận thấy dạy bài Tỏ lòng (Thuật hoài) của Phạm NgũLão đặc biệt là dạy tích hợp “ Giáo dục lòng yêu nước cho học sinh qua bài"Tỏ lòng" của Phạm Ngũ Lão ” là rất hay nhưng khó. Việc học sinh hiện naycòn rất mơ hồ về lòng yêu nước và hình thành lòng yêu nước, tự hào dân tộc cònrất ít thậm chí còn thờ ơ, chán với những bài thơ xưa.Bản thân tôi hi vọng rằng qua kinh nghiệm giảng dạy “Giáo dục lòng yêu nướccho học sinh qua bài "Tỏ lòng" của Phạm Ngũ Lão ” giúp các em có cách1nhìn mới về nội dung của bài và hình thành thêm về lòng yêu nước, tự hào dântộc.II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU- Giúp học sinh hiểu được khái niệm và đặc điểm yêu nước qua từng giai đoạn.- Biểu hiện cụ thể của nội dung yêu nước qua văn học trung đại.- Nội dung yêu nước qua bài Tỏ lòng.- Nhằm giáo dục lòng yêu nước, hình thành nhân cách cho học sinh qua bài học.III. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI- Giới hạn: Giáo viên lớp 10 tham khảo để giáo dục đạo đức cho học sinh.Học sinh lớp 10 dùng để học tập và hình thành nhân cách cho bảnthân.- Phạm vi: áp dụng trong các bài thuộc phần văn bản lớp 10.IV. THỰC TR ẠNG- Trong các nhà trường hiện nay việc dạy học phần văn thơ Trung đại vẫn cònqua loa, đại khái, vì lí do đây là phần văn học khó, và lại liên quan đến chữ Hándo vậy giáo viên còn ngại tìm hiểu, chỉ dạy phần dịch thơ, còn phần phiên âm thìbỏ qua điều này đã không làm nổi bật lên ý nghĩa của bài thơ. Đồng thời thôngqua bài dạy vẫn chưa giáo dục lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc… cho họcsinh.- Trong thực tế bài Tỏ lòng giáo viên khi dạy chỉ bám vào phần dịch thơ nhưngquên mất phần chữ Hán, mà đâu biết rằng không có phần chữ Hán thì không làmnổi bật cái hồn của bài thơ.VD: Qua bài Tỏ lòng nếu giáo viên không so sánh phần dịch thơ với phần phiênâm, thì chưa làm nổi bật lên hình ảnh người tráng sĩ trong 2 câu đầu.“Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu”Với “Múa giáo non sông trải mấy thu”So sánh ta thấy phần dịch thơ dịch chưa chuẩn xác: " Hoành sóc" không phảilà múa giáo mà là cầm ngang ngọn giáo -> vẻ đẹp con người trong tư thế hànhđộng, có tầm vóc lớn lao, kỳ vĩ.2+ "Múa giáo non sông" => Tư thế hiên ngang, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ tổquốc, lập nên chiến công huy hoàng.+ Chiến đấu không mệt mỏi: "trải mấy thu".=> Vẻ đẹp này là sự kết tinh sức mạnh của thời đại, của dân tộc.- Hiện nay nhiều học sinh thờ ơ, thậm chí còn chán học văn, kể cả tác phẩm vănhọc Trung đại như: bài thơ Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt; Đại cáo bìnhNgô của Nguyễn Trãi... Một số tác phẩm đã là niềm tự hào của đất nước, dântộc, học sinh cũng không mấy quan tâm, thậm chí là ghét... . Học sinh bây giờthích xem phim, nghe ca nhạc nước ngoài hơn cả những tác phẩm văn học thấmđẫm tinh thần yêu nước.- Thực tế thời gian trên lớp rất ít với thời lượng 45 phút chưa đủ thời gian đểdạy nội dung của bài cho nên giáo viên thường bỏ qua việc dạy tích hợp giáodục lòng yêu nước cho học sinh.Đối với bản thân tôi là giáo viên đã có kinh nghiệm nhiều năm dạy bàinày chúng tôi cũng thấy rất vất vả trong việc dạy bài thơ Tỏ lòng của Phạm NgũLão. Với bài này vừa giúp học sinh hiểu về hoàn cảnh thực tế xã hội nước ta lúcbấy giờ, vừa giúp học sinh hiểu phần chữ Hán và dịch nghĩa thông qua đó còngiáo dục lòng yêu nước cho học sinh...V. GIẢI PHÁPCó nhiều cách chúng ta giải quyết vấn đề này như qua sách báo, thầy cô, kiếnthức trên Internet.... Nhưng tôi xin đưa ra một số giải pháp như sau để giáo dụclòng yêu nước cho học sinh qua bài học này:- Giáo viên:+ Cần chuẩn bị kĩ về kiến thức trong sách vở và xã hội.+ Gần gũi, quan tâm, chia sẻ với học sinh.+ Khi dạy phần kiến thức nào thì liên hệ kiến thức ở phần đó.+ Đưa ra các câu hỏi thảo nhóm để học sinh tự do phát biểu quan điểm củamình3VD: Dạy phần tìm hiểu chung giáo viên có thể liên hệ cho học sinh tự hào về tácgiả Phạm Ngũ Lão, vì ông là người văn võ song toàn, có công lớn trong cuộckháng chiến chống quân Mông – Nguyên.- Học sinh:+ Cần đọc kĩ kiến thức trong sách giáo khoa, đặc biệt đọc kĩ hoàn cảnh sángtác.+ Có kiến về lịch sử nước ta thời kì đó.VI. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU1. Phương pháp điều tra.Bản thân tôi đã điều tra học sinh qua công tác giảng dạy trong chương trìnhNgữ văn 10. Từ đó tổng hợp để đi đến những kết luận cụ thể.2. Thảo luận nhóm.Trong khi giảng dạy vừa có câu hỏi phát hiện tôi kết hợp các câu hỏi gợi mở đểhọc sinh để thảo luận nhóm.3. Phương pháp nghiên cứu tài liệu.Là nghiên cứu, sưu tầm các tài liệu, bài giảng liên quan.4. Dự giờ thăm lớp để học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp.5. Phương pháp nêu vấn đề.Giáo viên nêu vấn đề cho học sinh suy nghĩ, trao đổi trả lời, giáo viên chốt kiếnthức.4B. NỘI DUNGI. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG1. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ LÒNG YÊU NƯỚC:Lòng yêu nước là tình yêu quê hương, đất nước và tinh thần sẵn sàng đem hếtkhả năng của mình phục vụ lợi ích của Tổ quốc. (Theo sách GDCD 10 Trang96)2. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA LÒNG YÊU NƯỚC:- Lòng yêu nước là gắn liền lí tưởng trung quân ái quốc, yêu nước cũng chính làtrung thành với vua.- Ý thức độc lập tự chủ, tự cường, tự hào dân tộc.- Lòng căm thù giặc, tinh thần quyết chiến quyết thắng kẻ thù.- Tự hào trước chiến công thời đại, tự hào trước truyền thống lịch sử, biết ơn, cangợi những người hi sinh vì đất nước.- Tình yêu thiên nhiên đất nước.3. TRUYỀN THỐNG YÊU NƯỚC CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM:Lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam thể hiện ở những điểm sau:- Tình cảm gắn bó với quê hương đất nước: Người Việt Nam yêu nước luônluôn hướng về cội nguồn, về ông bà, cha mẹ, tổ tiên và quê hương của mình.Khi phải xa quê hương, đất nước, luôn nhớ về quê hương, hướng về Tổ quốc.- Tình thương yêu đối với đồng bào, giống nòi, dân tộc: Đồng bào, giống nòi lànhững gì thiêng liêng nhất gắn bó con người Việt Nam với nhau. Mỗi người dânViệt Nam yêu nước đều cảm thông sâu sắc với nỗi đau của đồng bào, dân tộc,luôn mong muốn đồng bào của mình được sống ấm no, hạnh phúc.- Lòng tự hào dân tộc chính đáng: Người Việt Nam luôn tự hào về truyền thốngvăn hóa lâu đời, đậm đà bản sắc dân tộc và có sức sống mạnh mẽ của dân tộcmình, tự hào về những con người của quê hương, đất nước, những người anh5hùng hào kiệt, những danh nhân văn hóa, tự hào về non sông gấm vóc và nhữngsản vật phong phú của quê hương.- Đoàn kết kiên cường, bất khuất chống giặc ngoại xâm, bảo vệ chủ quyền dântộc và nền độc lập tự do của Tổ quốc, không bao giờ chịu làm nô lệ, làm ngườidân mất nước hoặc lệ thuộc người nước ngoài. Tinh thần đoàn kết, kiên cườngbất khuất chống giặc ngoại xâm là nét nổi bật của truyền thống yêu nước ViệtNam.- Cần cù và sáng tạo trong lao động để xây dựng, phát triển nền văn hóa dân tộcvà xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp. (Theo sách GDCD 10 Trang 97)II. BIỂU HIỆN CỤ THỂ CỦA NỘI DUNG YÊU NƯỚC QUA VĂN HỌCTRUNG ĐẠI1. Cảm hứng yêu nước trong thơ trung đại Việt Nam thể hiện trước hết ở lòng tựhào dân tộc. Chúng ta đã từng thấy dõng dạc vang lên trong bài thơ Nam quốcsơn hà của Lý Thường Kiệt là tiếng nói đầu tiên như âm vang từ khí thiêng sôngnúi dội về: đất nước Việt Nam do vua Nam làm chủ. Nước là của vua, vua làtượng trưng cho chủ quyền của nước:“Sông núi nước Nam vua Nam ởRành rành định phận ở sách trờiCớ sao lũ giặc sang xâm phạm?Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời”Đến vơi Nam quốc sơn hà, người đọc không khỏi ngỡ ngàng như đứng trướcmột công trình nhỏ bé, bền chắc mà tài hoa. Bài thơ hoàn toàn không có vũ khíbinh đao mà kì lạ thay ta vẫn nhận ra tiếng quân reo, ngựa hí…Sự liên tưởngnhiều tầng ấy phải chăng được gợi lên từ tiếng nói tự hào dân tộc của một conngười giàu lòng yêu nước và tinh thần tự chủ. Ở đây, ý thức tinh thần độc lập, tựchủ khá rõ nét. Bài thơ xứng đáng là một bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên củadân tộc ta. Nếu không có lòng tự hào dân tộc thì khó có thể viết ra được nhữngcâu thơ đầy xúc cảm như thế.2. Trong thơ Trung đại, cảm hứng yêu nước còn thể hiện ở tinh thần quyết chiến,quyết thắng quân xâm lược. Chúng ta có thể nhận thấy rõ điều này qua thơ các6thi sĩ thời Trần, thơ Nguyễn Trãi…Một trong những thành tựu quan trọng củathơ thời Trần là đã thể hiện được chủ nghĩa yêu nước, ý chí quật cường chốngquân xâm lược của dân tộc ta. Chính cảm hứng này đã tạo ra Hào khí Đông Atrong lịch sử chống xâm lược của dân tộc. Hào khí ấy vang lên hùng tráng màtha thiết qua khúc ca khải hoàn Tụng giá hoàng kinh sư của Trần Quang Khải:“Chương Dương cướp giáo gặc,Hàm Tử bắt quân thù.Thái bình nên gắng sức,Non nước ấy ngàn thu.”Bài thơ làm sống dậy một không gian trận mạc chiến trường, đao kiếm với ngựathét quân reo ngất trời tráng khí. Một trong hai trận ấy do đích thân Trần QuangKhải chỉ huy. Chương Dương, Hàm Tử nằm trong hệ thống chiến thắng mở màncó ý nghĩa chiến lược cho cuộc phản công thắng lợi, mạnh và nhanh, cường độlớn và tốc độ phi thường đã tạo cho lời thơ khí thế hùng tráng, thiêng liêng.3. Yêu nước, căm thù giặc tất yếu phải chiến đấu đến cùng cho lí tưởng ấy.Trong thơ Trung đại Việt Nam dường như vẫn còn văng vẳng tiếng mài giáodưới ánh trăng của Đặng Dung.4. Đến khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, tinh thần yêu nước của con ngườiViệt Nam lại bật lên mạnh mẽ. Không thể cầm gươm tham gia nghĩa quân nhưcác sĩ phu yêu nước khác, Nguyễn Đình Chiểu đã đánh giặc bằng ngòi bút:“…Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳmĐâm mấy thằng gian bút chẳng tà…”Nỗi lo lắng và niềm đau xót cho ách nước, nạn dân ngày càng trở nên sâu sắchơn. Mỗi bữa thấy, mỗi ngày trông kẻ thù trước mắt lấn thêm một bước, ĐồChiểu đau đớn như bị cắt đi một phần máu thịt. Cảm hứng bao trùm bài ChạyTây là sự xửng sốt, nỗi bàng hoàng, lo lắng cho vận nước nạn dân:“Tan chợ vừa nghe tiếng súng TâyMột bàn cờ thế phút sa tay….”5. Cảm hứng yêu nước trong thơ trung đại còn thể hiện ở việc các nhà thơ ca7ngợi cảnh đẹp của quê hương đất nước. Trong thơ, thiên nhiên đất nứớc ViệtNam hiện lên thật đẹp đẽ, tráng lệ giàu đường nét, màu sắc. Với thơ thời Trần,qua cảnh trí thiên nhiên các thi sĩ đã gửi vào đó tình yêu quê hương đất nước củamình. Nguyễn Trung Ngạn khi đi sứ cũng đã viết nên những vần thơ xúc độngvề tình yêu quê hương đất nước với những phong vị riêng của một vùng đồngbằng Bắc Bộ:“ Dâu già lá rụng tằm vừa chínLúa sớm bông thơm cua béo ghêNghe nói ở nhà nghèo vẫn tốtDẫu vui đất khách chẳng bằng về”(Quy Hứng)Kể cả một chiếc lá đỏ thưa, một cánh cò chao liệng, một tiếng chuông vẳngtrong mây trời, một tiếng sáo, thuyền câu ngoài bến đậu…Tất cả đều trở thànhnguồn thi hứng cho các thi sĩ thời Trần:“...Tiếng sáo thuyền câu ngoài bến đậuTrăng rơi đầy nước, móc đầy sông…”Còn Nguyễn Trãi, cảnh đẹp thiên nhiên, khí trời lúc sang xuân thật huyền hồ đầyâm thanh, màu sắc.Xuân về mang theo sự tươi tốt với những làn mưa. Cỏ ở bến xanh như màu khóibao la bát ngát:“...Cỏ xanh như khói bến xuân tươiLại có mưa xuân nước vỗ trời…”(Bến đò xuân đầu trại)Như vậy cảm hứng yêu nước trong thơ trung đại Việt Nam đã thể hiện ở nhiềukhía cạnh phong phúvà sâu sắc. Đất nước, dân tộc là nỗi niềm khắc khỏai khôngnguôi trong tâm hồn con người Việt Namnói chung và các thi sĩ nói riêng. Vậynên, ở mỗi nhà thơ có cách khai thác, cảm nhận khác nhau song lại là vẫn sựthống nhất và làm nên một cảm hứng yêu nước lớn. Chính cảm hứng ấy đã làmnên cái độc đáo riêng và giá trị của thơ Việt Nam thời Trung đại.8III. VAI TRÒ CỦA MÔN NGỮ VĂN TRONG VIỆC GIÁO DỤC TƯTƯỞNG ĐẠO ĐỨC CHO THẾ HỆ TRẺHiện nay trong nhà trường luôn coi trọng và quán triệt sâu sắc, toàn diện việcgiáo dục tố chất, lấy giáo dục con người làm gốc, giáo dục đạo đức là ưu tiên,coi sự nghiệp trồng người là nhiệm vụ cơ bản của giáo dục. Chúng ta phải nỗ lựcbồi dưỡng con người phát triển toàn diện đức – trí – thể – mỹ với phương châmdạy chữ, dạy nghề, dạy làm người.Nghị quyết của Bộ chính trị về cải cách giáo dục đã chỉ rõ: Giáo dục thế hệ trẻyêu quê hương, Tổ quốc XHCN và tinh thần quốc tế vô sản, ý thức làm chủ tậpthể, tinh thần đoàn kết, thân ái, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, có ýthức kỷ luật, tôn trọng và bảo vệ của công, đức tính thật thà, khiêm tốn, dũngcảm…Trong giáo dục đạo đức cho HS, việc giáo dục đạo đức truyền thống của dân tộclà rất quan trọng. Những giá trị và chuẩn mực đạo đức truyền thống của dân tộcViệt Nam đã được lưu giữ, truyền lại cho các thế hệ và không ngừng được pháthuy qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước rất hào hùng, oanh liệt. Giá trịvà chuẩn mực đạo đức truyền thống của dân tộc ta tựu chung lại có những nộidung cơ bản:- Sống hoà thuận, đoàn kết, thương yêu đồng bào, đồng loại “thương người nhưthể thương thân”, nhất là với những người gặp hoạn nạn, khốn khổ. Tình cảmmặn nồng đó thể hiện ở vô vàn hành vi ứng xử trong quan hệ cộng đồng củangười Việt Nam.- Căm thù giặc ngoại xâm, sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc.- Sống thuỷ chung, biết ơn, tôn kính, noi gương những anh hùng, nghĩa sĩ cócông đức với dân, với nước. Người Việt Nam luôn hướng về tương lai nhưngkhông bao giờ lãng quên quá khứ, quên tổ tông, vong ơn, bội nghĩa. Từ ngàn đời9nay nhân dân ta luôn ghi nhớ những câu răn dạy như: “uống nước nhớ nguồn”,“ăn quả nhớ người trồng cây”.Trong chương trình giáo dục, đã có rất nhiều hình thức, môn học nhằm giáo dụcđạo đức cho HS như môn giáo dục công dân, văn học, lịch sử,… tất cả các mônhọc này ngoài việc cung cấp kiến thức cho học sinh thì thông qua đó phải coitrọng và đặt lên hàng đầu nhiệm vụ giáo dục đạo đức cho học sinh . Không thểgiao phó nhiệm vụ ấy cho riêng một môn học nào mà cần có sự kết hợp chặt chẽvới nhau, biện chứng với nhau hướng tới một mục đích chung cuối cùng là giáodưỡng, giáo dục và phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh. Trong phạm vinghiên cứu của mình, tôi chỉ đề cập đến vấn đề giáo dục đạo đức truyền thốngcho học sinh THPT thông qua hoạt động dạy và học môn văn học trong nhàtrường.Môn Văn học có giá trị giáo dục rất to lớn như M.goorki đã nói ”Văn học lànhân học” học văn chính là học cách làm người đồng thời môn văn học làm chocon người phát triển toàn diện.Giáo dục nói chung và giáo dục đạo đức học sinh nói riêng nhằm hình thànhhành vi ứng xử văn hoá cho học sinh là vấn đề hết sức cần thiết hiện nay. Đóchính là sự định hướng vào những bản chất tốt đẹp của con người Việt Nammới, vừa giữ được thuần phong mỹ tục của dân tộc, vừa thể hiện sự thông minhsáng tạo của các thế hệ học sinh Việt Nam. Đây là việc làm vừa mang tính cấpbách, vừa có tính lâu dài và cũng không hề đơn giản trước những làn sóng nhiễucủa thời kỳ hội nhập và kinh tế thị trường. Tuy nhiên, nếu xác định đúng cácbước đi và biết sử dụng những biện pháp phù hợp cùng với sự chung tay của cảcộng đồng vì thế hệ trẻ thì nhất định chúng ta sẽ đào tạo được một lớp ngườimới vừa hồng vừa chuyên. Và đây đã được xác định là cả một sự nghiệp lớn củaĐảng ta, cần có sự tham gia, chung sức, chung lòng của toàn hệ thống chính trị xã hội, mà nòng cốt là từng gia đình (tế bào của xã hội) nhà trường, thầy cô giáohết lòng chăm lo đến sự nghiệp giáo dục, hết lòng vì học sinh thân yêu, bản thân10từng học sinh phải tự xác định trách nhiệm của mình đối với gia đình, xã hội, thìchắc chắn sự nghiệp giáo dục trong tương lai sẽ gặt hái những thành tích xứngđáng với lòng tin của Đảng, Nhà nước và toàn dân.IV. BIỂU HIỆN NỘI DUNG YÊU NƯỚC QUA BÀI “TỎ LÒNG”- Bài thơ “Tỏ lòng” thể hiện niềm tự hào về chí nam nhi và khát vọng chiếncông của người anh hùng khi Tổ quốc bị xâm lăng. Nó là bức chân dung tự hoạcủa danh tướng Phạm Ngũ Lão.- Bài thơ Tỏ lòng thể hiện nỗi lòng của tác giả khi chưa trả xong chí làm trai.V. CÁCH GIÁO DỤC NỘI DUNG YÊU NƯỚC QUA BÀI “TỎ LÒNG”1. LỒNG GHÉP TRONG BÀI HỌCa. Phần tiểu dẫn:Khi giảng dạy phần tiểu dẫn giáo viên tích hợp giáo dục lòng yêu nước và tự hàovề tác giả Phạm Ngũ Lão là người văn võ song toàn, có công lớn trong cuộckháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên.b. Phần nội dung:Phần nội dung của bài có 2 phần:Phần 1 Hai câu đầu: - Khi giảng dạy phần hình ảnh tráng sĩ giáo viên có thểgiáo dục học sinh lòng tự hào về hình ảnh tráng sĩ hiện lên qua tư thế “ cầmngang ngọn giáo” giữ non sông. Đó là tư thế hiên ngang với vẻ đẹp kì vĩ mangtầm vóc vũ trụ.- Hình ảnh ba quân hiện lên với sức mạnh của quân đội đangsôi sục khí thế quyết chiến thắng.[Hình ảnh tráng sĩ lồng trong hình ảnh ba quân tạo ra hào khídân tộc thời Trần “hào khí Đông A” giáo dục cho học sinh có lòng tự hào về thờikì hào hùng của đất nước.Phần 2 Hai câu sau: Khát vọng hào hùng đó là khát vọng lập công danh đểthoả “chí nam nhi” cũng là khát vọng được đem tài trí “tận trung báo quốc” - thể11hiện lẽ sống lớn của con người thời đại Đông A. Trong phần này giáo viên saukhi giảng dạy xong có thể liên hệ với những phẩm chất cần có trong thế hệ thanhniên ngày nay.2. LỒNG GHÉP VÀO PHẦN CỦNG CỐKhi giảng xong bài giảng giáo viên có thể đặt ra câu hỏi củng cố kiến thức, vàgiáo dục lòng yêu nước cho học sinh: Qua bài thơ giúp em cảm nhận như thếnào về Hào khí Đông A được thể hiện qua vẻ đẹp của con người và thời đại.Gợi ý: - Hào khí Đông A là hào khí quyết chiến quyết thắng của con người vàthời đại nhà Trần: Điều đó được thể hiện qua:+ Hình ảnh tráng sĩ: hiện lên qua tư thế “Cầm ngang ngọn giáo” giữ nonsông+ Hình ảnh “ba quân”: hiện lên với sức mạnh của đội quân đang sôi sụckhí thế quyết chiến quyết thắng.Hình ảnh tráng sĩ lồng vào hình ảnh ba quân mang ý nghĩa khái quát , gợi ra hàokhí dân tộc thời Trần – “hào khí Đông A”3. LỒNG GHÉP VÀO PHẦN KIỂM TRA BÀI CŨ Ở TIẾT SAUĐối với tiết học sau: Bài Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi giáo viên kiểm tra bàicũ bằng cách đặt câu hỏi: Em hãy nêu vẻ đẹp của con người thời Trần qua haicâu đầu.Gợi ý: Vẻ đẹp con người thời Trần được thể hiện ở vóc dáng hùng dũng, đồngthời có khát vọng hào hùng.12VI. GIÁO ÁN THỂ NGHIỆMTiết 36 Đọc văn:TỎ LÒNGPhạm Ngũ LãoA. Mục tiêu bài học:1.Kiến thức :- Cảm nhận được vẻ đẹp của con người thời Trần với tầm vóc, tư thế, lí tưởngcao cả; vẻ đẹp của thời đại với khí thế hào hùng, tinh thần quyết chiến thắng.- Thấy được nghệ thuật bài thơ: cô đọng, ngắn gọn h ình ảnh kì vĩ; ngôn ngữhàm súc, giàu tính biểu cảm.2.Kỹ năng: - Kỹ năng đọc hiểu thơ Đường luật.3.Thái độ:- Bồi dưỡng nhân cách sống có lí tưởng, có ý chí quyết tâm thực hiện lí tưởng.B.Chuẩn bị:-Giáo viên: Soạn giảng.-Học sinh: Đọc SGK, chuẩn bị theo yêu cầu của giáo viên.C. Tiến trình dạy học:1. Ổn định lớp. Kiểm tra sĩ số:2. Kiểm tra bài cũ.- Các thành phần văn học từ X – XIX ?- Đặc điểm các giai đoạn văn học?- Đặc điểm lớn về nội dung, nghệ thuật?3.Bài mớiHoạt động của GV, HSTgNội dung cần đạtHoạt động 1: Giới thiệu 1’ Giới thiệu về tác giả Phạm Ngũ Lão và tácnội dung bài dạy:PP giới thiệu: thuyết trìnhHoạt động 2phẩm Tỏ lòng5’ I. Tìm hiểu chung.- Phần tiểu dẫn trình bày1. Tác giả: Giới thiệu cuộc đời và sự nghiệpnội dung gì?Phạm Ngũ Lão (1255-1320)- Người làng Phù Ủng (Hưng Yên ).13- Là khách trong nhà sau là con rể TrầnHưng Đạo.Tích hợp giáo dục lòng yêu- Có công lớn trong cuộc kháng chiến chốngnước. Liên hệ học sinh hiệnMông - Nguyên, được phong tước Quan nộinayhầu.- Văn võ song toàn.- Tác phẩm: Tỏ lòng, Vãn thượng tướngquốc công Hưng Đạo Đại Vương.2. Văn bản.- Tìm hiểu hoàn cảnh sánga. Hoàn cảnh sáng tác: Ra đời trong khí thếtáchào hùng, quyết chiến quyết thắng của vuatôi nhà Trần chống giặc Mông – Nguyên lầnthứ hai (khoảng trước 1285)- Tìm hiểu Thể loại?b. Thể loại: Thất ngôn tứ tuyệt- Chủ đề? Em hiểu gì về 2- Nguyên tác bằng chữ Hán.chữ tỏ lòng? (bày tỏ khát- Bùi Văn Nguyên dịch thơ.vọng và hoài bão trongc. Chủ đề:lòng)Bài thơ miêu tả khí phách và hoài bão lớnlao của người anh hùng vệ quốc đồng thờicũng là vẻ đẹp của thời dại mang âm hưởnghào khí Đông A.Hoạt động 3 Tìm hiểu cụ30’ II. Đọc hiểu văn bản.thể.1. Đọc bố cục.Thao tác 1a. Đọc diễn cảmGv cho học sinh đọc giọngb. Bố cục:vui tươi, tự hào.- 2 câu đầu: hình ảnh tráng sĩ.Nêu bố cục?- 2 Câu sau: Tấm lòng của tác giả.Thao tác 2 Tìm hiểu văn2. Tìm hiểu văn bảnbản2.1. Hai câu đầu: Vẻ đẹp kì vĩ của conngười và khí thế hào hùng của thời đại14Giỏo viờn a cõu hi ch* Cõu 1: V p ca con ngi th hin :ra im khỏc nhau gia cõu- T th: cầm ngang ngọn giáo [th u trong nguyờn tỏc vchủ động, hiên ngang, oai hùng.bn dch? Cú gỡ ỏng lu ý- Tm vúc: sỏnh ngang tm v tr [ conv khụng gian, thi gianngi kỡ v nh ỏt c khụng gian, thi gian.trong ú con ngi xut+ Khụng gian (non sụng): m ra theo chiuhin? [ Con ngi mang trng ca nỳi sụng v chiu cao ca saoth v vúc dỏng nh thNgu.no?+ Thi gian (cỏp k thu): khụng phi trongCon ngời đối diện vớichc lỏc m my nm ri (tri di theo nmnon sông đất nớc[ lớnthỏng). Cỏch núi c llao, kì vĩ, mang tầm- Hnh ng : Trn gi t nc.vócvũtrụ,sánhngang, thậm chí nhát cả ko gian bát ngát Hỡnh nh ngi trỏng s xụng xỏo tungmởhonh, bt chp nguy him luụn vn tirộngratheocủanúichiềusôngkhỏt vng hoi bóo ln.trong thời gian dằngdặc (mấy thu- consố tợng trng chỉ thời* Cõu 2:gian dài).- Ba quõn: + Quõn i nh Trn(ngha hp)+ Sc mnh dõn tc(ngha rng)- Em cm nhn th no vsc mnh ca quõn i nhTrn?- Nh h bỏoNut trụi trõuSo sỏnhphúng i- Hoi bóo khỏt vng ln[ Va c th hoỏ sc mnh vt cht ca balao ca ngi trỏng s thquõn, va khỏi quỏt hoỏ sc mnh tinh thnhin qua iu gỡ?ca t nc ang bng bng ho khớ ụngA.- Cách nhìn của tác giả: mang nhãnquan hiện thực khách quan.152.2. Hai câu cuối: Cái chí và cái tâm củangười anh hùng- Gợi ý HS trả lời câu hỏi 3* Cái chí:SGK( thảo luận nhóm)- Là chí làm trai mang tư tưởng tích cực:- Tác dụng? ( GV liên hệLập công (để lại sự nghiệp), Lập danh (đểcâu chuyện về Phạm Ngũlại tiếng thơm) được coi là món nợ đời phảiLão)trả.- Chí làm trai có tác dụng cổ vũ con người từbỏ lối sống tầm thường ích kỉ sẳn sàng chiếnđấu cho sự nghiệp cứu nước, cứu dân.* Cái tâm: thể hiện qua nỗi :- “ Thẹn ”như Vũ Hầu.+ Chưa có tài mưu lược lớn+ Vì chưa trả xong nợ nước.- Phân tích ý nghĩa nỗi Nỗi “ Thẹn” không làm con người thấp“Thẹn” ?bé đi mà trái lại nâng cao nhân cách conGv cho học sinh liên hệ vớingười.thế hệ thanh niên hiện nay? Ghi nhớ:III. Tổng kết- GV cho học sinh đọc ghi1. Nội dung Bài thơ thể hiện hào khí củanhớ, và tổng kết nội dungthời đại Đông A - thời đại hào hùng củavà nghệ thuật của bài.lịch sử dân tộc.2. Nghệ thuật.- Hình ảnh thơ hoành tráng, thích hợp vớiviệc tái hiện khí thế hào hùng của thời đạivà tầm vóc, chí hướng của người anh hùng- Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, có sự dồnnén cao độ về cảm xúc.3. Ý nghĩa văn bản: Thể hiện lí tưởng cao cảcủa vị danh tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghiGiáo viên: Sau khi họcdấu ấn đáng tự hào về một thời kì oanh liệt,16xong bài em hãy rút ra ýhào hùng của lịch sử dân tộc.nghĩa của văn bảnHs: trả lờiGv: chốt kiến thức.Hoạt động 4: Bài tập vận2’ IV. Luyện tậpdụng1. Em có so sánh như thế nào về chí làm traithời Trần và lí tưởng sống của thế hệ trẻ hiệnnay?2. Qua vể đẹp tâm hồn người trai thời Trầnem học tập được điều gì?4. Củng cố dặn dò: 2’* Củng cố: - Sức mạnh quân đội nhà Trần.- Vẻ đẹp của trang nam nhi.- Nghệ thuật: tính hàm súc cô đọng, bút pháp hoành tráng mang tính sử thi, hìnhảnh giàu sức biểu cảm.- Thảo luận câu hỏi SGK* Dặn dò: - Học thuộc lòng bài thơ.- Soạn: Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi)TÀI LIỆU THAM KHẢO1. Sách giáo khoa và sách giáo viên ngữ văn 10 tập 12. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên THPT môn ngữ văn – quyển1 và 2 – NXB Giáo dục.3. Phương pháp dạy học ngữ văn ở trường THPT theo hướng tích hợp và tíchcực – Đoàn Thị Kim Nhung - NXB Đại học quốc gia TPHCM.4. Dạy học ngữ văn ở trung học phổ thông trung học-Nguyễn Trí – NXB Giáodục.175. Những bài thơ hay giáo dục học sinh về lòng yêu nước tự hào dân tộc trongchương trình ngữ văn trung học - Nguyễn Trí, Nguyễn Trọng Hoàn – NXB Giáodục.6. Sách giáo khoa môn GDCD lớp 10.ý kiÕn nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vµ xÕp lo¹iThầy ( cô ) nào có nhu cầu chia sẻ SKKN này, xin liên hệ qua địa chỉ Email hoặc gọi DĐ Số 0913.486933 Cảm ơn quý Thầy/ Cô quantâm việc giảng dạy Ngữ văn theo phát triển năng lực học sinh.18

Tài liệu liên quan

• 534 Phát triển sản phẩm cho vay trả góp mua nhà theo chương trình dự án Sky Gaden của Vietcombank Tân Thuận và Công ty Phú Mỹ Hưng
  • 74
  • 470
  • 1
• on tập ngữ pháp+skill
  • 7
  • 306
  • 0
• Báo cáo khoa học: Progressive decrease of phosphocreatine, creatine and creatine kinase in skeletal muscle upon transformation to sarcoma pot
  • 12
  • 413
  • 0
• Báo cáo khoa học: nNOS inhibition, antimicrobial and anticancer activity of the amphibian skin peptide, citropin 1.1 and synthetic modifications pot
  • 13
  • 480
  • 0
• Báo cáo Y học: Fluorescence study of the high pressure-induced denaturation of skeletal muscle actin pdf
  • 8
  • 452
  • 0
• Báo cáo khoa học: Human delta-lactoferrin is a transcription factor that enhances Skp1 (S-phase kinase-associated protein) gene expression pdf
  • 16
  • 363
  • 0
• báo cáo sinh học:" Building capacity in health facility management: guiding principles for skills transfer in Liberia" pptx
  • 7
  • 588
  • 0
• Báo cáo hóa học: "Dermal absorption of aromatic amines in workers with different skin lesions: a report on 4 cases" doc
  • 4
  • 426
  • 0
• Báo cáo hóa học: "Case-Control study of Firefighters with documented positive tuberculin skin test results using Quantiferon-TB testing in comparison with Firefighters with negative tuberculin skin test results" potx
  • 7
  • 362
  • 0
• báo cáo hóa học: " Safety evaluation of topical applications of ethanol on the skin and inside the oral cavity" pdf
  • 16
  • 523
  • 0

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về

(122.5 KB - 17 trang) - SKKN Giáo dục lòng yêu nước cho học sinh qua bài Tỏ lòng của Phạm Ngũ Lão Tải bản đầy đủ ngay ×