Soạn Bài Nói Quá

I - Nói quá và tác dụng của nói quá

Đọc các câu tục ngữ, ca dao sau và trả lời câu hỏi :

- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

(Tục ngữ)

-

Cày đồng đang buổi ban trưa,

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.

Ai ơi bưng bát cơm đầy,

Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.

(Ca dao)

1. Nói Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, Ngày tháng mười chưa cười đã tối và Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày có quá sự thật không ? Thực chất, mấy câu này nhằm nói điều gì ?

2. Cách nói như vậy có tác dụng gì ?

II - Luyện tập

1. Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau :

a) Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

(Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)

b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.

(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)

c) {...} Cái cụ bà thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.

(Nam Cao, Chí Phèo)

2. Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /.../ để tạo biện pháp tu từ nói quá : bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.

a) Ở nơi /.../ thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.

b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng /.../

c) Cô Nam tính tình xởi lởi, /.../

d) Lời khen của cô giáo làm cho nó /.../

e) Bọn giặc hoảng hồn /.../ bỏ chạy.

3. Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây : nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.

4. Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.

Mẫu : ngáy như sấm

5. Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.

6. (Thảo luận ở tổ hoặc ở lớp) Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.

Lời giải:

zI - Nói quá và tác dụng của nói quá

Đọc các câu tục ngữ, ca dao sau và trả lời câu hỏi :

- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

(Tục ngữ)

-

Cày đồng đang buổi ban trưa,

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.

Ai ơi bưng bát cơm đầy,

Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.

(Ca dao)

Câu 1 trang 101 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 :

Nói những câu như vậy là quá sự thật. Thực chất, mấy câu này nhằm phóng đại mức độ, tính chất trong nội dung của các câu này.

- Thực chất câu tục ngữ này muốn nhấn mạnh tới sự đối lập về thời gian hai mùa trong năm.

- Khuyên chúng ta cần biết trân trọng thời gian, biết cách sắp xếp hợp lý những công việc của mình.

 

Câu 2 trang 101 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 :

Cách nói như vậy có tác dụng : nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.

Ghi nhớ :

Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.

 

II - Luyện tập

Câu 1 trang 102 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau :

a) "Có sức người sỏi đá cũng thành cơm" nhấn mạnh về sự lao động của con người sẽ tạo thành thành quả dù khó khăn, gian khổ, vất vả bao nhiêu đi nữa.

b) "Em có thể đi lên đến tận trời được" nhấn mạnh sự bền lòng của người bị thương, và động viên người khác để họ yên tâm.

c) "Thét ra lửa" gây ấn tượng về một con người có quyền lực.

 

Câu 2 trang 102 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /.../ để tạo biện pháp tu từ nói quá : bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.

a) Ở nơi chó ăn đá gà ăn sỏi thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.

b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng bầm gan tím ruột.

c) Cô Nam tính tình xởi lởi, ruột để ngoài da.

d) Lời khen của cô giáo làm cho nó nở từng khúc ruột.

e) Bọn giặc hoảng hồn vắt chân lên cổ bỏ chạy.

 

Câu 3 trang 102 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây :

- Trong truyện Kiều của Nguyễn Du, Thúy Kiều được miêu tả là người có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

- Nhân dân ta có sức mạnh dời non lấp biển nên có thể chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược.

- Tôi rất thích câu chuyện thần Nữ Oa lấp biển vá trời.

- Nhân vật Thánh Gióng đúng là mình đồng da sắt.

- Bài tập này quá khó, tôi nghĩ nát óc mà chưa làm được.

 

Câu 4 trang 103 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Tìm năm thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá.

- Nhanh như chớp

- Khỏe như voi

- Đau như đứt ruột

- Nắng như đổ lửa

- Đen như than

 

Câu 5 trang 103 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá.

Đoạn văn tham khảo

Lan và tôi rất thân nhau, tôi vẫn hay đùa rằng bạn ấy cao như cây chuối hột. Ngày bạn lên đường theo gia đình đi xa tôi chỉ biết chúc bạn bình yên mà nước mắt rơi như mưa. Sau này, dù có phải đi lên đến tận trời, tôi cũng sẽ nhất định tìm gặp lại bạn. Câu 6 trang 103 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : (Thảo luận ở tổ hoặc ở lớp) Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.- Giống nhau : Đều nói những điều không có thật, nói phóng đại lên mức độ, quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng được nói đến.- Khác nhau : + Nói quá nhằm gây ấn tượng mạnh, khẳng định, tăng sức biểu cảm.+ Nói khoác là nói những điều không đúng sự thật, không có thật để phô trương, khoe khoang… Giải các bài tập Bài 9 SGK Ngữ văn 8 •Hai cây phong (trích Người thầy đầu tiên) •Nói quá •Viết bài tập làm văn số 2 - Văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm (làm tại lớp) Mục lục Lớp 8 theo chương •Chương 1: Cơ học - Giải bài tập SGK Vật lý 8 •Chương 1: Chất - Nguyên tử - Phân tử - Giải bài tập SGK Hóa học 8 •Chương 1: Phép nhân và phép chia đa thức - Đại số 8 •Chương 1: Tứ giác - Hình học 8 •Phần 1: Thiên nhiên, con người ở các Châu lục (tiếp theo) - Giải Bài tập SGK Địa lý 8 •Chương 11: Châu Á - Phần 1: Thiên nhiên, con người ở các Châu lục (tiếp theo) •Chương 12: Tổng kết địa lý tự nhiên và địa lý các châu lục - Phần 1: Thiên nhiên, con người ở các Châu lục (tiếp theo) •Địa lý tự nhiên - Phần 2: Địa lý Việt Nam •Chương 2: Nhiệt học - Giải bài tập SGK Vật lý 8 •Chương 2: Phản ứng hóa học - Giải bài tập SGK Hóa học 8 •Chương 2: Phân thức đại số - Đại số 8 •Chương 2: Đa giác. Diện tích đa giác - Hình học 8 •Chương 1: Khái quát về cơ thể người - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Phần 2: Địa lý Việt Nam - Giải Bài tập SGK Địa lý 8 •Chương 3: Mol và tính toán hóa học - Giải bài tập SGK Hóa học 8 •Chương 3: Phương trình bậc nhất một ẩn - Đại số 8 •Chương 2: Vận động - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Chương 3: Tam giác đồng dạng - Hình học 8 •Chương 4: Oxi - Không khí - Giải bài tập SGK Hóa học 8 •Chương 4: Bất phương trình bậc nhất một ẩn - Đại số 8 •Chương 3: Tuần hoàn - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Chương 4: Hình lăng trụ đứng. Hình chóp đều - Hình học 8 •Chương 5: Hiđro - Nước - Giải bài tập SGK Hóa học 8 •Chương 4: Hô hấp - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Chương 6: Dung dịch - Giải bài tập SGK Hóa học 8 •Chương 5: Tiêu hóa - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Chương 6: Trao đổi chất và năng lượng - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Chương 7: Bài tiết - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Chương 8: Da - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Chương 9: Thần kinh và giác quan - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Chương 10: Nội tiết - Giải bài tập SGK Sinh học 8 •Chương 11: Sinh sản - Giải bài tập SGK Sinh học 8