Soạn Bài: Thao Tác Lập Luận So Sánh (chi Tiết) - TopLoigiai

Mục lục nội dung Soạn văn 11: Thao tác lập luận so sánhHướng dẫn học bàiI. Mục đích yêu cầu của thao tác lập luận so sánh II. Cách so sánh III. Luyện tập

Soạn văn 11: Thao tác lập luận so sánh

Hướng dẫn học bài

I. Mục đích yêu cầu của thao tác lập luận so sánh 

1. Trong đoạn trích, đối tượng được so sánh là bài Văn Chiêu hồn.

     Đối tượng so sánh là Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm và Truyện Kiều. 

2. Điểm giống và khác nhau giữa đối tượng được so sánh và đối tượng so sánh:

    - Giống: đều nói về con người trong xã hội phong kiến

    - Khác:

    + Đối tượng so sánh - Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm và Truyện Kiều bàn về con người ở cõi sống

    + Đối tượng được so sánh - Chiêu hồn bàn về con người ở cõi chết.

 3. Mục đích so sánh trong đoạn trích:

    - Nếu chỉ phân tích một mặt thì nó dễ gây nhàm chán và lan man, thiếu rõ ràng. Khi đưa ra nhiều đối tượng, lập luận trở nên chặt hơn, luận điểm sáng tỏ hơn.

    - Tăng sức thuyết phục cho người đọc khi đưa ra các ý so sánh rõ ràng, cụ thể và sinh động:

    + Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm nói về một lớp người.

    + Truyện Kiều thông qua một người để nói về cả xã hội người. Truyện Kiều nâng cao lịch sử thơ ca còn Văn Chiêu hồn mở rộng địa dư tới nơi mà ít ai nhắc tới, có khi nhắc tới còn thấy đáng sợ - đó là cõi chết.

    + Văn chiêu hồn thì bàn tới loài người cả lúc sống và lúc chết. 

4. Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận so sánh:

    - Mục đích :  làm sáng rõ đối tượng đang nghiên cứu trong tương quan với đối tượng khác, đặt ra nét khác biệt riêng của đối tượng được so sánh.

    - So sánh đúng làm cho bài văn nghị luận sáng rõ, cụ thể, sinh động và có sức thuyết phục

II. Cách so sánh 

1. Nguyễn Tuân đã so sánh quan niệm soi đường của Ngô Tất Tố với các quan niệm:

    - Quan niệm “cải lương hương ẩm” của những người đổ lỗi cho những hủ tục, họ cho rằng chỉ cần bài trừ hủ tục là đời sống của nhân dân được nâng cao.

    - Quan niệm của những người hoài cổ: quay lại những điều xưa cũ, đời sống thuần chát phác như ngày xưa mới là đời sống đáng được chìm đắm, và quay lại thời gian ấy đời sống sẽ cải thiện. 

2. Căn cứ để so sánh các quan niệm “’soi đường” trên: cái đêm tối mờ mịt mà Ngô Tất Tố vẫn có thể chong đèn soi sáng cho nhân vật mình đi, điều này dựa trên tính cách các nhân vật trong Tắt đèn với các nhân vật của một số tác phẩm khác cũng viết về nông thôn thời kì ấy nhưng đi theo các quan niệm khác nhau. 

3. Mục đích của sự so sánh đó như đã nói ở trên là với 2 mục đích chính:

    - Làm rõ tính ảo tưởng của quan niệm “cải lương hương ẩm” và quan niệm hoài cổ.

    - Làm nổi rõ cái đúng của Ngô Tất Tố: người nông dân phải đứng lên chống lại những kẻ bóc lột mình, áp bức mình. 

4. Dẫn chứng

    - Đối tượng đưa ra so sánh phải có mỗi tương quan với nhau về một mặt và một phương diện nào đó: điểm chung khi so sánhTắt đèn với các quan niệm kia là cùng tìm hướng đi, hướng “soi đường” nhưng ai mới là quan niệm đúng.

    -  Tiêu chí rõ ràng khi so sánh: Tắt đèn xu hướng nổi loạn, còn trong soi đường xu hướng cải lương…

    - Kết luận được rút ra: Giá trị của bài soi đường cao hơn của Tắt đèn; Tắt đèn nổi bật hình ảnh người nông dân đã biết đứng lên đấu tranh

III. Luyện tập

1. Trong đoạn trích, Nguyễn Trãi đã so sánh hai phương Bắc  -Nam trên các mặt: Văn hiến; lãnh thổ; Phong tục tập quán; Anh hùng hào kiệt và các triều đại. 

2. Từ sự so sánh đó, có thể rút ra kết luận: Mỗi dân tộc, mỗi đất nước có những khác biệt, có niềm tự hào riêng của mình không lẫn lộn, không một dân tộc nào có quyền chèn ép dân tộc kia cho dù  sức mạnh quân sự, cương vực lớn hơn; mỗi dân tộc đều có sự độc lập riêng. Đó là chân lý, là sự thật và khó có thể phủ nhận. 

3. Sức thuyết phục của đoạn trích

    - thể hiện được lập trường riêng, tác giả ý thức dân tộc

    - là tiếng nói của lẽ phải, của niềm tin, đó cũng là chân lý của chính nghĩa

    - Hình thức lập luận so sánh tạo nên sức thuyết phục cao: nói được nét tương đồng và tương phản, đối nghịch của các yếu tố gây dựng nên chủ quyền dân tộc.