Soạn Bài Thứ Tự Kể Trong Văn Tự Sự

​I - Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự

1. Em hãy tóm tắt các sự việc trong truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng và cho biết các sự việc trong truyện được kể theo thứ tự nào ? Kể theo thứ tự đó tạo nên hiệu quả nghệ thuật gì ?

2. Đọc bài văn dưới đây và trả lời câu hỏi

Cái tin thằng Ngỗ bị chó cắn rách cả bắp chân, được băng bó ở trạm y tế xã đến chiều nay đã truyền đi khắp xóm.

Số là trưa nay, khi xóm làng đang yên tĩnh, thì vang lên tiếng kêu thất thanh, mỗi lúc một rõ : "Chó dại ! Chó dại ! Cứu tôi với !". Nhiều người nghe, nhận ra tiếng thằng Ngỗ, nên chẳng ai chạy ra ứng cứu. Bởi dân làng trong xóm đã một lần mặc lừa thằng Ngỗ.

Ngỗ mồ côi cha mẹ từ sớm, hiện sống với bà ngoại, một người quanh năm ốm yếu, nhà lại nghèo. Thiếu sự rèn cặp của bố mẹ, Ngỗ đi học bữa đực bữa cái, rồi cuối cùng bỏ học luôn, suốt ngày lêu lổng. Người trong xóm không ai muốn cho con cái mình chơi với Ngỗ. Một hôm, chẳng biết buồn tình thế nào, đang giữa trưa yên ắng, Ngỗ ta vun một đống tướng vừa cỏ, vừa rạ ở đầu làng, rồi đốt lên, gió từ cánh đồng lam cho lửa cháy rùng rùng. Thằng Ngỗ vừa chạy vừa la : "Cháy ! Cháy ! Cứu với !". Nhiều người tưởng thật chạy ra, có người còn xách cả xô nước, cầm câu liêm. Ngỗ thấy đánh lừa được nhiều người, cười khanh khách rồi bỏ chạy. Mọi người tức giận lắm. Có người nói với bà lão : "Bà phải đe cháu bà, cứ thế nào rồi thì không hay đâu !". Bà ngoại đã khóc nhiều lần với cháu mà Ngỗ vẫn chứng nào tật ấy. Sự việc hôm nay chỉ là hậu quả của việc làm trước đây của Ngỗ mà thôi. Người trong xóm còn lo, chuyện chó dại cắn đâu chỉ băng bó mà xong, còn phải tiêm nhiều mũi vắc-xin mới yên được. Liệu thằng bé có rút được bài học này không ?

(Phóng tác theo truyện cổ)

Câu hỏi :

Thứ tự thực tế của các sự việc trong bài văn đã diễn ra như thế nào ? Bài văn đã kể lại theo thứ tự nào ? Kể theo thứ tự này có tác dụng nhấn mạnh đến điều gì ?

 

II - Luyện tập

1. Đọc câu chuyện sau đây và trả lời câu hỏi :

Tôi và Liên là bạn thân cùng lớp, nhưng hồi Liên mới từ quê đến khu tập thể ở với bố bên cạnh nhà tôi, thì không hiểu sao tôi lại rất ghét Liên. Có thể là vì Liên mới ở quê ra mà biết cách ăn mặc lịch sự, lại hay giặt giũ phơi phóng, ra điều ta đây chăm chỉ, ngoan ngoãn, làm cho tôi như bị kém cạnh !

Tôi nhớ như in lần va chạm đầu tiên với Liên. Lần ấy, ngày đầu tiên nắng to sau một tuần mưa dầm dề, mọi người ai cũng giặt giũ, phơi phóng đầy cả sân. Khi tôi giặt xong quần áo đem phơi, thì sợi dây phơi áo nhà tôi đã phơi đầy áo quần của Liên. Tôi bực mình lùa một cách thô bạo áo quần của Liên vào một đầu, rồi phơi quần áo của mình vào phần dây còn lại, xong việc tôi đi vào nhà. Liên nhìn thấy nhưng không nói gì. Cô đi tìm sợi dây khác buộc làm dây phơi rồi phơi áo quần của mình lên đó.

Hôm ấy tôi cùng mẹ đi phố, nhân thể ghé thăm bà ngoại, đến chiều mới về. Không ngờ đến chiều thì trời đổ mưa to. Nhìn trời mưa tôi nghĩ, chắc áo quần của mình phơi đã ướt sạch rồi. Nhưng khi về nhà thì áo quần đã được ai thu dọn. Tôi đang đưa mắt nhìn quanh, thì Liên sang bảo, khi trời sắp mưa, Liên đã kịp rút hộ vào và đem trả lại cho tôi. Nhìn xấp quần áo khô đã gấp gọn gàng, tôi thực sự ngạc nhiên và cảm động. Tôi cảm thấy mặt mình nóng bừng lên. Thì ra tôi đã nghĩ xấu cho Liên.

Từ đó tôi và Liên trở thành đôi bạn thân trong khu tập thể, vui buồn có nhau ...

(Tự thuật của một học sinh)

Câu hỏi :

Câu chuyện được kể theo thứ tự nào ? Chuyện kể theo ngôi nào ? Yếu tố hồi tưởng đóng vai trò như thế nào trong câu chuyện ?

2. Cho đề văn : "Kể câu chuyện lần đầu em được đi chơi xa".

Em hãy tìm hiểu đề và lập dàn bài.

Gợi ý :

- Lần đầu em được đi chơi xa trong trường hợp nào ? Ai đưa em đi ?

- Nơi ấy là đâu ? Về quê, ra thành phố hay đi tham quan nơi nào ?

- Em đã trông thấy gì trong chuyến đi ấy ? Điều gì làm em thích thú và nhớ mãi ?

- Em ước ao những chuyến đi như thế nào ?

Lời giải:

I - Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự

Câu 1 : Em hãy tóm tắt các sự việc trong truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng và cho biết các sự việc trong truyện được kể theo thứ tự nào ? Kể theo thứ tự đó tạo nên hiệu quả nghệ thuật gì ?

- Kể theo thứ tự truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng :

+ Ông lão đánh cá bắt được cá vàng, cá vàng hứa trả ơn

+ Năm lần ra biển và kết quả :

* Lần 1 : yêu cầu cái máng lợn

* Lần 2 : yêu cầu có tòa nhà đẹp

* Lần 3 : yêu cầu thành bà nhất phẩm phu nhân

* Lần 4 : yêu cầu thành nữ hoàng

* Lần 5 : yêu cầu làm Long Vương nên trở về túp lều tranh và cái máng lợn sứt mẻ

-Các sự việc liên tiếp nhau, được kể theo một thứ tự tự nhiên. Sự việc trước kể trước, sự việc sau kể sau . Hiệu quả nghệ thuật mà cách này mang lại là : Thứ tự gia tăng của lòng tham của mụ vợ ông lão đánh cá - có ý nghĩa phê phán rất rõ. Muốn thể hiện được sự gia tăng của lòng tham ấy, chỉ có thể kể theo trình tự thời gian. Đây cũng là đặc trưng chung về thứ tự kể của các truyện dân gian.

 

Câu 2 : Đọc bài văn dưới đây và trả lời câu hỏi

Thứ tự thực tế của các sự việc trong bài văn đã diễn ra như thế nào ? Bài văn đã kể lại theo thứ tự nào ? Kể theo thứ tự này có tác dụng nhấn mạnh đến điều gì ?

Trả lời :

- Câu chuyện Ngỗ bị chó cắn được kể theo thứ tự ngược, kể sự việc vừa diễn ra trên cơ sở đó nhớ lại chuyện quá khứ ; nói cách khác bắt đầu từ hậu quả xấu (bị cho cắn mà không ai đến cứu) rồi ngược lên để kể nguyên nhân (vì Ngỗ đã từng đánh lừa mọi người).

- Kể theo thứ tự này có tác dụng nhấn mạnh, gây ấn tượng cho người đọc về một bài học nhớ đời, đó là : nói dối hại thân.

 

II - Luyện tập

Câu 1 : Đọc câu chuyện sau đây và trả lời câu hỏi :

Câu chuyện được kể theo thứ tự nào ? Chuyện kể theo ngôi nào ? Yếu tố hồi tưởng đóng vai trò như thế nào trong câu chuyện ?

Trả lời :

- Câu chuyện được kể theo trình tự thời gian (trình tự ngược).

- Kể theo ngôi thứ nhất :

+ Hoàn tất một câu chuyện đã biết, đã xảy ra.

+ Giải thích vì sao hiện nay "tôi và Liên" vui buồn có nhau.

 

Câu 2 : Cho đề văn : "Kể câu chuyện lần đầu em được đi chơi xa".

Dàn bài :

a. Mở bài:+ Lí do của chuyến đi chơi xa và nơi sẽ đến.+ Chuẩn bị cho chuyến đi và lên đường.b. Thân bài:– Cảnh dọc đường đi:+ Phong cảnh, những nét đặc biệt.+ Tâm trạng của em và thái độ mọi người trên xe.– Đến nơi:+ Hoạt động đầu tiên.+ Kể những hoạt động nổi bật, thú vị tiếp theo (chú ý: chọn kể nhiều dạng hoạt động khác nhau cho phong phú ; nên sắp xếp thứ tự kể theo thời gian. Mỗi hoạt động kể trong một đoạn văn có kết hợp kể với miêu tả cảnh vật, hoạt động,…).– Kết thúc chuyên đi:+ Chuẩn bị trở về.+ Cảnh vật, tâm trạng, hoạt động trên đường về.c. Kết bài:+ Suy nghĩ về chuyến đi.+ Mong ước. Giải các bài tập Bài 9 SGK Ngữ văn 6 •Ông lão đánh cá và con cá vàng •Thứ tự kể trong văn tự sự •Viết bài tập làm văn số 2 - Văn kể chuyện (làm tại lớp)