Sự Cần Thiết Của Muối I-ốt đối Với Sức Khỏe

Ngày nay, các nhà khoa học cho rằng các đại dương là kho chứa I-ốt lớn nhất trên trái đất. I-ốt có trong tự nhiên (đất, nước, không khí), có trong lương thực, thực phẩm (thịt cá, gạo, rau quả, đặc biệt là sinh vật biển). Hàm lượng I-ốt trong nước biển khoảng 50 – 60 mcg/lít; trong không khí khoảng 0,7mcg/m3; trong nước mưa khoảng 1,8 – 8,5 mcg/lít. 

Mưa làm mất I-ốt dẫn đến đất nghèo I-ốt làm cho cây, vật nuôi thiếu I-ốt và con người bị thiếu I-ốt. Hãy phòng chống nạn phá rừng bừa bãi để tránh tình trạng xói mòn đất làm mất I-ốt. I-ốt trong đất liên tục bị mưa lũ cuốn trôi theo sông, suối và chảy ra biển. Dưới tác động của ánh mặt trời, I-ốt trong nước biển theo hơi nước bốc lên thành những đám mây, theo gió bay vào đất liền, I-ốt theo mưa bổ sung lại cho đất. Tuy nhiên, lượng I-ốt được bổ sung nhỏ hơn nhiều so với quá trình mất I-ốt. Vì vậy tình trạng mất I-ốt là liên tục và vĩnh viễn. Người cũng như sinh vật sống trong môi trường thiếu I-ốt thì sẽ thiếu I-ốt.

Cơ thể con người không tự sản sinh ra I-ốt mà I-ốt phải được đưa từ bên ngoài vào, chủ yếu qua thức ăn. Các nhà khoa học ước tính khoảng 60% từ thức ăn động vật, 30% từ thức ăn thực vật, còn lại 10% từ nước uống và không khí.

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết có hình cánh bướm nằm trước sụn giáp, là nơi tổng hợp ra hormon tuyến giáp. Muốn tạo ra hormon tuyến giáp cần phải có I-ốt, nếu không có I-ốt thì không có hormon tuyến giáp. Hormon tuyến giáp đảm bảo nhiều chức năng quan trọng của cơ thể:

– Hoàn chỉnh não bộ và hệ thống thần kinh trung ương.

– Phát triển trí thông minh, học giỏi, tiếp thu nhanh, nhớ lâu, nhanh nhẹn.

– Phát triển thể lực, phối hợp với các hormon tăng trưởng và các hormon khác kích thích quá trình phát triển xương, da và các bộ phận trong cơ thể làm cho cơ thể cao lớn, vạm vỡ, cường tráng.

– Tăng cường khả năng trí óc và chân tay.

– Đối với phụ nữ rất quan trọng là đảm bảo đầy đủ các chức năng làm vợ.

– Đặc biệt, hormon tuyến giáp có tác dụng đến sự phát triển của não bộ và hệ thống thần kinh trung ương ở thời kỳ kỳ bào thai, sơ sinh, trẻ em. Nếu thiếu I-ốt tùy theo mức độ, thời gian mà gây nhiều hậu quả từ nhẹ đến nặng như: bướu cổ, đần độn, ở người lớn còn có sẩy thai, băng huyết, giảm trí nhớ… gọi chung là các rối loạn do thiếu I-ốt.

Các rối loạn thiếu I-ốt theo 4 giai đoạn của cuộc đời:

– Thời kỳ bào thai: Sẩy thai, thai chết lúc đẻ, tỷ lệ tử vong trước và sau khi sinh tăng, đần độn thể thần kinh, thiểu năng trí tuệ, điếc câm, liệt cứng hai chi dưới bẩm sinh, lác mắt, đần độn thể phù niêm, thiểu năng trí tuệ, lùn… Bằng chứng mới đây cho biết các hậu quả của sự thiếu hụt I-ốt trong thai nhi có thể đo mức T4 (hormon tuyến giáp) của mẹ giảm. Mức T4 của mẹ giảm xuống bao nhiêu thì đe doạ đến toàn vẹn của thai nhi bấy nhiêu.

– Trẻ sơ sinh: Các khuyết tật tâm thần, vận động, bướu cổ sơ sinh, thiểu năng giáp sơ sinh.

– Trẻ em và thiếu niên: Bướu cổ, thiểu năng giáp, chức năng trí tuệ giảm sút, cơ thể chậm phát triển.

– Thiếu hụt iốt ở người lớn: Bướu cổ với các biến chứng, thiểu năng giáp, chức năng trí tuệ giảm sút, giảm sức lao động.

Hiện nay vấn đề thiếu I-ốt là vấn đề toàn cầu. Liên hiệp quốc coi đó là nạn đói tiềm ẩn và đặt ra chương trình thanh toán các rối loạn do thiếu I-ốt, trên thế giới người ta áp dụng các biện pháp như: Muối I-ốt; các chế phẩm khác (trộn I-ốt vào bột canh, nước mắm, nước tương); dầu I-ốt (được sử dụng ở những vùng thiếu I-ốt nặng); nước I-ốt (cho I-ốt vào ngay tại nhà máy lọc nước hoặc cho I-ốt vào giếng nước); các biện pháp khác như cho I-ốt vào bánh mì, thịt hộp…

Cho đến thời điểm hiện tại, muối I-ốt là biện pháp chủ yếu để phòng chống  các rối loạn do thiếu I-ốt, đây là phương pháp tiện lợi an toàn, rẻ tiền, dễ thực hiện. 

Cách lựa chọn mua muối I-ốt: Để tránh không mua phải muối giả, không đủ tiêu chuẩn phòng bệnh. Người sử dụng muối cần nắm rõ các lưu ý khi mua muối I-ốt: Bao muối đề ở ngoài là muối I-ốt; có hàm lượng  I-ốt cụ thể; có bao bì nguyên vẹn, muối khô, sạch, không lẫn những tạp chất bẩn; có nhãn mác nơi sản xuất, địa chỉ nơi sản xuất, ngày tháng sản xuất, hạn sử dụng; có đăng ký chất lượng rõ ràng.

Bảo quản muối I-ốt cần: Để trong lọ có nắp đậy kín hoặc túi nilon buộc kín; để lọ, túi đựng muối I-ốt xa bếp, tránh ánh sáng, tránh nguồn nhiệt; dùng xong mỗi lần rửa lọ sạch, phơi khô rồi lại dùng tiếp đợt khác.

Muối I-ốt được dùng thường xuyên, liên tục; dùng như muối thường trong mọi hình thức nấu ăn chế biến cả khi muối dưa, muối cà, làm mắm, làm gia vị…

Muối I-ốt không làm thay đổi mùi vị thức ăn mà hoàn toàn như muối thường, được dùng để cho vào thức ăn và làm cho thức ăn trở nên ngon hơn. Lượng I-ốt được trộn vào muối an toàn cho tất cả mọi người (kể cả người thiếu và không thiếu I-ốt, kể cả người bệnh bướu giáp đơn thuần hay cường giáp).

Việc nâng cao ý thức sử dụng muối I-ốt trong cộng đồng cần được đẩy mạnh hơn nữa bằng việc tuyên truyền tới các bà mẹ, các bà nội trợ, các bậc phụ huynh cũng như các em học sinh trong trường học, các tầng lớp nhân dân về tác hại của thiếu muối I-ốt, về tầm quan trọng của việc sử dụng muối I-ốt trong các bữa ăn hàng ngày tại gia đình hoặc trường học hay những nơi công cộng. Phòng chống các rối loạn do thiếu hụt I ốt thông qua việc sử dụng thường xuyên muối I-ốt và chế phẩm có I ốt đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sức khoẻ toàn dân nhất là bà mẹ và trẻ em.

Hưởng ứng “Ngày toàn dân mua và sử dụng muối I-ốt – 02/11”, ngành Y tế kêu gọi mọi gia đình, mọi người dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em hãy tích cực sử dụng muối I-ốt, bột canh I – ốt hoặc các chế phẩm thức ăn có I-ốt trong bữa ăn hàng ngày để không bị mắc các bệnh rối loạn do thiếu I-ốt gây ra.