Sự Cố Y2K đang Trở Lại - VnExpress Số Hóa

Theo Newscientist, hàng nghìn máy tính tiền do công ty Novitus của Ba Lan sản xuất đã không thể in biên lai do trục trặc hệ thống đồng hồ. Các biên lai in được hiển thị ngày 1/1/1920 thay vì 1/1/2020.

Cũng đầu 2020, hàng xe hơn một km đứng xếp hàng trước khu vực đỗ xe tại thành phố New York nhưng không thể vào bãi, do máy tính ngừng hoạt động vì lỗi thời gian. WWE 2K20 - trò chơi đấu vật chuyên nghiệp - cũng tự tắt vào lúc 0h ngày 1/1/2020 nhưng đã cập nhật sau đó. Một phần mềm khác dùng để tìm lỗi máy tính có tên Splunk gặp trục trặc về ngày giờ nhưng được phát hiện từ tháng 11/2019 và các chuyên gia đã khắc phục.

Nhiều trường hợp về đồng hồ trong hệ thống đỗ xe, máy tính tiền, máy thanh toán và các thiết bị hoạt động ngoại tuyến đã gặp lỗi sau khi bước sang năm 2020. Lỗi này có liên quan đến cách khắc phục "Sự cố thế kỷ", hay còn gọi là Y2K, cách đây hơn 20 năm.

Trước năm 2000, không ít người lo lắng "ngày tận thế" sẽ diễn ra do hệ thống máy tính sụp đổ, kéo theo các lĩnh vực sử dụng chúng, như ngân hàng, doanh nghiệp, tổ chức chính phủ... bị tê liệt. Nguyên nhân là do cách lưu thời gian trên máy tính.

Thông thường, số năm sẽ có bốn chữ số. Tuy nhiên, do trước đây bộ nhớ còn đắt đỏ, các kỹ sư phần mềm đã tối ưu bằng cách giảm hai chữ số đầu tiên. Chẳng hạn, năm hiển thị trên máy tính sẽ là 99 thay vì 1999.

Mọi thứ diễn ra bình thường cho đến năm 2000. Khi đó, hệ thống máy tính không thể phân biệt năm 1900 với 2000, bởi đều có hai số cuối là 00. Khi bước sang 2000, điều này có thể khiến máy "lùi" về 100 năm hoặc bị "treo" do vi mạch điện tử bị đảo lộn.

Lúc này, các kỹ sư phần mềm có hai lựa chọn: Viết lại toàn bộ phần mềm hoặc dùng phương pháp có tên Windowing - dùng thuật toán mới để máy tính "hiểu" giá trị từ 00 đến 19 là năm 2000 đến 2019, còn lại là của thế kỷ trước. Đến 1999, ước tính có tới hơn 80% hệ thống sử dụng Windowing do dễ thực hiện, giá rẻ.

Các lập trình viên cũng chọn giữa 1920 đến 2020 và lấy 1970 làm mốc tiêu chuẩn. Đây là lý do tại sao phần lớn hệ thống máy tính bắt đầu từ 1/1/1970, gọi là thời gian Unix. Unix cũng là một hệ điều hành được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau và là một tiêu chuẩn trong những năm 1970.

Trên lý thuyết, các hệ thống máy tính có thể tiếp tục gặp trục trặc sau năm 2020 và thực tế, những trường hợp trên đã chứng minh. "Việc khắc phục lỗi trên hệ thống cũ là cơn ác mộng, bởi không phải kỹ sư nào từng viết ra đoạn mã vẫn còn sống", Paul Lomax, kỹ sư từng khắc phục sự cố Y2K cho Vodafone, nhận định. "Phần lớn những kỹ sư sống trong thập niên 60 của thế kỷ trước cũng không nghĩ rằng đoạn mã của họ sẽ tồn tại đến năm 2000 hoặc hơn".

Một số chuyên gia dự đoán, các hệ thống máy tính cũ có thể phải tiếp tục sử dụng Windowing sau 2020 như là phương pháp "chữa cháy".

Trong 18 năm tới, một sự cố tương tự liên quan đến thời gian sẽ xảy ra. Vấn đề bắt nguồn từ thời gian kỷ nguyên của giờ Unix: dữ liệu được lưu trữ dưới dạng số nguyên 32-bit, sẽ hết dung lượng vào 3 giờ 14 phút 8 giây ngày 19/1/2038. Tuy nhiên, người dùng không cần phải lo lắng, bởi đa số máy tính thế hệ mới đã chuyển sang hệ 64-bit, cho khả năng lưu trữ thời gian đến 292 tỷ năm.

Bảo Lâm