Sử Dụng Chất Huỳnh Quang Flurescein Sodium Trong Phẫu Thuật U Tế ...

08:44 AM 01/11/2021 Sử dụng chất huỳnh quang Fluorescein Sodium dưới bộ lọc ánh sáng 560 nm của kính hiển vi Pentero 900 trong phẫu thuật u tế bào thần kinh đệm độ ác tính cao là một kỹ thuật mới, hiện đại, cải thiện mức độ lấy u, góp phần kéo dài thời gian sống thêm cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh sau mổ. Tại Bệnh viện TWQĐ 108, Khoa Ngoại Thần kinh đã triển khai và áp dụng thường quy kỹ thuật này từ năm 2020.

U tế bào thần kinh đệm độ ác tính cao (viết tắt tiếng Anh là HGGs) là một ung thư nguyên phát tại não, phổ biến và nguy hiểm nhất trong các khối u nội sọ.

Theo phân loại của Tổ chức y tế thế giới (WHO), HGGs bao gồm các khối u độ III và độ IV. Ngày nay, mặc dù đã có nhiều tiến bộ và có sự kết hợp điều trị đa mô thức giữa các lĩnh vực xạ, hóa trị kết hợp với phẫu thuật (PT)… tiên lượng cho các u HGGs còn khá dè dặt, thời gian sống thêm trung bình là 15 tháng và thời gian sống thêm 5 năm là < 7%.

Phẫu thuật lấy u vẫn là phương pháp chủ đạo trong phác đồ điều trị các HGGs. Trong các chỉ số tiên lượng, mức độ lấy u (extent of resection - EOR) là chỉ số có thể thay đổi được để cải thiện kết quả điều trị.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, mức độ lấy u có mối tương quan chặt chẽ với thời gian sống thêm tổng thể và thời gian sống thêm không triệu chứng. Tuy nhiên, do đặc tính thâm nhiễm của khối u với nhu mô não lành xung quanh, việc phân biệt ranh giới giữa u và nhu mô não gặp nhiều khó khăn, do đó, khả năng cắt bỏ hoàn toàn khối u HGGs có những hạn chế nhất định.

Để gia tăng khả năng lấy bỏ tối đa khối u mà vẫn đảm bảo không làm tổn thương nhu mô não lành, đặc biệt là các vùng chức năng quan trọng, nhiều phương pháp hiện đại đã được áp dụng với mục tiêu cung cấp thông tin tin cậy, hỗ trợ cho phẫu thuật viên ngay trong mổ như hệ thống định vị thần kinh (neuronavigation), cộng hưởng từ trong mổ (iMRI), siêu âm trong mổ (intraoperative ultrasound) ... Tuy nhiên, bên cạnh những ưu việt, mỗi phương pháp vẫn tồn tại những hạn chế nhất định.

Trong hơn một thập kỷ vừa qua, cùng với sự phát triển của các hệ thống kính vi phẫu, việc sử dụng các chất huỳnh quang hướng dẫn trong mổ đã trở thành một kỹ thuật mới đầy hứa hẹn trong việc gia tăng khả năng cắt bỏ khối u não.

Thuốc nhuộm huỳnh quang Fluorescein Monico 1g/5ml

Fluorescein Sodium (FS) là một chất nhuộm hữu cơ, phát sáng với ánh sáng xanh lục ở bước sóng trong khoảng từ 540 - 690 nm. Các thế hệ kính vi phẫu mới đã được trang bị bộ lọc chuyên dụng ánh sáng ở bước sóng 560 nm (Yellow 560) có thể phát hiện FS khi dùng liều thấp. Một số nghiên cứu trên thế giới đã xác định hiệu quả của việc sử dụng FS trong các PT cắt bỏ u HGGs. Hiện nay, Cơ quan Quản lý dược quốc gia Châu Âu phê duyệt thuốc nhuộm huỳnh quang Flourescein Natri được phép sử dụng trong phẫu thuật thần kinh, đã chứng minh tính hiệu quả và an toàn của nó.

Hình ảnh khối u dưới bộ lọc ánh sáng 560 nm của kính hiển vi Pentero 900

Ở Việt Nam, việc sử dụng thuốc nhuộm huỳnh quang FS mới được áp dụng từ cuối năm 2019 tại một số cơ sở y tế như: Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện K…

Tại khoa Ngoại Thần kinh, Bệnh viện TWQĐ 108, hiện đã được trang bị hệ thống định vị thần kinh – Navigation S8 (Medtronic, USA), kính vi phẫu Pentero 900 (Karl Zeiiss, Germany) với bộ lọc ánh sáng huỳnh quang 560 nm. Do đó, kỹ thuật sử dụng thuốc nhuộm huỳnh quang Fluorescein trong phẫu thuật các u tế bào thần kinh đệm độ ác tính cao đã được áp dụng thường quy từ 2020.

Hình ảnh cộng hưởng từ trước mổ (A) và sau mổ 48 giờ (B)

Từ thực tế sử dụng trong lâm sàng đã chứng minh thuốc nhuộm huỳnh quang - Fluorescein Sodium có vai trò hỗ trợ phẫu thuật viên xác định rõ vị trí, ranh giới, giới hạn lấy u ngay trong mổ, góp phần đạt tỷ lệ lấy hết u cao (tỷ lệ cắt bỏ toàn bộ và gần toàn bộ u đạt 85,2%). Không ghi nhận các tác dụng phụ liên quan đến việc sử dụng thuốc này đường tĩnh mạch.

Thực hiện: Bs Trần Quang Dũng – Khoa Ngoại thần kinh, Viện Thần kinh, Bệnh viện TWQĐ 108.