SỰ KHÁC NHAU GIỮA GEIKO VÀ MAIKO - Nghiên Cứu Nhật Bản

Geisha (tiếng Nhật: 藝[芸]者 - Nghệ giả, nghĩa đen là “con người của nghệ thuật”) là nghệ sĩ vừa có tài ca múa nhạc lại vừa có khả năng trò chuyện, là một nghệ thuật giải trí truyền thống của Nhật Bản. Còn geiko chủ yếu để chỉ các geisha ở vùng Kyoto. [1]

Maiko là Geisha tập sự, có độ tuổi từ 15 đến 20 tuổi. Các maiko sẽ được huấn luyện và dìu đắt bởi một Geisha thành thục từ tất cả mọi góc độ ăn uống, đi lại, trang điểm cho đến khi cuối cùng đã tốt nghiệp là một Geisha trong một buổi lễ được gọi là Erikae (“thay cổ áo”).

Vậy điểm khác nhau giữa Geiko và Maiko là gì?

1. Kiểu tóc

Các maiko bắt buộc phải để kiểu tóc nhất định tùy thuộc vào mỗi giai đoạn trong nghề, nhưng đều được quấn bằng tóc thật của các cô và được trang trí bằng trâm hoa rực rỡ hơn, trong khi các geiko thì được thoải mái tạo kiểu tóc theo sở thích riêng của họ, và thường sử dụng tóc giả. Các maiko rất vất vả khi tạo kiểu tóc. Họ phải rất cẩn thận để giữ cho kiểu tóc không bị lộn xộn. Thay vì nằm gối, họ phải nằm ngủ trên một cái bệ đỡ nhỏ gọi là takamakura để có thể giữ cho kiểu tóc của mình được hoàn hảo sau giấc ngủ.

Maiko thường không trang điểm quanh chân tóc, trong khi geiko trang điểm đến tận chân tóc bởi vì họ đội tóc giả.

Maiko có 5 kiểu tóc khác nhau, đánh dấu các giai đoạn khác nhau của quá trình thực tập. [2]

2. Kanzashi

Kanzashi là những phụ kiện dành tóc. Maiko thường đeo những phụ kiện tóc phức tạp, rực rỡ như những như những chiếc trâm và lược lớn, và tùy theo mùa thì vật trang trí cũng thay đổi theo. Trong khi đó, geiko đeo những chiếc trâm và lược nhỏ hơn, đơn giản hơn. [3]

3. Trang điểm

Vì maiko không đội tóc giả, nên họ có chừa lại một đường viền không đánh phấn xung quanh chân tóc. Lông mày của họ được tô màu đỏ hoặc hồng, còn viền mắt được tô màu đỏ hoặc đen. Năm đầu, chỉ có môi dưới của maiko được tô màu đỏ, còn từ năm thứ hai trở đi thì họ tô màu đỏ cả hai môi.

Trong khi đó, vì geiko đội tóc giả nên họ đánh phấn đến tận chân tóc, lông mày tô màu đỏ, viền mắt được tô màu đen. Cả hai môi của họ được tô màu đỏ tươi. [4]

Cả maiko và geiko đều đánh phấn trắng, nhưng maiko dùng màu đỏ nhiều hơn trên má và xung quanh mắt. [5]

Các maiko thường trang điểm thật đậm hàng ngày trong khi geiko lại trang điểm nhã nhặn hơn để thể hiện sự trưởng thành của mình. [6]

4. Trang phục

4.1. Kimono

Maiko mặc một bộ kimono có màu sắc sặc sỡ gọi là hikizuri với tay áo dài tương tự như của furisode. Trong nhiều trường hợp, tay áo kimono của maiko dài đến mắt cá chân. Màu sắc, hoa văn và kiểu kimono cũng phụ thuộc vào mùa trong năm. [7]

Ngược lại, geiko lớn tuổi hơn, mặc những bộ kimono thể hiện sự trưởng thành, ít màu sắc hơn, thường chỉ có một màu với hoa văn nhỏ và tay áo ngắn hơn. [8]

4.2. Obi

Chiếc thắt lưng (obi) của maiko gọi là daraki (thắt thành bản dài phủ qua hông), dài 6-7m, để thõng gần xuống tới mắt cá chân. Điểm cuối của daraki obi là dấu hiệu để mọi người có thể nhận biết maiko thuộc okiya (nơi ở và học tập của geiko và maiko) nào.[ 9]

Trong khi đó, obi của geiko ngắn hơn, mỏng hơn và được thắt thành hình vuông. [10]

4.3. Cổ áo

Cổ áo kimono của maiko thường để thấp hơn ở phần gáy, thường có màu đỏ, màu vàng, và màu trắng (hoặc màu kem) với hoa văn trang trí, trong khi cổ áo của geiko thì hoàn toàn là màu trắng, để cao hơn ở phần gáy. [11]

4.4. Guốc, dép

Maiko thường đi một đôi guốc gỗ rất cao gọi là okobo. Đôi guốc gỗ này không sơn màu. Màu sắc của quai guốc okobo này cũng cho ta biết thời gian thực tập của một maiko. Quai đỏ là dành cho các maiko mới vào nghề, quai vàng là dành cho các maiko sắp hoàn thành kì thực tập. Riêng mùa hè, okobo của maiko sẽ sơn màu đen. [12]

Ngược lại, geiko đi dép có đế phẳng zori khi ra ngoài, còn khi ở nhà chỉ đi tabi (tất chân có sẻ ngón màu trắng). Vào lúc thời tiết khắc nghiệt, geiko sẽ đi một đôi guốc bằng gỗ, được gọi là geta nhưng thấp hơn okobo. [13]

Trương Phan Thanh Thủy, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

[1], [6], [13]: Geisha

https://en.wikipedia.org/wiki/Geisha

[2], [3] ,[5]: Geisha vs. Maiko: The Difference Explained

http://www.japan-talk.com/jt/new/maiko

[4] [10] [11]: What’s the difference between a Geisha, a Maiko and a Geiko?

http://kimonogeisha.com/2015/02/23/whats-the-difference-between-a-geisha-a-maiko-and-a-geiko/

[7], [8], [9]: Maiko

https://en.wikipedia.org/wiki/Maiko

[12]: Okobo

https://en.wikipedia.org/wiki/Okobo