Sức Khỏe Não Bộ - Ngày Mới Online

Kì 3: Cấu tạo và chức năng của bộ não

Tiểu não: Giúp phối hợp các động tác hay tạo nhịp điệu khi cử động. Ví dụ các cử động tinh vi của các ngón tay khi thực hiện chơi đàn, phẫu thuật nội soi hoặc vẽ một bức tranh. Nó giúp ta duy trì tư thế, cảm giác cân bằng hoặc thăng bằng, bằng cách kiểm soát trương lực các cơ và vị trí của tay chân. Tiểu não rất quan trọng để giúp một người có khả năng thực hiện một hành động nhanh chóng và lặp đi lặp lại. Đối với tiểu não, bất thường ở bán cầu nào sẽ gây những triệu chứng trên cùng bên của cơ thể.

Vùng hạ đồi: Kiểm soát các chức năng như ăn, ngủ, tình dục, cảm xúc, điều hòa thân nhiệt, tiết các nội tiết tố và vận động.

Chức năng của các thùy não:

Thùy trán: Lớn nhất trong bốn thùy chịu trách nhiệm cho nhiều chức năng khác nhau. Các chức năng này bao gồm các kĩ năng như vận động tự ý, lời nói, chức năng trí tuệ và hành vi. Những vùng tạo ra cử động của các bộ phận cơ thể nằm ở vỏ não vận động nguyên phát hay hồi trước trung tâm. Vỏ não trán trước đóng vai trò quan trọng về trí nhớ, trí thông minh, sự tập trung, tính khí và cá tính. Vỏ não tiền vận động là vùng nằm bên cạnh vỏ não vận động nguyên phát hướng dẫn cử động của mắt và đầu cũng như cảm giác định hướng của một người. Vùng Broca, quan trọng trong tạo ra ngôn ngữ, nằm ở thùy trán, thường ở phía bán cầu trái.

Thùy chẩm: Nằm ở phía sau của não và cho phép con người tiếp nhận, xử lí thông tin do mắt nhìn thấy (thị giác) ảnh hưởng lên quá trình con người cảm nhận màu sắc và hình dạng. Những tín hiệu hình ảnh từ con mắt bên trái sẽ được gửi về thùy chẩm bên phải xử lí và ngược lại.

Thùy đỉnh: Phân tích đồng thời các tín hiệu nhận được từ các vùng khác nhau của não, từ đó tổng hợp đưa ra các thông tin, cảm nhận, ý nghĩa mới của sự vật.

Thùy thái dương: Nằm ở vị trí ngang tai của mỗi bên não bộ và có thể được chia thành 2 phần. Một phần nằm ở phía dưới và phần kia nằm ở phía trên mỗi bán cầu. Một phần ở bên phải là tham gia vào bộ nhớ thị giác giúp nhận biết sự vật và khuôn mặt. Một phần ở bên trái tham gia vào bộ nhớ ngôn ngữ, giúp ghi nhớ và hiểu ngôn ngữ. Phần phía sau của thái dương cho phép phân tích cảm xúc và phản ứng của người khác.

Hệ viền: Liên quan đến cảm xúc. Trong hệ thống này có vùng hạ đồi, môt phần của vùng đồi thị, hạnh nhân (liên quan hành vi hung hăng) và vùng hải mã (liên quan đến khả năng ghi nhớ thông tin).

Tuyến yên: Rất quan trọng, thường được gọi là “tuyến chủ” vì kiểm soát sự tiết nội tiết tố. Tuyến yên chịu trách nhiệm kiểm soát và điều hòa: Quá trình tăng trưởng và phát triển; Chức năng của nhiều cơ quan trong cơ thể (thận, vú và tử cung); Chức năng của các tuyến khác (tuyến giáp, tuyến sinh dục và tuyến thượng thận).

Chức năng ngôn ngữ và lời nói

Bán cầu não trái chịu trách nhiệm về ngôn ngữ và lời nói. Do đó, được gọi là bán cầu “ưu thế”. Bán cầu não phải có vai trò lớn trong việc xử lí thông tin thị giác và xác định không gian. Trong khoảng một phần ba những người thuận tay trái, vùng chi phối chức năng nói có thể nằm ở bán cầu não phải. Nhưng nhiều nhà thần kinh học cho rằng ngoài bán cầu não trái còn có thể có các phần khác của não bộ cũng có chức năng rất quan trọng trong ngôn ngữ. Một số vùng nhất định của não chịu trách nhiệm cho một số chức năng chuyên biệt về ngôn ngữ. Có rất nhiều loại mất ngôn ngữ, tùy thuộc vào vùng não nào bị tổn thương và vai trò của vùng đó trong vấn đề ngôn ngữ.

Có một vùng ở thùy trán của bán cầu não trái được gọi là vùng Broca. Bên cạnh nó là các vùng kiểm soát sự chuyển động của cơ mặt, lưỡi, hàm và cổ họng. Nếu vùng này bị tổn thương, người này sẽ gặp khó khăn trong việc phát âm, vì không có khả năng cử động lưỡi hay cơ mặt để tạo ra âm của từ ngữ. Một người bị mất ngôn ngữ Broca vẫn có thể đọc và hiểu được ngôn ngữ nói nhưng gặp khó khăn trong việc nói và viết.

Có một vùng ở thùy thái dương trái gọi là vùng Wernicke. Tổn thương vùng này gây ra chứng mất ngôn ngữ Wernicke. Khi đó người này có thể tạo ra âm thanh lời nói nhưng lời nói đó vô nghĩa (mất tiếp nhận ngôn ngữ)