Tác Giả Bài Thơ "Bán Dạ Tam Bôi Tửu" - Báo Đà Nẵng điện Tử

* Bài thơ Bán dạ tam bôi tửu có 4 câu: “Bán dạ tam bôi tửu/ Bình minh sổ trản trà/ Nhật nhật cứ như thử/ Lương y bất đáo gia” lâu nay được cho là sáng tác của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Thế nhưng, Tết rồi có anh bạn cho rằng điều này chưa chính xác. Xin cho hỏi quan điểm của quý báo? (Trần Quang, Hải Châu, Đà Nẵng).

Bình minh sổ trản trà. Nguồn: Internet

- Đúng là bài thơ này đã được nhiều sách báo, tài liệu ghi tác giả là Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Nghĩa bài thơ: Buổi tối ba chén rượu/ Sáng ra uống chén trà/ Ngày nào cũng như thế/ Thầy thuốc không đến nhà.

Năm 2015, triển lãm “Trà và Thi ca” do Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Thái Nguyên thực hiện trong khuôn khổ Festival Trà Thái Nguyên - Việt Nam có trưng bày bài thơ chữ Hán nói trên và ghi tác giả là Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác.

Sau đó, độc giả Đỗ Tiến Bảng (ở thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội) có gửi đến Tòa soạn Báo Văn nghệ Thái Nguyên bài viết có tựa “Có phải bài thơ “Bán dạ tam bôi…” là của Lãn Ông?”. Trên tinh thần cầu thị, tòa soạn đã đăng bài này trên số báo ra ngày 31-12-2015.

Theo đó, tác giả Đỗ Tiến Bảng đã tra bộ sách “Y tông Tâm lĩnh” (NXB Y học, 1993, bốn tập) của Hải Thượng Lãn Ông (1720 - 1791) cùng những quyển có nhiều sáng tác “Thơ” như: “Y lý nhàn thâu”, “Vệ sinh yếu quyết”, “Lĩnh Nam bản thảo”, “Thượng kinh ký sự”… không thấy bài nào như trên! Trong gần 50 bài thơ trong “Thượng kinh ký sự” chỉ thấy một ít câu nói về “trà”.

Tác giả có trích nội dung tùy bút “Chén trà sương” của nhà văn Nguyễn Tuân đăng trong tập “Vang bóng một thời”. Sau khi nói việc sớm nào nhân vật quan Đốc cũng ngâm một vài bài thơ mà nhiều nhất là bài “Bán dạ tam bôi tửu...”, nhà văn kể có bữa cụ Đốc bắt người trưởng nam giở tập cổ văn ra bình lại cả bài “Trà ca” của Lư Đồng.

Lư Đồng cùng với Lục Vũ là hai nhân vật nổi tiếng về uống chè của đất nước Trung Hoa xưa, từng được Phạm Đình Hổ (1768 -1839) nhắc đến ở mục “Cách uống chè” trong cuốn “Vũ trung tùy bút”. Lư Đồng là một nhà thưởng thức trà nổi tiếng của Trung Hoa, đời Đường. Ông có bài thơ nhan đề “Tẩu bút tạ Mạnh Gián Nghị ký tân trà” (Tùy bút cảm tạ Mạnh Gián Nghị biếu trà mới) hay còn gọi là “Ẩm trà ca” (Bài ca uống trà). Đây là bài thơ thuộc loại thơ vịnh trà danh tiếng lưu truyền đến ngày nay, nhưng không thấy có đoạn nào như bốn câu thơ đang xét.

Lục Vũ cũng sống vào đời Đường, tác giả cuốn “Trà kinh” dài hơn 7.000 chữ, tác phẩm vừa tầm lục thư tịch xưa về trà, vừa tổng kết những tiến triển về trà trong hơn 2.000 năm ở Trung Hoa. Tuy nhiên vẫn không thấy 4 câu thơ đang xét.

Tác giả Đỗ Tiến Bảng truy tìm trong Cổ thi mà vẫn chưa thấy ở đâu cho rằng tác giả bài thơ ngũ ngôn tứ tuyệt về “rượu” và “trà” (“Bán dạ tam bôi tửu…”) là Hải Thượng Lãn Ông. Về phần mình, Tòa soạn Báo Văn nghệ Thái Nguyên cũng nhất trí với tác giả là trong trường hợp này nên để (bài “Bán dạ tam bôi tửu…”) là “thơ cổ tương truyền” thì hợp lý hơn.

ĐNCT