Tài Tình Nghệ Thuật đóng Cọc Gỗ Trên Sông Bạch Đằng - Kiến Thức

Kho tri thức Tài tình nghệ thuật đóng cọc gỗ trên sông Bạch Đằng Theo Đại Đoàn Kết 05/04/2013 11:09 Cùng với bãi cọc Yên Giang (TX Quảng Yên, Quảng Ninh), sự phát hiện thêm các bãi cọc mới ở cánh đồng Vạn Muối và cánh đồng Má Ngựa (xã Nam Hòa, Yên Hưng) cùng các dòng chảy cổ, cũng như địa hình, địa mạo chiến trường xưa đã cung cấp những bằng chứng có sức thuyết phục cao cho chiến lược và chiến thuật của danh tướng Trần Hưng Đạo.

Bãi cọc Bạch Đằng.

Tuy nhiên, các ý kiến về ý đồ chiến lược và diện mạo chiến trường vẫn mới chỉ là giả thiết. Nhân dịp kỷ niệm 725 năm chiến thắng Bạch Đằng (ngày 8 tháng 3 ÂL năm 1288), hãy thử nhìn nhận lại chiến trường xưa, dựa trên việc phân tích các tư liệu khảo cổ học. Nhận diện địa hình trận Bạch Đằng Từ năm 1988, các cuộc khảo sát và nghiên cứu đã mang đến những hiểu biết cơ bản về địa hình, địa mạo và thủy văn vùng chiến trường Bạch Đằng. Đặc biệt, các kết quả khảo sát năm 2009 và khoan mẫu nghiên cứu địa chất năm 2011 của đoàn nghiên cứu quốc tế cũng nhận thấy khá rõ các đặc điểm địa mạo và sông ngòi ở khu vực Quảng Yên và đảo Hà Nam (huyện Yên Hưng). Kết hợp các tài liệu lịch sử, địa chất và khảo cổ học, cảnh quan vùng chiến trường xưa có thể thấy nó bao gồm một vùng rộng lớn từ núi U Bò đến ghềnh Cốc, dài chừng 5km, rộng chừng 2 - 4 km, tính từ bờ tây sông Bạch Đằng sang khu vực có các bãi cọc đồng Vạn Muối và đồng Má Ngựa ở đảo Hà Nam. Những dấu vết còn lại của sông Kênh trên các cánh đồng lúa hiện nay và dòng chảy cổ trong các hố đào và các mũi khoan chính là một phần của các dòng chảy đó. Như vậy, sông Bạch Đằng xưa là hết sức rộng lớn và hiểm trở. Khi nước triều lên, cảnh quan khu vực sóng nước mênh mông hùng vĩ xem kẽ các chỏm đá vôi cao vút đúng như Trương Hán Siêu - môn khách của Trần Hưng Đạo, mô tả trong "Bạch Đằng giang phú”: "Bát ngát sóng kình muôn dặm/ Thướt tha đuôi trĩ một màu/ Nước trời một sắc/ Phong cảnh ba thu”... Những bãi cọc phát hiện được gần đây cho thấy Trần Hưng Đạo đã tận dụng tối đa địa hình tự nhiên này và tính toán để chặn được tất cả những lối thoát có thể theo các dòng chảy này, mà chốt chặn xa nhất hiện biết về phía nam là bãi cọc đồng Má Ngựa. Nghệ thuật đóng cọc gỗ trên sông Bạch Đằng Việc khai quật và nghiên cứu các bãi cọc Bạch Đằng cho thấy: Ở di tích Yên Giang, hàng ngàn cọc đã được nhân dân phát hiện. Trong các hố khai quật, ít nhất 43 cọc đã được lấy lên. Nhiều cọc được bảo tồn trong hố trưng bày tại chỗ, một số cọc hiện nay còn nhìn thấy trong các hồ nuôi cá. Các nhà nghiên cứu nhận định bãi cọc đã xuất lộ có diện tích 115/120 x 20/25m (khoảng 3000 m2), chạy theo chiều đông bắc - tây nam. Phần lớn các cọc được cắm thẳng đứng vào lớp phù sa màu hồng, cách nhau chừng 1m. Khi nghiên cứu độ mớn nước của thuyền chiến Nguyên và quy luật thủy triều trên sông Bạch Đằng, các cọc ở khu vực khai quật được cho là để làm hẹp dòng sông và chặn thuyền quân Nguyên vào lúc nước triều cao nhất. Khi nước triều xuống thấp nhất, các cọc sâu hơn ở lòng sông có thể đã tham chiến, nhưng hiện nay đã mất hoặc chưa xác định được. Việc khảo sát và khai quật khu di tích bãi cọc đồng Vạn Muối đã xác định phạm vi phân bố của các cọc hiện còn trong khu vực có chiều bắc - nam là hơn 150m và chiều đông - tây là hơn 40m (khoảng hơn 6000m2), phát triển về phía nam doi đất cao Đồng Cốc. Tuy nhiên, có thể nói rằng diện tích và số lượng cọc còn lại có khả năng lớn hơn nhiều, mà do mức nước sâu nên chúng ta khó có thể phát hiện hết bằng phương pháp khảo sát trên bề mặt. Sự phân bố của khu vực này có xu thế ăn lan ra phía nhánh sông Rút. Như vật, có khả năng nó được xây dựng nhằm thu hẹp dòng chảy này và tạo chướng ngại vật cho vùng bãi lầy trên đảo Hà Nam. Kết quả khảo sát và khai quật di tích đồng Má Ngựa cộng với các dữ kiện hiện biết cho thấy bãi cọc còn lại có quy mô khoảng 70m theo chiều đông tây, 30m theo chiều bắc-nam (khoảng 2.100 m2). Kết quả khảo sát và khoan thăm dò cho thấy địa hình khu vực này gồm nhiều gò đá, là sự tiếp tục của ghềnh Cốc trên sông Bạch Đằng, xen lẫn với các dòng chảy lớn nhỏ. Mặc dù các bãi cọc đều không còn nguyên vẹn, nhưng với các kết quả nghiên cứu mới nhất từ đồng Vạn Muối và đồng Má Ngựa, có thể thấy các bãi cọc được tổ chức rất khoa học và áp dụng nhiều kinh nghiệm trong nhân dân. Các cọc lớn (đường kính 20 - 30cm) thường được sử dụng ở khu vực có dòng chảy (lòng các sông nhánh nhỏ), cắm đứng vào lớp cát bùn đáy sông. Các cọc nhỏ hơn (phổ biến có đường kính 8 - 15cm) thường được đóng ven bờ, trong bãi triều, theo nhiều hướng khác nhau, nhưng thường là hướng ngược với dòng chảy. Các cọc ven bờ thường bố trí thành cụm, có hướng ngược nhau hoặc ken thêm cọc nhỏ dưới chân. Các cụm cọc được bố trí dích dắc (đồng Vạn Muối) hoặc tạo thành một dãy tường thành dày đặc (đồng Má Ngựa). Dấu tích một số mẩu gỗ nhỏ cho thấy có khả năng dây néo, chốt gỗ được sử dụng trong quá trình dộng lắc nơi nước sâu. Gỗ sử dụng gồm nhiều loại. Các cọc lớn đóng trong lòng sông có thể đã sử dụng gỗ tứ thiết (đinh, lim, sến, táu) như các nghiên cứu trước đây đã nhận định. Và cả 3 bãi cọc đã phát hiện đều cho thấy quy mô rất rộng lớn, có tính chất phòng thủ chiến lược cao, được bố trí ở những vị trí rất hiểm yếu, vừa có khả năng thu hẹp các dòng chảy, vừa phối hợp với các ghềnh đá tạo vật cản cho thuyền và gây khó khăn cho tác chiến trên bờ, trong trường hợp đổ bộ. Ngược lại, rõ ràng lối bố trí dích dắc và tạo thành rào cản ở một số vị trí có tác dụng hỗ trợ các thuyền nhỏ và quân bộ của Đại Việt. Với một trận địa được bố trí tài tình như vậy, nhà Trần đã tính toán rất chính xác để đón lõng được thuyền quân Nguyên. Chúng hoặc sẽ phải chen chúc vào khu vực giữa dòng sông đã bị thu hẹp và vướng các ghềnh đá hoặc bị đẩy vào những cái bẫy đã đặt ra. Cho đến nay, ngoài các truyền thuyết và di tích hiện còn, nhiều dấu vết của trận chiến đã hé lộ từ những kết quả khảo sát và khai quật khảo cổ học ở khu vực Yên Giang, trên đảo Hà Nam và trong phạm vi rộng hơn của chiến trường. Những dấu tích này chứng thực và làm rõ hơn những gì đã được ghi chép và còn lưu lại trong trí nhớ của nhân dân. PGS.TS Tống Trung Tín - TS Lê Thị Liên TIN BÀI LIÊN QUAN

• Vũ khí hiểm thời Hùng Vương khiến giặc "kinh hồn bạt vía"(1)
• Ngọc phả Hùng Vương: Chi tiết khác về Trọng Thủy - Mỵ Châu
• Ngọc phả Hùng Vương: Chuyện hoang đường có khi là sự thật
• Hiểu thế nào về Ngọc phả Hùng Vương?
• Ngọc phả Hùng Vương: Thời kỳ lịch sử nhiều bí ẩn của dân tộc
• Ngọc phả Hùng Vương: Xuất hiện ấn kiếm tượng trưng cho uy quyền
• "Giải mã" Ngọc phả Hùng Vương

BÀI ĐANG ĐỌC NHIỀU

• 

  Góc khuất của chiến tranh VN trong mắt người Mỹ

• 

  Quang Trung qua đời vì chứng tai biến?

• 

  Gieo quẻ thứ sáu (5/4) cho 12 con giáp

#Bạch Đằng #chiến thắng #sử Việt #Hùng Vương #vũ khí

Đọc nhiều nhất

Giải mã bí ẩn bức tranh nữ thần Nana 1.500 năm tuổi

Phát hiện tranh nữ thần Nana 1.500 năm tuổi gây chấn động về phong cách nghệ thuật bí ẩn và chi tiết chưa từng thấy trong lịch sử Trung Á.

Người lính trong bức ảnh lịch sử bất ngờ ‘gặp lại chính mình’ sau 38 năm

Hơn 38 năm, ông Nguyễn Quang Bích mới biết mình là người lính trong bức ảnh vẫy chào lịch sử, ghi dấu một thời hào hùng không thể quên.

Ngỡ ngàng chiếc dép 650 năm tuổi trong tổ kền kền hang động

Chiếc dép 650 năm tuổi này được tìm thấy trong tổ của chim kền kền ở một hang động Tây Ban Nha.

Tình cờ tìm thấy tranh sàn khảm 1.500 năm tuổi trong nhà máy cũ

Bức tranh sàn khảm có niên đại 1.500 năm được phát hiện tình cờ bên trong một nhà máy bỏ hoang ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Hạn hán lộ ra 40 ngôi mộ cổ 2.300 tuổi ở Iraq

Trận hạn hán nghiêm trọng ở Iraq đã làm lộ ra hàng chục ngôi mộ cổ có niên đại tới 2.300 năm.

Phát hiện đầu tượng Hy Lạp cổ đại quý hiếm ở Ý

Việc phát hiện ra đầu tượng Hy Lạp tại Vulci là một sự kiện có ý nghĩa đặc biệt, cả về giá trị nghệ thuật lẫn những hàm ý mà nó mang lại.

Còi xương 3.300 tuổi hé lộ bí ẩn về lực lượng canh giữ cổ đại

Các nhà khảo cổ học Ai Cập xác định được một chiếc còi xương 3.300 năm tuổi, có thể nó đã được sử dụng bởi "cảnh sát" cổ đại.

Soi công cụ bằng gỗ cổ nhất của người Neanderthal

Các công cụ bằng gỗ có niên đại 90.000 năm, bao gồm một cây gậy đào đất dài 15 cm, được cho là do người Neanderthal chế tạo.

Lý Bí – kỳ nhân xuất chúng của nhà Đường và cuộc đời đầy huyền bí

Từ thần đồng đến người cứu đất nước, Lý Bí là biểu tượng của trí tuệ và nhân cách cao cả, luôn hành xử theo ý nghĩa cao đẹp của cuộc đời.

Gặp 'hoa khôi' trung đội nữ lái xe Trường Sơn, ký ức một thời hào hùng

Giữa tuyến lửa Trường Sơn, bà Bùi Thị Vân, nữ lái xe được đồng đội gọi là “hoa khôi” đã đi qua bom đạn, mang theo ký ức không thể nào quên.

Đừng bỏ lỡ

Giải mã bí ẩn bức tranh nữ thần Nana 1.500 năm tuổi

Dự đoán ngày mới 23/12/2025 cho 12 con giáp: Sửu thăng hoa

Từ đặc điểm hay mặc áo bảo vệ, tìm ra 'yêu râu xanh' hãm hại bé gái 13 tuổi

569 ngày chiến đấu trong đô thị, cuối cùng Nga đã kiểm soát Volchansk

'Hot girl phòng gym' khoe đường cong tuyệt mỹ đón Giáng sinh

TIÊU ĐIỂM

TUYỂN SINH ĐẠI HỌC 2025

Chuyên gia đề nghị không bỏ xét học bạ, siết chặt đầu ra

Chuyên gia lý giải sai sót trong tuyển sinh đại học năm 2025

Điểm chuẩn kịch trần 30/30, bất cập từ cơ chế cộng điểm?

AN TOÀN THỰC PHẨM

Hàng chục người ở TP HCM nhập viện nghi ngộ độc thực phẩm sau ăn bánh mì

Vụ 41 học sinh bị ngộ độc, cách chức Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng trường

Vụ 41 học sinh bị ngộ độc, xử phạt Trường Tiểu học Kim Thủy

LỪA ĐẢO CÔNG NGHỆ

Xuất hiện chiêu lừa online mới... dụ nạn nhân thản nhiên giao mật khẩu

Bất cẩn cài đặt ứng dụng này, coi chừng bay sạch tiền tài khoản

Thấy 8 số điện thoại này, tuyệt đối không bắt máy kẻo dính bẫy lừa

Kiến thức cần biết

Cha mẹ ứng xử thế nào khi con ương bướng không nghe lời?

Loại thực phẩm được ví như "nhân sâm mùa đông", giàu vitamin C, chất xơ

'Thủ phạm' âm thầm dẫn tới ung thư vòm họng

2 dấu hiệu đi bộ cảnh báo nguy cơ suy thận

Loại thực phẩm nên tránh khi đầy bụng

Tin mới

Soi công cụ bằng gỗ cổ nhất của người Neanderthal

Các công cụ bằng gỗ có niên đại 90.000 năm, bao gồm một cây gậy đào đất dài 15 cm, được cho là do người Neanderthal chế tạo.

Quân đội Nhân dân Việt Nam trong thời bình, từ bảo vệ Tổ quốc đến cứu dân

Bước sang thời bình, Quân đội Nhân dân Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của mình khi đảm đương những nhiệm vụ mới, đa dạng hơn.

Giải mã bí ẩn bức tranh nữ thần Nana 1.500 năm tuổi

Phát hiện tranh nữ thần Nana 1.500 năm tuổi gây chấn động về phong cách nghệ thuật bí ẩn và chi tiết chưa từng thấy trong lịch sử Trung Á.

Gặp 'hoa khôi' trung đội nữ lái xe Trường Sơn, ký ức một thời hào hùng

Giữa tuyến lửa Trường Sơn, bà Bùi Thị Vân, nữ lái xe được đồng đội gọi là “hoa khôi” đã đi qua bom đạn, mang theo ký ức không thể nào quên.

Phát hiện đầu tượng Hy Lạp cổ đại quý hiếm ở Ý

Việc phát hiện ra đầu tượng Hy Lạp tại Vulci là một sự kiện có ý nghĩa đặc biệt, cả về giá trị nghệ thuật lẫn những hàm ý mà nó mang lại.

Hạn hán lộ ra 40 ngôi mộ cổ 2.300 tuổi ở Iraq

Trận hạn hán nghiêm trọng ở Iraq đã làm lộ ra hàng chục ngôi mộ cổ có niên đại tới 2.300 năm.

Còi xương 3.300 tuổi hé lộ bí ẩn về lực lượng canh giữ cổ đại

Các nhà khảo cổ học Ai Cập xác định được một chiếc còi xương 3.300 năm tuổi, có thể nó đã được sử dụng bởi "cảnh sát" cổ đại.

Người lính trong bức ảnh lịch sử bất ngờ ‘gặp lại chính mình’ sau 38 năm

Hơn 38 năm, ông Nguyễn Quang Bích mới biết mình là người lính trong bức ảnh vẫy chào lịch sử, ghi dấu một thời hào hùng không thể quên.

Lý Bí – kỳ nhân xuất chúng của nhà Đường và cuộc đời đầy huyền bí

Từ thần đồng đến người cứu đất nước, Lý Bí là biểu tượng của trí tuệ và nhân cách cao cả, luôn hành xử theo ý nghĩa cao đẹp của cuộc đời.

Ngỡ ngàng chiếc dép 650 năm tuổi trong tổ kền kền hang động

Chiếc dép 650 năm tuổi này được tìm thấy trong tổ của chim kền kền ở một hang động Tây Ban Nha.

Tình cờ tìm thấy tranh sàn khảm 1.500 năm tuổi trong nhà máy cũ

Bức tranh sàn khảm có niên đại 1.500 năm được phát hiện tình cờ bên trong một nhà máy bỏ hoang ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Bí mật Ai Cập xuất lộ từ chiếc bình gốm Pompeii cổ

Một chiếc bình gốm Ai Cập tinh xảo bất ngờ được khai quật tại Pompeii, thành phố La Mã cổ đại, khiến giới khảo cổ ngạc nhiên về giao thương cổ xưa.

Sự thật bất ngờ về mảnh mặt nạ thần rừng Satyr Hy Lạp

Các nhà khảo cổ học Nga khai quật được một mảnh mặt nạ thần Satyr Hy Lạp có niên đại 2.200 năm tuổi, giúp hé lộ nhiều thông tin thú vị.

Khai quật hàng chục hiện vật cổ 6.000 năm tuổi, chuyên gia bối rối

Hàng chục hiện vật có niên đại 6.000 năm đã được phát hiện bên dưới Cung điện Westminster ở London, cung cấp thêm hiểu biết mới cho các chuyên gia.

Cảnh quan kỳ vĩ khó tin ở vùng đất của đàn voi lớn nhất thế giới

Vườn quốc gia Amboseli (Kenya) nổi tiếng toàn cầu nhờ phong cảnh savan hùng vĩ cùng những đàn voi khổng lồ dưới chân núi Kilimanjaro.

Cây cảnh đẹp 'gây mê', chiêu tài lộc... che chở gia đình

Đặt cây cảnh này ở một góc phòng khách, nó có thể ngay lập tức nâng tầm phong cách cho ngôi nhà, đồng thời thanh lọc không khí, thu hút tài lộc.

Bộ đội Cụ Hồ - Biểu tượng sức mạnh và nhân văn trong lòng giới trẻ

Sức hút của hình ảnh người Bộ đội Cụ Hồ đối với giới trẻ không chỉ nằm ở quá khứ hào hùng, mà còn ở sự lan tỏa những giá trị cốt lõi trong bối cảnh mới.

Kiểm tra hài cốt 3.700 năm tuổi, phát hiện bí mật gây sốc

Khi kiểm tra một bộ hài cốt khoảng 3.700 năm tuổi tìm thấy ở Italy, các chuyên gia bằng chứng ADN sớm nhất cho đến nay về mối quan hệ loạn luân của cha - con.

Cuộc đời bi kịch của Tuần tần - phi tần gả cho Càn Long ở tuổi 19

Chuyện về Tuần tần, phi tần trẻ tuổi được yêu thương cuối đời Càn Long, nhưng số phận của nàng đầy bi kịch và thử thách trong hậu cung.

Khám phá khu định cư cổ nhất trên bán đảo Ả Rập

Các nhà khảo cổ học phát hiện ra dấu tích có thể là khu định cư sớm nhất của con người trên bán đảo Ả Rập.