Tầm Gửi Cây Gạo (Taxillus Chinensis) Và Những Công Dụng Quý

Thân phận “tầm gửi” thì nhiều người vẫn thường hay nói. Thế nhưng, cây tầm gửi thì không phải ai cũng biết vì nó thường mọc bám vào các cây khác và hay bị nhìn nhầm với cây ký chủ (hoặc bị tưởng nhầm là những loại dây leo).

Chính vì tầm gửi có nhiều loài khác nhau, có loại dây leo, có loại thân gỗ bụi và có thể ký sinh trên nhiều loại cây khác nhau nên công dụng của chúng cũng khác nhau: có loại được dùng làm thuốc và có loại thì lại không có tác dụng gì. Điều này quả thật là đúng khi nói về “thân phận tầm gửi” của nó.

Một số loại tầm gửi

Theo y học cổ truyền, có một số loại tầm gửi có thể được dùng để điều trị bệnh, đó là tầm gửi cây gạo, tầm gửi cây dâu, tầm gửi cây mít, tầm gửi cây chanh, tầm gửi cây đại bi, tầm gửi cây táo, cây mận, cây quýt, cây roi… Tuy nhiên, tùy vào từng loại tầm gửi mà chúng có thể được dùng ngoài da, ngâm rượu hoặc làm thuốc sắc (1).

Nếu từ lâu, tầm gửi cây dâu được xem là khó tìm nhất thì tầm gửi cây gạo (Taxillus chinensis) lại được xem là có giá trị nhất. Bởi lẽ, cây gạo to khỏe là nguồn cung cấp dinh dưỡng bền vững cho các cây tầm gửi (thông qua các u sần) ngay cả trong mùa đông hay những lúc thời tiết khắc nghiệt.

Mặt khác, nhờ đặc tính giống loài mà cây tầm gửi gạo còn điều trị được nhiều bệnh khác nhau. Và nói về tầm gửi gạo thì theo kinh nghiệm dân gian, tầm gửi mọc trên cây gạo tía (cây gạo gai hoa đỏ) là loại tốt nhất.

Tầm gửi cây gạo có tác dụng gì?

Sau khi thu hái tầm gửi gạo, người ta bỏ đi phần thân nhánh cây gạo bị dính với tầm gửi (ở các mấu) và chỉ dùng thân, lá của cây tầm gửi để làm thuốc.

Ngay cả khi còn tươi, các nhánh tầm gửi cũng đã rất giòn và khi bẻ thì các nhánh gãy ngọt, kêu “tách, tách”. Sau khi phơi khô, vị thuốc tầm gửi sẽ có mùi thơm đặc biệt của loại cây này. Khi nấu làm thuốc sắc, nước nấu tầm gửi gạo sẽ có màu nâu tím.Tầm gửi gạo được biết đến với nhiều công dụng, trong đó có các công dụng chủ đạo như:

• Giải độc rượu.
• Giúp dễ ngủ.
• Bổ thận, tráng dương.
• Giảm đau dạ dày.
• Lưu thông khí huyết.
• Điều trị cao huyết áp.
• Điều trị sỏi thận, phù thận.
• Giúp thanh mát cơ thể, giải độc gan.
• Điều trị sỏi đường tiết niệu, sỏi bàng quang.
• Điều trị đau lưng, mỏi gối, phong thấp, tê bại.
• Điều trị bệnh hậu sản, giúp lợi sữa, an thai.

Cách dùng: mỗi ngày, sắc lấy nước uống từ 20 – 30 g, nên dùng kiên trì để thấy hiệu quả (2) (3) (4).

• Tham khảo: Cây tầm gửi gạo vị thuốc điều trị viêm cầu thận, xương khớp

Một số hoạt tính của cây tầm gửi cây gạo

• Theo tạp chí Carbohydrate Polymers, chiết xuất nước nóng từ cây tầm gửi gạo có tác dụng chống oxy hóa, điều hòa miễn dịch và chống ung thư (5).

• Theo Tạp chí Dược học, kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy cao lỏng tầm gửi cây gạo có các dụng chống viêm cấp tính cao hơn so với cao lỏng tầm gửi cây na (6).

Một số lưu ý khi dùng thuốc

• Tránh mua lầm hàng giả: Hiện tại trên thị trường có nhiều người dùng tầm gửi của các loài khác để thay cho tầm gửi gạo, thậm chí còn dùng keo 502 để dán tầm gửi vào cành gạo. Vì vậy, người tiêu dùng cần lựa chọn nguồn cung cấp uy tín.
• Trong quá trình sắc thuốc, sau khi dùng nước đầu tiên thì có thể sắc thêm nước thứ hai, thứ ba để chiết được hết dược chất trong tầm gửi gạo.

Tham khảo: Cách phân biệt tầm gửi gạo thật giả chuẩn 100%

Thông tin thêm

Không chỉ tầm gửi gạo mà bản thân cây gạo cũng là một vị thuốc được sử dụng trong dân gian. Vỏ thân cây gạo (vỏ tươi) được dùng để bó trong trường hợp gãy xương hoặc được sắc lấy nước uống giúp cầm máu, lợi tiểu và điều trị bệnh lậu (thái nhỏ, sao vàng rồi sắc đặc, liều lượng hàng ngày từ 15 – 20 g). Ngoài ra, vỏ cây gạo còn được dùng làm thuốc điều trị đau răng (sắc đặc và ngậm) (7).

▼ Nguồn tham khảo

1. Các loài tầm gửi và tác dụng chữa bệnh, https://suckhoedoisong.vn/cac-loai-tam-gui-va-tac-dung-chua-benh-n146559.html, ngày truy cập: 04/12/2019.
2. Tầm gửi, vị thuốc quý, https://nongnghiep.vn/tam-gui-vi-thuoc-quy-post154142.html, ngày truy cập: 04/12/2019.
3. Tầm gửi gạo với tác dụng, cách dùng tầm gửi gạo chữa bệnh, https://namlimxanh.vn/cay-tam-gui-gao-tac-dung-cach-dung-tam-gui-gao-chua-benh.html, ngày truy cập: 04/12/2019.
4. Cây tầm gửi gạo hỗ trợ điều trị bệnh thận, https://vnexpress.net/suc-khoe/cay-tam-gui-gao-ho-tro-dieu-tri-benh-than-3018476.html, ngày truy cập: 04/12/2019.
5. Immunomodulatory activities of polysaccharides isolated from Taxillus chinensis and Uncaria rhyncophylla, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0144861713007467, ngày truy cập: 04/12/2019.
6. Nghiên cứu tác dụng bảo vệ gan của tầm gửi cây gạo – Taxillus chinensis (DC) Dans. và tầm gửi cây na – Macrosolen tricolor (Lecomte) Dans, http://www.vjol.info/index.php/tcdh/article/view/14380, ngày truy cập: 04/12/2019.
7. Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, Nxb Y học, 1999, trang 545.