Tam Phủ, Tứ Phủ Là Gì? Gồm Những Vị Thần Thánh Nào? - Gian Thờ Việt

Trong hệ thống thần linh, Tứ phủ ứng với bốn phương cũng là 4 miền của vũ trụ. Trong đạo mẫu, tứ phủ biểu biện cho 4 màu cơ bản là đỏ, trắng, vàng và xanh.

Cùng Gian thờ Việt tìm hiểu về Tam phủ và Tứ phủ trong hệ thống thần linh với bài viết dưới đây nhé.

Tam phủ là gì?

Trong điện thờ Thần Mẫu hiện nay tồn tại quan niệm về Tam phủ và Tứ phủ.

Tam phủ là nơi làm việc của các vị thần cai quản gồm 3 miền: Thiên, địa, thoải

Tứ phủ là gì?

Còn Tứ phủ bao gồm 3 phủ trong tam phủ (Thiên, Địa và Thoải) và thêm phủ Thượng Ngàn (Nhạc phủ).

Hiện nay vẫn chưa có ai có thể chắc chắn Đạo Mẫu Tam phủ Tứ phủ có từ bao giờ. Tuy nhiên có thể tin rằng Tam phủ có trước Tứ phủ. Vì vậy mối quan hệ giữa tam phủ và tứ phủ cũng sự gắn kết bền chặt chính là một nét đặc thù của Đạo giáo Việt Nam

Quan niệm về Tam phủ và Tứ phủ có thể đều bắt nguồn từ quan niệm vũ trụ luận nguyên sơ là Âm và Dương, dần yếu tố Âm trong lưỡng cực Âm Dương phân hóa thành Địa phủ, Thoải phủ và Nhạc phủ.

Những màu sắc tượng trưng tương ứng thứ tự trong tứ phủ

Tứ phủ hay Tứ phủ Công đồng tương ứng với 4 phương, 4 miền của vũ trụ và trong Đạo Mẫu biểu hiện cho 4 màu cơ bản:

+ Thiên Phủ ứng với màu đỏ;

+ Thoải Phủ ứng với màu trắng;

+ Địa phủ ứng với màu vàng;

+ Nhạc phủ ứng với màu xanh.

Đó cũng là màu sắc trang phục mà các vị Thánh khi giáng đồng, cũng là màu sắc của các đồ cúng lễ.

Thông qua màu sắc này, chúng ta có thể dễ dàng phân biệt mỗi vị thánh thuộc vào Phủ nào trong hệ thống Tam phủ, Tứ phủ. Rõ ràng Đạo Mẫu đã chịu ảnh hưởng quan niệm về ngũ sắc, ngũ phương của đạo giáo Trung Quốc, thông qua ngũ sắc hóa các miền của vũ trụ, cũng như biểu tượng Ngũ hổ là một trong những thần linh trong hệ thống điện thần Đạo Mẫu.

Trong Đạo Mẫu, nơi thờ phụng chính Thánh Mẫu Liễu Hạnh hóa thân của Mẫu Thượng Thiên, được gọi là Phủ, ví dụ như Phủ Dầy (ở Nam Định), Phủ Sòng Sơn (ở Thanh Hóa) và Phủ Tây Hồ (ở Hà Nội).

Cách định danh này có thể xuất phát từ cách định danh đương thời – cung Vua Lê, Phủ Chúa Trịnh thời Trịnh – Nguyễn.

Vậy Tứ phủ trong đạo mẫu gồm những vị thần nào?

Ngày nay trong các khoa cúng và chầu văn sắp xếp theo thứ tự cao nhất là tầng Trời, tiếp tới cao nguyên rừng núi, sau là vùng sông nước và cuối là tầng địa phủ. Cụ thể:

1. Đệ nhất Thượng Thiên
2. Đệ nhị Thượng Ngàn
3. Đệ tam thoải phủ
4. Đệ tứ địa phủ

Kết: Tứ phủ vạn linh là để chỉ toàn bộ chư thánh của tín ngưỡng thờ mẫu, trong đó đứng đầu là Thánh Mẫu.

Hệ thống Thần linh tứ phủ như thế nào?

Chư linh của Tứ phủ được phân chia theo nhiều vị trí như sau:

Thứ nhất. Thánh Mẫu bảo hộ dân quốc

Bao gồm các vị cùng danh hiệu như sau:

+ Mẫu Đệ nhất Thanh Vân Công chúa

+ Mẫu Đệ nhị Lê Mại đại vương

+ Mẫu Đệ Tam Xích Lân công chúa

+ Mẫu Đệ Tứ Liễu Hạnh công chúa

Tam tòa thánh mẫu được xếp theo thứ tự trong các đền, điện thờ tứ phủ như sau:

+ Mẫu Đệ nhất: Mẫu Liễu

+ Mẫu Đệ nhị: Mẫu thượng ngàn

+ Mẫu Đệ tam: Mẫu thoải

Thứ hai. Phụ vương đại thánh (phối thờ)

Bao gồm:

+ Thiên phủ: Ngọc hoàng thượng đế

+ Thoải phủ: Bát Hải long vương

+ Nhạc phủ: Tản viên Sơn thánh

+ Địa phủ: Thập diện minh vương

Thứ ba. Hội đồng chúa (Phối thờ)

Bao gồm:

Chúa Đệ nhất: Tây Thiên

Chúa Đệ nhị Nguyệt Hồ

Chúa Đệ tam Lâm Thao:

+ Chúa Cà Phê (Địa phủ & Nhạc phủ)

+ Chúa Long Giao (Nhạc phủ)

+ Chúa Ngũ Hành Ngũ Phương (Nhạc phủ)

+ Chúa Thác Bờ (Thoải phủ & Nhạc phủ)

+ Chúa Mọi (Nhạc phủ)

Thứ bốn: Ngũ vị tôn quan

Ngũ vị tôn quan hay Ngũ vị tôn ông là 5 vị quan và đều là con của Bát hải Động bình (Bát hải long vương).

+ Quan lớn Đệ Nhất Thượng thiên: Là con cả và là có quyền cai Thiên phủ, là vị thần có khả năng hô mưa gọi gió và là một vị quan trên thiên đình. Ông mặc áo màu đỏ.

+ Quan lớn Đệ Nhị Thượng ngàn: con thứ hai và là quyền cai quản rừng núi, lâm cung. Có khả năng lên rừng, xuống biển. Ông là vị giám sát trước khi xông pha đánh trận và ông mặc áo màu xanh.

+ Quan lớn Đệ Tam Thoải phủ: Con thứ ba của Bát Hải long vương và sử dụng bạch kiếm xông pha tà giới quỷ thế. Ông mặc áo bào màu trắng

+ Quan lớn Đệ tứ Khâm sai: Quan địa linh cai quản đất bằng và có trách nhiệm khâm sai khắp vùng, giữ yên bình cho dân chúng. Ông mặc áo màu vàng.

+ Quan lớn Đệ ngũ Tuần tranh: Vị quan lớn mặc áo màu xanh nước biển và sử dụng thanh long đao to lớn.

Thứ năm: Tứ phủ chầu bà

Trong hàng tứ phủ chầu bà gồm:

+ Chầu Đệ Nhất: Hóa thân Thánh mẫu Thượng thiên.

+ Chầu Đệ Nhị Ngôi kiều công chúa

+ Chầu Đệ Tam Thủy điện công chúa

+ Chầu Thác Bờ Bà chúa Thác bờ

+ Chầu Đệ tứ khâm sai Chiêu dung công chúa Lý Ngọc Ba, được tôn thờ tại Đình Cốc thượng.

+ Chầu Ngũ thờ Suối lân công chúa

+ Chầu Lục cung công chúa

+ Chầu Thất Tân la công chúa

+ Chầu Bát nữ tướng Bát nàn (được thờ ở Tiên La, Thái Bình)

+ Chầu Cửu huyền thiên nữ

+ Chầu Mười nữ tướng Đồng Mỏ Chi Lăng

+ Chầu Bé Bắc Lệ

+ Chầu bà Bản đền Thủ điện công chúa.

Thứ sáu: Thập vị thủy tế

Bao gồm:

+ Thiên phủ: Ông Hoàng Cả (ông Hoàng Quận, Lê Lợi)

+ Nhạc phủ: Ông Hoàng Đôi

+ Ông Hoàng Bơ Thoải Cung

+ Thoải phủ: Ông Hoàng Tư (Ông Hoàng khâm sai)

+ Ông Hoàng Năm

+ Ông Hoàng Lục Thanh Hà

+ Ông Hoàng Bảy (Ông Hoàng Bảo Hà)

+ Ông Hoàng Bát quốc (Ông Đệ Bát đồng bằng sông diêm)

+ Ông Chín Cờn (Ông Cờn môn)

+ Ông Hoàng Mười (Ông Nghệ An)

Thứ bảy: Tứ phủ thánh cô

Bao gồm:

+ Cô cả Thượng Thiên

+ Cô Đôi Thượng ngàn

+ Cô Bơ Hàn Sơn (cô Bơ bông)

+ Cô Tư Ỷ la

+ Cô Năm Suối Lân

+ Cô Sáu Lục cung

+ Cô Bảy Kim Giao

+ Cô Tám Đồi Chè

+ Cô Chín Thượng Ngàn

+ Cô Chín Giếng (cô Chín Sòng Sơn)

+ Cô Mười Đông mỏ

Ngoài ra còn có Cô Bé Thượng Ngàn:

+ Cô Bé Đông Cuông

+ Cô Bé Suối Ngang

+ Cô Bé Đèo Kẻng

+ Cô Bé Tân An

+ Cô Bé Cây xanh

+ Cô Bé Nguyệt hồ

+ Cô Bé Minh Lương

+ Cô Bé Cây xanh

+ Cô Bé Thác Bờ

+ Cô Bé Thoải phủ

+ Cô Bé Núi Dùm

+ Cô Bé Mỏ Than

+ Cô Bé Bản Dền

+ Cô Bé Den (Cô bé Sóc)

Đôi Cô Cam Đường (Hai Cô): cô đại diện cho nhạc phủ nhưng hiển thánh sau khi nhà Lê sáng lập hệ thống tam phủ, sau này là tứ phủ. Chính vì vậy nên việc xếp thứ tự Cô Đôi như các cô khác trong thánh phủ thứ cô có thể sẽ không đúng.

Thứ tám: Thập vị triều cậu

+ Cậu Hoàng Cả Phủ Giầy

+ Cậu Hoàng Cả Sòng Sơn

+ Cậu Hoàng Cả Đôi

+ Cậu Hoàng Cả Bơ

+ Cậu Hoàng Tư

+ Cậu Hoàng Năm

+ Cậu Hoàng Bé Đồi Ngang (Cậu Hoàng Quận)

Ngoài ra, mỗi Bản Đền sẽ có một Cậu bé coi giữ đền, được gọi là Cậu bé Bản đền hay Tứ phủ thánh cậu, Thập nhị thánh cậu.

Thứ chín: Ngũ hổ

Bao gồm:

Ngũ hổ:

+ Trấn giữ phương Bắc là Hắc hổ

+ Trấn giữ phương Nam là Xích hổ

+ Trấn giữ phương Tây là Bạch hổ

+ Trấn giữ phương Đông là Thanh hổ

+ Trấn giữ trung tâm là Hoàng hổ

Tham khảo mẫu tượng Động ngũ hổ

Ông Lốt (Rắn)

+ Thanh Xà đại tướng quân

+ Bạch Xà đại tướng quân

Nguồn: Internet

Các vị thần linh trong tứ phủ có gì giống nhau

Về đại đa số các vị thần trong tứ phủ đều là những người từng có công với dân, với nước nên được tôn lập đền thờ cúng.

Tại sao lại phân chia cấp bậc trong tứ phủ như vậy?

Đạo mẫu việt nam là một tín ngưỡng thờ được kết hợp bởi Phật Giáo và đạo Giáo. Vì vậy chúng ta có thể thấy phật chuẩn đề (hay còn được gọi là phật bà quan âm nghìn tay nghìn mắt) được thờ trong hệ thống thần điện.

Các vị thần khác thường được phân cấp theo thứ tự như ngọc hoàng thượng đế rồi đến các vị thần giáng trần giúp dân rồi về cai quản trời đất. đó cũng là các chức vụ tương ứng của các vị thần trên thiên đình

Về các vị trí trên ban thờ của các vị thần chúng ta hãy cũng xem

Thêm bài viết  Cách sắp xếp Tượng thờ tại Điện thờ tư gia mà chúng tôi đã viết rất chi tiết để có thế sắp xếp đền thờ được tốt nhất

Ngoài ra,mời quý vị và các bạn xem thêm các sản phẩm đồ thờ cúng tâm linh hay những mẫu tượng tam tứ phủ đẹp nhất thị trường hiện nay tại Gian Thờ việt nhé