Tam Vị Tổ Bói Của Người Việt Là Ai?

Với những người có khả năng tiên tri, bói toán (được ăn lộc bói) thì họ đều cần được các vị Chúa Bói gia ân bảo hộ, gia thêm khả năng bói toán đem đi giúp người. Vậy Tam vị Chúa Bói là ai? Hiện các ngài được phụng thờ ở đâu ? Quảng Nguyên xin gửi đến các bạn trong bài viết sau.

Tổ Bói Đệ Nhất Đá Nhân: Tổ Bói Đệ Nhất (Chúa Nhất)

Chúa Nhất đang được thờ tạm tại chùa Chùa A Nậu (chùa Sệu), thôn Đá Nhân, phường Ninh Khánh, tỉnh Ninh Bình. Đền Chúa đã bị tàn phá nay chỉ còn ba pho Tượng Chúa và nhị vị Vương Cô được đưa vào chùa để thờ tạm.

Nhà chùa nhặt về mấy đồ tế khí và ba pho tượng cổ để thờ tạm. Bà là vị Chúa Bà duy nhất được ghi tại tấm bia có chữ Trần Triều Tiên Chúa (không có bất cứ một vị Thánh nào của Tứ Phủ được bia đá ghi là Tiên Chúa).

Bà có tài coi tử vi, tướng mạo và kinh dịch, xuất thân là người nước Tống, tên thật là Hoàng Chu Linh – vợ của vua Trần Thái Tông hay còn gọi là Huệ Túc phu nhân. Huệ Túc Phu Nhân là một nhân vật góp công lao không nhỏ trong các sự việc quan trọng thời nhà Trần. Bà từng đánh cược tử vi thắng thái sư Trần Thủ Độ, giúp củng cố tinh thần kháng giặc Nguyên, giúp Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn đảm nhiệm chức Quốc Công Tiết Chế và cũng từng xem mệnh số cho rất nhiều tướng lĩnh con em nhà Trần.

Bấy giờ, sau khi đánh cược thắng thái sư, Hoàng Chu Linh đã xem tử vi gần hết cho mọi người ở trong triều. Lúc này, Trần Tử Đức mới mở lời rằng vợ chồng ông đã hộ tống gia tộc của Hoàng Bính qua 4 ngày đường về đến thành Thăng Long mà không biết Hoàng Chu Linh giỏi tử vi đến vậy, nên mở lời nhờ cô xem giúp. Ông cho hay rằng mình sinh vào năm Mậu Tý, tháng 7, ngày 24, giờ Ngọ.

Hoàng Chu Linh bấm ngón tay tính số rồi trầm ngâm có vẻ như không muốn nói, khiến nhiều người sốt ruột. Nhà vua lúc này vì nóng lòng nên đã phải mở lời rằng Trần Tử Đức thống lĩnh ba hiệu bộ binh ở Ngũ Yên, trấn ngự biên cương, vận số liên quan đến an nguy của xã tắc, nên nếu có gì bất thường xin Hoàng Chu Linh cứ nói. Hoàng Chu Linh liền đáp rằng: “Thiên cơ bất khả lậu. Khả lậu tổn âm đức. Tuy nhiên đấng chí tôn đã ban chỉ, thần đành viết ra. Xin bệ hạ ban cho thần bút mực.” Rồi Hoàng Chu Linh viết một bài thơ như sau:

Ô hô! Trung khả hữu nhị, Nghĩa bất quá tam. Anh hùng vi đệ nhất. Sinh vi tướng, tử vi thần. Vạn thế danh lưu thanh sử, Nam thiên đại đại tồn chính khí.

Dịch là:

Than ôi! Trung có thể có hai, Nghĩa thì chẳng quá ba. Anh hùng chỉ có một Sống là tướng, chết thành thần Vạn thế lưu sử xanh Trời Nam chính khí mãi trường tồn.

Nhà vua đọc xong liền nói: “Điều mà tiểu cô nương nói về Hầu. Có lẽ toàn thể những người hiện diện đều mong ước.” Trần Tử Đức cũng muốn nhờ Hoàng Chu Linh xem giúp vợ mình là Bùi Thiệu Hoa, nhưng lại không nhớ rõ sinh giờ nào. Hoàng Chu Linh qua cung Thê của Tử Đức và quan sát sắc diện của Thiệu Hoa nên đã nói rằng:

“Kể ra trong giới nữ lưu, mấy người được như phu nhân. Này nhé, nhan sắc nghiêng thành đổ núi, võ công cao tuyệt đỉnh, văn học uyên bác. Hiện nay phu nhân cùng quân hầu, ngồi trên mình ngựa, trấn ngự biên cương. Hào hùng thay. Sự nghiệp của phu nhân sau này đâu có thua gì công chúa nữ tướng Lê Chân thời Lĩnh Nam.”

Những lời tiên đoán này ai cũng cho rằng là tốt, mà không tường được hết ẩn ý, về sau này khi sự việc đã xảy ra thì mọi người mới vỡ lẽ.

Đê Nhị Tổ Bói: Chúa Bà Đông Cuông Lê Mại Đại Vương

Chúa được thờ chính tại đền Đông Cuông, thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái.

Đền nằm tại bờ tả sông Thao cách thành phố Yên Bái 55 km, cách trung tâm huyện Văn Yên 15 km về phía Tây Bắc, thuộc xã Đông Cuông, huyện Văn Yên. Đền thờ Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn, thờ các vị thần có công bảo vệ Tổ Quốc, nên đã được các tác giả Đại Nam Nhất Thống Chí ghi là Đền Vệ Quốc và đặc biệt là nhà bác học Lê Quý Đôn thế kỷ XVIII đã xếp đền Đông Cuông vào danh mục “Dấu tích linh thiêng”. Với những  giá trị lâu đời về văn hoá lịch sử, ngày 3/02/2009, Đền Đông Cuông đã được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia.

Trên Ngàn Gió Cuốn Rung Cây

Dưới Khe Cá Lội Chim Bay Về Ngàn

Canh Khuya Nguyệt Lặn Sao Tàn

Chiếc Thoi Bán Nguyệt Khoan Khoan Chèo Vào …

Theo ghi chép của cụ Lê Quý Đôn trong “Kiến văn tiểu lục” và Thần Tích của dòng mo họ Hà coi việc giữ đền, thì ngôi đền trước đây thờ Đông Quang công chúa nổi tiếng anh linh. Đông Quang Công chúa là bà Lê Thị Kiểm, bà là vợ của ông Hà Văn Thiên, người Tày Đông Cuông được triều đình giao cho cai quản vùng Đông Cuông. Như vậy, Mẫu Thượng Ngàn nơi đây đã được hình tượng hóa bởi một nhân vật lịch sử có thật là Đông Quang Công Chúa. Sử sách ghi lại rằng chiến công của nhiều triều đại Việt Nam đều được sự phù hộ của Mẫu Thượng Ngàn. Vua Lê Lợi chính là người đã sắc phong cho Mẫu Thượng Ngàn là Lê Mại Đại Vương. Như vậy, ở Đông Cuông, Mẫu Thượng Ngàn vừa là bậc anh linh, quyền cao tối thượng vừa gần gũi, bình dị trong hình hài một người vợ, người mẹ trần thế có lai lịch, gốc tích rõ ràng.

Văn Chúa Bà Đông Cuông 

Anh linh hiển hách Chúa Sơn Trang Cai quản ba mươi sáu cửa ngàn Lúc ngự lầu son cùng phủ tía Khi chơi núi ngọc với non vàng Gươm thiêng một buổi ra oai phép Loài giặc Liễu Thăng phút phá tan Thái tổ Lê triều ban sắc tặng Danh thơm lừng lẫy khắp Nam bang

Tam quang chiếu bao la thế giới Vầng nguyệt soi chói lọi nam thiên Đền thờ phong nguyệt vô biên Gió thu dìu dặt chuông rền nhặt khoan Trịnh niềm đan nhớ xưa tích cũ Chốn lạc châu thuỷ tú sơn tinh Đông Cuông công chúa giáng sinh Giáng vào lệnh tộc phúc lành quyền cao Miền xà thuỷ màn trao dưới trướng Chúa giáng trần thoang thoảng mùi hương Hồng hoà sáng khắp bốn phương Định sinh công chúa ai đương sánh tày Hằng chải chuốt đêm ngày dưỡng dục Giá so bằng vàng ngọc nết na Nhỡn tinh sao đẩu Ngân Hà Môi son má phấn tóc đà sở vân Giá thanh tân dịu dàng cách điệu Đoá phù dung dương liễu nhởn nhơ Vẻ nào mà chẳng trai lơ Hoa xuân mới nhú nguyệt thu đương tròn Giá so bằng kim côn ngọc lệ Nét đan thanh ai vẽ cho bì Gồm lo đức tính dung nghi Giá so Tống Tử sánh bì Tề Khương Ánh xuân quang tuổi vừa ngoại kỷ Mãn cõi trần phút đã lên tiên Thần thông biến hoá vô biên Phàm trần ai biết phép tiên ẩn hình Đông Cuông sơn thuỷ hữu tình Chúa thường trắc giáng hiện hình bách ban Danh tiên chúa trên ngàn lừng lẫy Hoá phép màu đã dậy thần linh Sắc phong thượng đẳng tối linh Tà thần cũng phục yêu tinh hàng đầu Khắp đâu đâu nức danh đều biết Chúa Thượng Ngàn lẫm liệt thần cơ Tụ Long Bảo Lạc Tam Cờ Sông Thao sông Cả sông Bờ sông Dâu Khắp các châu nức danh thần nữ Tự Lê triều quốc sử còn ghi Danh thơm Nam Bắc Trung kì Bảo dân hộ quốc độ trì tứ phương Sắc Lê Mại Đại Vương trường trị Đông Cuông từ đích vị danh lam Chim kêu vượn hót trên ngàn Tả thời bạch hổ hữu đoàn thanh long Dòng bích lãng nước trong leo lẻo Giải Tô giang uốn éo xinh ghê Thông reo trúc hoạ tứ bề Đền thờ cao ngất trông về Bắc Kinh Cảnh thanh tú bên ghềnh trị thuỷ Chúa giáng trần trấn trị yêu ma Chúa về trắc giáng điện toà Khuông phù đệ tử khang ninh thọ trường

Văn Chúa Bà Đông Cuông 2

Tam quang chiếu bao la thế giới Vầng nguyệt soi chói lọi Nam thiên Đền thờ phong nguyệt vô biên Gió thu dìu dặt chuông thiền nhặt khoan Trịnh niềm đan nhớ xưa tích cũ Chốn lạc châu thủy tú sơn tình Đông Cuông công chúa giáng sinh Giáng vào lệnh tộc phúc lành quyền cao Điềm xà ủy màn trao dưới trướng Chúa giáng trần thoang thoảng mùi hương Hồng hào sáng khắp bốn phương Đĩnh sinh công chúa ai đương sánh tày Hằng chải chuốt đêm ngày dưỡng dục Giá so bằng vàng ngọc nết na Nhỡn tinh sao đẩu ngân hà Môi son má phấn tóc đà sở vân Giáng thanh tân dịu dàng cách điệu Đóa phù dung dương liễu nhởn nhơ Vẻ nào mà chẳng trai lơ Hoa xuân mới nhú nguyệt thu đương tròn Giá so bằng kim môn ngọc bệ Nét đan thanh ai vẽ cho in Gồm lo đức tính dung nghi Giá so tống tử sánh bì tây khương Áng xuân sang tuổi vừa ngoại kỷ Mãn cõi trần phút đã nên tiên Thần thông biến hóa vô biên Phàm trần ai biết phép tiên ẩn hình Đông Cuông sơn thủy hữu tình Chúa thường trắc giáng hiện hình bách ban Danh tiên chúa trên ngàn lừng lẫy Hóa phép màu đã dậy thần oai Sắc phong thượng đẳng tối linh Tà thần củng phục yêu tinh hàng đầu Khắp đâu đâu nức danh đều biết Chúa thượng ngàn lẫm liệt thần cơ Tụ long bảo lạc tam cờ Sông thao sông cả sông bờ sông dâu Khắp đâu đâu nức danh tiên nữ Tự lê triều quốc sử còn ghi Danh thơm nam bắc trung kỳ Bảo dân hộ quốc độ trì tứ phương Sắc lê mại đại vương trường trị Đông Cuông từ đích vị danh lam Chim kêu vượn hót trên ngàn Tả thời bạch hổ hữu đoàn thanh long Dòng bích lãng nước trong leo lẻo Giải tô giang uốn lượn xinh ghê Thông reo trúc hóa tứ bề Đền thờ cao ngất trông về bắc kinh Cảnh thanh tú trên ghềnh nhị thủy Chúa giáng trần chính trị yêu ma Chúa về trắc giáng điện tòa Khuông phù đệ tử vinh hoa thọ trường

Tổ Bói Đệ Tam: Vân Phong Động Chủ

Đền thờ Chúa nằm tại vị trí động Vân Phong, núi Già Lam, thị trấn Tĩnh Túc thuộc huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng. Chúa Bói Then được mệnh danh là Tổ của dòng Bói Then của đồng bào Tày Nùng.

Chúa Then ngự giá trên một tòa sơn trang, cảnh núi rừng xanh ngát, nơi thượng ngàn tụ khí linh thiêng. Chúa Bà được coi là Tổ Then, khi về ngự đồng, Chúa Bà thường vận trang phục áo đen chàm vạt ngắn, trang sức kiềng bạc đen khảm nạm ngọc lam. Chúa Then thường ngự trên thạch bàn, ngày ngày tu luyện khiến cho đến cả quỷ cũng sợ uy linh của Ngài, một đời làm phúc cứu dân, bao nhiêu nghiệp chướng xoay vần hóa không, hành nghề tạo phúc muôn đời nhớ ơn.

Đối dân tộc Nùng thờ Chúa Then trên rừng núi cũng giống như tín ngưỡng thờ các vị Chúa Sơn Trang. Chúa Then hành nghề tạo phúc, nhiều dòng họ thờ gọi Chúa Bà là Then Then Tổ (kế tử truyền tôn), Then còn có nghĩa khác là thiên binh thiên tướng, vị thần tiên ở cõi trời. Tín ngưỡng thờ Chúa Then được giữ gìn qua nhiều dòng và có rất nhiều nơi thờ Chúa Then. Chúa Then là vị nhân thần nằm trong tục thờ Tam Tứ Phủ. Ngài có năm sinh năm hóa và con cháu của Ngài vẫn đang tiếp tục hành nghề.

Đền thờ Chúa Then được ít người biết đến, Quảng Nguyên xin trích một đoạn văn về Tổ Bói Đệ Tam như sau:

Thỉnh mời tiên chúa bói then Nguyên xưa giá ngự một tòa sơn trang Vốn xưa sinh Thánh trên ngàn Vân Phong, Tĩnh Túc tiên nàng giáng sinh Cao Bằng hiển ứng anh linh Mán, Mường các bộ phụng tình làm tôi Cảnh sơn lâm rừng xanh ngan ngát Cửa thượng ngàn tụ khí trung linh Có phen biến tướng hiện hình Chúa bà giáng thế lập nghề hát then Chúa mặc áo đen chàm vạt ngắn Kiềng bạc đem khảm nạm ngọc lam Cao bằng chúa ngự thạch bàn Tay cầm đàn Tính hát vang núi rừng

Trên rừng cấm ngày ngày tu luyện Có phép tiên tà quỷ sợ uy Linh xà hổ phục tâu quỳ Muôn loài muông thú đều thì phục công Miền sơn động chúa ngồi đàn hát Đàn âm dương gọi hồn thế nhân Một đời làm phúc cứu dân Bao nhiêu nghiệt chướng xoay vần hóa không Thổ mán mường đồng thì phục đức Người tày nùng chúa thì độ cho Chúa truyền đệ tử chớ lo Hành nghề tạo phúc muôn đời nhớ ơn Thường dạo cạnh sơn cùng bích thủy Chúa băng rừng thăm thú động tiên Sướng ca một cảnh thiên nhiên Hai nàng thị nữ khăn miên theo hầu Vấn khăn chàm tay đeo vòng bạc Rẽ đường ngôi mườn mượt tóc mây Hây hây vành nguyệt vơi đầy Đáng thanh đáng lịch vẻ đầy khuôn trăng Dáng tiên chúa cô hằng yểu điệu Bước khoan thai nhẹ gót lên non Dù cho nước chảy đá mòn Thương đồng chẳng quản dù còn bao xa Chúa về đồng muôn nhà kính phục Nét hây hây mắt tựa sao xa Chúa tiên linh ứng hay là Gảy đàn non nước khúc ca chiêu hồn Cân đàn then âm dương thấu tỏ Lai giáng về ngọn cỏ chân mây Hôm nay tụ họp về đây Về nghe câu hát làm tôi chúa bà Làm tôi chúa đồng gia hưng thịnh Để cho đời nức tiếng thơm danh Rồi mai chọn lấy ngày lành Đàn tràng thiết lập cung nghinh chúa bà