Tế Bào Là Gì? - Trung Tâm Xét Nghiệm Ihope

Thư viện Di truyền họcCơ bảnADN và tế bàoTế bào là gì?

Tế bào là đơn vị cấu tạo cơ bản nhất của mọi vật sống. Cơ thể người được tạo nên bởi hàng tỉ tế bào. Chúng xây dựng nên các cấu trúc của cơ thể, lấy chất dinh dưỡng từ thực phẩm rồi chuyển hóa thành năng lượng và thực hiện các chức năng chuyên biệt. Tế bào cũng mang các vật chất di truyền và có thể tự nhân lên.

Các tế bào có rất nhiều thành phần, mỗi phần thực hiện các chức năng khác nhau. Một số cấu trúc của tế bào được gọi là các bào quan, chuyên thực hiện các chức năng đặc thù trong tế bào.

Tế bào của con người chứa các phần chính như sau:

Tế bào chất

Trong tế bào, tế bào chất là bào quan được tạo nên bởi các chất lỏng giống như thạch và những cấu trúc khác bao quanh nhân.

Khung tế bào

Khung tế bào là một mạng lưới các sợi dài tạo nên cấu trúc cấu trúc tế bào. Khung tế bào có vài chức năng chủ chốt như xác định hình dáng của tế bào, tham gia vào quá trình phân chia tế bào và cho phép tế bào di chuyển. Chúng cũng cung cấp hệ thống giống như các con đường hướng dẫn các bào quan và các hợp chất di chuyển trong tế bào.

Mạng lưới nội chất (ER)

Bào quan này giúp xử lý các phân tử được tạo ra bởi tế bào. Mạng lưới nội chất cũng vận chuyển những phân tử đến những nơi chuyên biệt bên ngoài hoặc bên trong tế bào.

Bộ máy Golgi

Bộ máy Golgi hay thể Golgi là một phần của tế bào được tạo thành từ các lớp màng. Có nhiều loại màng khác nhau, một số hình ống và số khác hình túi nhỏ. Golgi nằm ngay gần hạt nhân và lưới nội chất nên được gọi là thể ngoại nhân. Khi protein ra khỏi lưới nội chất, chúng sẽ đi vào Golgi để xử lý thêm. Ví dụ, tại Golgi, carbohydrate được đưa vào một số protein thành glycoprotein, sau đó chúng di chuyển ra khỏi Golgi đến phần còn lại của tế bào.

Các lysosome và các peroxisome

Các bào quan này đóng vai trò là trung tâm tái chế của tế bào. Chúng tiêu hóa các vi khuẩn từ bên ngoài tấn công vào bên trong tế bào, loại bỏ các chất độc ra khỏi tế bào và tái chế các hợp chất từ các tế bào bị hư mòn.

Ti thể

Ti thể là bào quan có cấu trúc đặc biệt gồm 2 lớp màng bao bọc, nhằm mục đích sản xuất năng lượng bằng cách chuyển đổi các chất hóa học trong tế bào dưới dạng ATP. Tế bào cần nhiều năng lượng thì sẽ có càng nhiều ti thể. Ví dụ, cơ bắp có rất nhiều ti thể cũng nhưa gan và thận, bộ não ở một chừng mực nào đó cũng sống nhờ năng lượng mà ti thể sản xuất. Vì vậy, nếu một người có khiếm khuyết trong hoạt động của ty thể, người đó sẽ có các triệu chứng bất thường ở cơ, não và đôi khi ở cả thận. Hiện nay, người ta vẫn chưa biết tất cả các bệnh do rối loạn chức năng ti thể gây ra.

Nhân

Nhân là một trong những phần nổi bật nhất khi nhìn vào ảnh minh họa cấu trúc của tế bào. Nhân nằm giữa tế bào và chứa tất cả các nhiễm sắc thể mang thông tin di truyền. Vì vậy, nhân thực sự là một phần quan trọng cần bảo vệ. Nhân có một lớp màng bao quanh để giữ tất cả các nhiễm sắc thể bên trong và phân biệt giữa các nhiễm sắc thể ở bên trong nhân với các bào quan và thành phần khác bên ngoài nhân. Đôi khi một số vật liệu như ARN cần lưu thông giữa nhân và tế bào chất, do đó trên màng nhân có những lỗ cho phép các phân tử đi vào và ra khỏi nhân. Người ta từng nghĩ rằng màng nhân chỉ cho phép các phân tử đi ra ngoài, nhưng bây giờ bằng chứng cho thấy có một quá trình chủ động đưa các phân tử vào trong hạt nhân.

Màng tế bào

Màng tế bào có nhiệm vụ bảo vệ tế bào, tạo môi trường cố định bên trong tế bào và một số chức năng khác như vận chuyển chất dinh dưỡng vào trong tế bào, thải chất độc hại ra khỏi tế bào. Ngoài ra, trên màng tế bào còn có các protein tương tác với các tế bào khác. Những protein này có thể là glycoprotein (gồm một đường và một nhóm protein) hoặc có thể là protein lipid (gồm một lipid và một protein). Màng tế bào cũng hỗ trợ cấu trúc tế bào.

Ribosome

Ribosome là một phần của nhà máy sản xuất protein trong tế bào. Bản thân ribosome là một cấu trúc gồm hai tiểu đơn vị liên kết với ARN thông tin. Cấu trúc này hoạt động như một trạm kết nối cho ARN vận chuyển có chứa axit amin sau đó sẽ trở thành một phần của chuỗi polypeptide đang phát triển, cuối cùng trở thành protein.

Cùng chuyên mục

• Tế bào là gì?
• ADN là gì?
• Gen là gì?
• Nhiễm sắc thể là gì?
• Con người có bao nhiêu nhiễm sắc thể?
• Gen không mã hóa là gì?

Xem thêm các bài viết khác về sinh học phân tử

References

1. National Institute of General Medical Sciences. Inside the Cell. Retrieved November 8, 2021 from https://www.nigms.nih.gov/education/Booklets/Inside-the-Cell/Pages/Home.aspx
2. Arizona State University's "Ask a Biologist". Cell parts. Retrieved November 8, 2021 from https://askabiologist.asu.edu/cell-parts
3. U.S National Library of Medicine. What is a cell? Retrieved November 2, 2020 from https://medlineplus.gov/genetics/understanding/basics/cell/
4. Khan Academy. Plasma membrane and cytoplasm. Retrieved November 8, 2021 from https://www.khanacademy.org/science/biology/structure-of-a-cell/prokaryotic-and-eukaryotic-cells/a/plasma-membrane-and-cytoplasm
5. Queen Mary University of London. What is a cell? Retrieved November 8, 2021 from https://www.centreofthecell.org/learn-play/games/what-is-a-cell/
6. National Cancer Institute. Definition of cell. Retrieved November 8, 2021 from https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/cell
7. National Human Genome Research Institute. Cell. Retrieved November 8, 2021 from https://www.genome.gov/genetics-glossary/cell
8. National Human Genome Research Institute. Golgi body. Retrieved November 8, 2021 from https://www.genome.gov/genetics-glossary/golgi-body
9. National Human Genome Research Institute. Mitochondria. Retrieved November 8, 2021 from https://www.genome.gov/genetics-glossary/Mitochondria
10. National Human Genome Research Institute. Nucleus. Retrieved November 8, 2021 from https://www.genome.gov/genetics-glossary/Nucleus
11. National Human Genome Research Institute. Ribosome. Retrieved November 8, 2021 from https://www.genome.gov/genetics-glossary/Ribosome