Thẩm Quyền Và Trình Tự, Thủ Tục Giải Quyết Khiếu Nại, Tố Cáo Trong Lĩnh ...

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh các cơ quan hành chính nhà nước tỉnh Cà Mau đã có nhiều cố gắng trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo. Góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội và nâng cao hiệu quản quản lý Nhà nước.

Phần lớn các vụ khiếu kiện tồn đọng kéo dài đã được quan tâm giải quyết, số lượng đơn thư gửi vượt cấp đã giảm. Tuy nhiên, tình hình khiếu nại, tố cáo vẫn còn những diễn biến phức tạp, tình trạng khiếu tố vượt cấp lên tỉnh và Trung ương tuy có giảm, song vẫn còn xảy ra. Trong đó, đặc biệt là quá trình giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo trong thời gian qua có lúc chưa đúng quy định, còn vi phạm về thẩm quyền, trình tự, thủ tục và thời gian giải quyết...

Thứ nhất về thẩm quyền, trình tự giải quyết khiếu nại, khiếu kiện đất đai:

Theo quy định tại Điều 138 của Luật đất đai 2003 (luật cũ) thì người sử dụng đất có quyền khiếu nại quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai. Việc giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính bị khiếu nại được thực hiện như sau: Quyết định giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, trưng dụng đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; Quyết định bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, tái định cư; Cấp hoặc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; Quyết định gia hạn thời hạn sử dụng đất. Hành vi hành chính trong quản lý đất đai bị khiếu nại là hành vi của cán bộ, công chức nhà nước khi giải quyết công việc thuộc phạm vi quy định trên. Việc giải quyết khiếu nại về đất đai không bao gồm trường hợp khiếu nại về quyết định giải quyết tranh chấp đất đai.

Trường hợp khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai do Chủ tịch Uỷ ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh giải quyết lần đầu mà người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khởi kiện tại Toà án nhân dân hoặc tiếp tục khiếu nại đến Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Trong trường hợp khiếu nại đến Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thì quyết định của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là quyết định giải quyết cuối cùng. Trường hợp khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai do Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương giải quyết lần đầu mà người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khởi kiện tại Toà án nhân dân;

Thời hiệu khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai là 30 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được có hành vi hành chính đó. Trong thời hạn 45 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu mà người khiếu nại không đồng ý thì có quyền khiếu nại đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân.

Theo quy định tại Điều 204 của Luật Đất đai 2013 (luật mới) thì người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại, khởi kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai.

Về trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai thực hiện theo quy định của Luật khiếu nại. Cụ thể quy định tại Điều 17-19 của Luật Khiếu nại năm 2011 quy định:

- Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã); Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện) có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình. Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. Thủ trưởng cơ quan thuộc sở và cấp tương đương có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp.

- Giám đốc sở và cấp tương đương giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp. Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Thủ trưởng cơ quan thuộc sở và cấp tương đương đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết.

- Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình. Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Giám đốc sở và cấp tương đương đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. Giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết khiếu nại giữa các cơ quan, đơn vị thuộc phạm vi quản lý của mình.

Ngoài ra trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai thực hiện theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính. Tuy nhiên Luật đất đai mới và Nghị định 43/2014/NĐ-CP hướng dẫn Luật đất đai chưa quy định rõ đối tượng Quyết định hành chính, hành vi hành chính rõ như Luật đất đai cũ, cũng chưa hướng dẫn trình tự giải quyết khiếu nại đối với Quyết định giải quyết tranh chấp đất đai.

Thứ hai về thẩm quyền, trình tự giải quyết tố cáo về đất đai:

Theo quy định tại Điều 204 của Luật Đất đai 2013 thì cá nhân có quyền tố cáo vi phạm pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai. Việc giải quyết tố cáo vi phạm pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai thực hiện theo quy định của pháp luật về tố cáo. Cụ thể về thẩm quyền được xác định:

Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quản lý cán bộ, công chức, viên chức đó giải quyết. Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ chức đó giải quyết.

Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức thuộc thẩm quyền quản lý của nhiều cơ quan, tổ chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức trực tiếp quản lý cán bộ, công chức, viên chức bị tố cáo phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan giải quyết. Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức có dấu hiệu tội phạm do cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự.

Về trình tự giải quyết tố cáo được thực hiện theo quy định của Luật tố cáo năm 2011 và Nghị định 76/2012/NĐ-CP, Thông tư 06/2013/TT-TTCP. Như vậy, việc xác định thẩm quyền, trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai khá phức tạp, đòi hỏi cán bộ tham gia giải quyết và người dân có tranh chấp, khiếu kiện phải nắm rõ các quy định của pháp luật về đất đai và Luật khiếu nại, Luật tố cáo, từ đó làm cơ sở giải quyết và bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp chính đáng của mình đúng quy định./.