【Thảo Dược】Ý Dĩ: Tác Dụng, Liều Dùng Và Cơ Chế Hoạt động

• TAM THẤT BẮC
• TRINH NỮ HOÀNG CUNG
• XẠ ĐEN
• NGẢI TIÊN
• HƯƠNG PHỤ

Hạt ý dĩ là bộ phận được dùng làm thuốc của cây Ý dĩ, được dân gian sử dụng nhiều trong các bài thuốc Đông y trị các chứng bệnh như tiêu hóa kém, tiêu chảy kéo dài, bệnh phổi, lợi sữa,… Tuy là vị thuốc bổ, nhưng chúng ta không nên quá lạm dụng nó bởi có thể gây hại cho sức khỏe.

Ý dĩ là thảo dược gì?

》 Ý dĩ có tên khoa học là Coix lachryma-jobi, thuộc họ Lúa ( Poaceae ). Ở nhiều nơi, còn có nhiều tên gọi khác nhau như cườm thảo, bo bo. Đây là cây thảo sống hàng năm hay lâu năm, cao tới 1- 2m, thân cây nhẵn có vạch sọc. Lá cây có hình mác, gân lá song song, gân thấy rõ. Cây phân chia thành các nhánh, gốc cây gồm nhiều rễ phụ.

Cây ý dĩ

》 Bộ phận dùng làm thuốc của ý dĩ là hạt và rễ.

》 Hạt ý dĩ được thu hoạch khi quả chín già vào khoảng tháng 8 đến tháng 9 âm lịch hàng năm. Cây ý dĩ mang về phơi, đập lấy quả, sấy khô, rồi xay và thu lấy hạt trắng ở trong. Hạt ý dĩ đem phơi hoặc sấy khô. Rễ cây cắt bỏ phần hư hỏng, rửa sạch rồi đem phơi khô.

》 Ở Việt Nam hiện nay gồm 3 giống cây:

⦿ Bo bo tẻ: hạt sắc trắng, lớn hạt thường trồng làm thức ăn. ⦿ Bo bo cườm : hạt nhỏ, rất cứng , xâu chuỗi làm hạt cườm,… ⦿ Bo bo nếp : hạt lớn, róc vỏ, và được coi là có nhiều tác dụng nhất.

Thành Phần Hóa Học Có Trong Ý Dĩ

》 Vị thuốc này đã trải qua nhiều nghiên cứu khoa học kỹ lưỡng, các kết quả nghiên cứu tìm thấy trong hạt ý dĩ có rất nhiều hoạt chất quý: Trong đó có khoảng 65% chất hydratcacbon, 13,7% chất protit, các axit amin và 5,4% chất béo và nhiều tinh bột.

》 Coixin trong hạt được cho rằng là một trong những protit đặc biệt.

》 Rễ cây chứa khoảng 52% tinh bột, 17,6% chất pro¬tein và 7,2% chất béo.

Hạt ý dĩ

Ý dĩ có tác dụng gì?

》 Theo Y học cổ truyền, hạt ý dĩ có vị ngọt, tính hơi hàn và không độc. Quy vào 3 kinh là tỳ, vị và phế. Tác dụng kiện tỳ, bổ phế, thanh nhiệt thẩm thấp,… Rễ ý dĩ cũng được dùng làm thuốc do có vị đắng, ngọt nhẹ, tính hàn và có tác dụng sát trùng, tiêu viêm.

》 Ý dĩ thường được dùng trong các bài thuốc bổ tỳ vị, tăng cường chức năng hệ tiêu hóa, bồi bổ cơ thể trong trường hợp tỳ vị hư yếu như Viêm đại tràng. Ngoài ra còn chữa tiểu tiện, tiểu thủy thũng, phong thấp lâu ngày không khỏi, nữ giới ăn ý dĩ thường xuyên có thể giúp giảm đau bụng trong chu kỳ kinh nguyệt, người béo phì có thể sử dụng ý dĩ để giảm cân một cách hiệu quả.

Hạt ý dĩ được sử dụng trong các bài thước chữa tiêu hóa kém, tiêu chảy thường xuyên

》 Bên cạnh đó, có một số nghiên cứu đã chứng mình rằng, ý dĩ có khả năng ức chế một số dòng tế bào ung thư.

》 Tác dụng của ý dĩ theo y học hiện đại:

⦿ Tác dụng với hệ hô hấp: Tinh dầu ý dĩ có tác dụng kích thích hô hấp ở liều thấp và ức chế hồ hấp ở liều cao. Đồng thời có khả năng làm giãn phế quản. ⦿ Tác dụng với tế bào ung thư: một số nghiên cứu đã chứng mình rằng, ý dĩ có khả năng ức chế một số dòng tế bào ung thư. ⦿ Tác dụng lên cơ vân: một số thực nghiệm trên động vật đã cho thấy dầu ý dĩ có khả năng làm cho cơ vẫn giảm và ngừng co bóp.

Cách dùng và liều dùng

》 Tùy theo mục đích điều trị bệnh mà có thể chế biến ý dĩ thành những dạng khác nhau như dạng tươi hay hạt đã sao vàng.

》 Liều dùng của ý dĩ tùy từng trường hợp bệnh, tuy nhiên không được sử dụng ý dĩ quá 80g mỗi ngày.

Độc tính

》 Chưa có nghiên cứu rõ ràng về độc tính của ý dĩ trên người. Một số nghiên cứu độc tính trên chuột nhắt có kết quả là bắt đầu có tác dụng độc khi dùng với lượng từ 5-10g/kg cân nặng; với thỏ thì với lượng 1-1,5g/kg cân nặng.

》 Như vậy, nếu dùng ý dĩ quá liều sẽ có nguy cơ gây hại đối với sức khỏe của chúng ta.

Một số bài thuốc từ ý dĩ

》 Dùng ý dĩ để giúp tăng tiết, lợi sữa cho phụ nữ sau sinh:

Nấu cháo, dùng các nguyên liệu sau: 30g hạt ý dĩ đã sao vàng, 20g lá sung, 1 cái mòng giò lợn, gạo nếp. Cháo được nấu và ăn hàng ngày.

》 Hạt ý dĩ nấu cháo cho bé trị rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy kéo dài.

Các nguyên liệu: 12g hạt ý dĩ, 10g hoài sơn đồ sao tán bột. Mỗi lần chỉ cho bé ăn khoảng 6g, hòa với nước cơm, ngày ăn 2-3 lần.

》 Trị tỳ hư, tiêu hóa kém

Nguyên liệu: 40g ý dĩ, 40g hoài sơn, 40g bạch biển đậu, 30g liên nhục, 30g sơn tra, 30g sử quân tử, 16g thần khúc, 200g đương quy và 100g gạo nếp. Chế biến: tất cả nguyên liệu đã chuẩn bị ở trên, sao vàng rồi tán thành bột. Mỗi lần sử dụng, lấy khoảng 15g sắc với nước rồi uống khi còn ấm.

》 Trị đau nhức do phong thấp

Nguyên liệu: 40g ý dĩ, 30 hạt hạnh nhân, 120g ma hoàng, 40g cam thảo Tất cả nguyên liệu trên cho vào nồi và nấu với 4 chén nước. Đun cho đến khi còn 1 chén thì chắt lấy nước. Lại cho thêm 3 chén vào nồi rồi đun tiếp cho đến khi chỉ còn 1 chén thì tắt bếp và chắt lấy nước. Dùng 2 chén nước đã chắt của lần đầu, trộn đều rồi cho vào nồi sắc đến khi chỉ còn 1 chén. Chia ra làm 3 lần uống trong ngày.

》 Trị ho có đờm

Chuẩn bị nguyên liệu: 120g ý dĩ, 80g cam thảo và 40g cát cánh Đem nguyên liệu tán thành bột rồi mỗi lần dùng khoảng 20g. Đem hỗn hợp nấu lên cùng với nước rồi dùng sau bữa ăn.

》 Bồi bổ cơ thể

Chuẩn bị: 10g ý dĩ, 4g mạch môn, 5g tang bạch bì, 4g thiên môn và 4g bách bộ. Cho tất cả nguyên liệu trên đun cùng với 1000ml nước cho đến khi còn 300ml nước thì chắt nước ra, chia 3 lần uống trong ngày sau khi ăn tầm 20 phút.

》 Điều trị khí hư

Chuẩn bị: 30g rễ ý dĩ, 12g hồng táo Cho các nguyên liệu trên vào nồi, cho thêm nước rồi sắc lấy nước. Nước chia ra uống 2 lần trong ngày.

》 Điều hòa kinh nguyệt

Dùng 12g rễ ý dĩ khô sắc với nước uống trước khi có kinh khoảng 3 đến 5 ngày liên tục.

》 Giúp giảm béo

Chuẩn bị: 10g hạt ý dĩ, 10g lá sen khô và 10g táo mèo Các nguyên liệu trên cho vào nồi đun với 1000ml nước trong thời gian khoảng 15p. Lấy nước uống hết trong ngày. Thực hiện 1 tháng sẽ thấy được hiệu quả. Bên cạnh đó, còn rất nhiều bài thuốc có ý dĩ cùng để chữa bệnh nhưng chưa được nhắc tới. bạn cần chú ý nên sử dụng ý dĩ đúng liều lượng để tránh trường hợp có thể dùng quá liều, gây ra những tác động tiêu cực tới sức khỏe.

Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc

Những lưu ý trước khi sử dụng ý dĩ

》 Ý dĩ không nên được sử dụng trong các trường hợp sau:

⦿ Không dùng ý dĩ trong trường hợp đang mang thai và cho con bú. Với trường hợp phụ nũ đang trong thời kỳ cho con bú thì cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước. ⦿ Không dùng khi có dị ứng với các thành phần của thuốc. Khi đang dùng mà xuất hiện dị ứng, cần nói với bác sĩ ngay để có hướng xử trí kịp thời. ⦿ Người bị tiểu đường nên chú ý khi sử dụng, bởi ý dĩ có thể làm tăng nhiều tác dụng của thuốc tiểu đường, làm lượng đường trong máu giảm nhanh hơn rất nhiều lần. ⦿ Khi đang sử dụng thuốc khác hay có bệnh lý nào kèm theo thì cần thông báo với bác sĩ trước.

Mặc dù ý dĩ mang lại nhiều tác dụng có lợi đối với cơ thể, tuy nhiên bạn cần sử dụng đúng liều lượng và tuân thủ đúng lời khuyên của bác sĩ để đạt được hiệu quả tối đa nhất, đồng thời giảm nguy cơ gặp các tác dụng phụ không mong muốn mà ý dĩ có thể gây ra. Đồng thời độc giả có thể trở lại trang chủ https://khoe247.vn để đọc thêm nhiều thông tin và kiến thức bổ ích về bệnh học và y tế uy tin từ những chuyên gia của chúng tôi nữa nhé. Chúc bạn sức khỏe.