Thể Lục Bát Trong Câu đố Dân Gian - Tho Luc Bat

Hay là một quả dừa

Sông không đến, bến không vào,Lơ lửng giữa trời, làm sao có nước?

Nghĩa là đố một sự vật gì, tả vật ấy mà không nói ra.Thường câu đố Việt Nam được kết cấu do mấy kỹ thuật sau đây: a. Phương pháp ví von Lấy một đồ vật tương tự làm tỉ ngữ để tượng trưng một vật khác. Sự vật nhiều khi nhân hóa một cách ngộ nghĩnh lý thú: Cái mõ và dùi mõ với óc trừu tượng giàu tưởng tượng của dân quê đã biến thành hai bố con:

Con đánh bố, bố kêu làngLàng chạy ra, con chui bụng bố.

Cũng theo phương pháp đó, miếng cau đã thành ra người đàn ông trần trụi, và miếng trầu biến thành thiếu phụ đỏm dáng:

Chồng có phép giơ bụng ra ngoài,Vợ có tài thắt lưng cho gọn.

b. Phương pháp chơi chữ Câu đố nhiều khi còn tài tình, thú vị ở chỗ tìm được một chữ có hai ba nghĩa khiến người ta phải suy nghĩ để nhiều khi tìm ra được nghĩa ngay với những tiếng có trong câu đố.

Trùng trục như con chó thui, Chín mắt, chín mũi, chín tai, chín mồm.

Thực ra chỉ là con chó thui: mắt, mũi, tai, mồm bị thui chín hết cả.

Ngả lưng cho thế gian nhờ, Vừa êm vừa ấm lại ngờ bất trung (Cái phản).

Hay

Đêm đêm che gió cho người, Chẳng thương thời chớ lại cười rằng ngu (Cái dại).

Là câu tả cái phản và cái dại thần tình, ngộ nghĩnh biết bao! c. Đố tục giảng thanhDo tính cách tinh nghịch, nhiều khi ta gặp những câu đố tục nhưng ý nghĩa lại thanh… Như câu trích ở trên:

Ăn đàng miệng, ra đàng lưng, Động mó đến sừng thì vãi *** ra. (Cái bào gỗ)

3. Nội dung câu đố Như đã nói trên, câu đố Việt Nam là một sản phẩm của đại chúng bình dân, nghĩa là của dân quê mộc mạc làm ra trong lúc bận chân, bận tay, nên hầu hết là những cái họ gặp dưới mắt, hay những cái xẩy đến hàng ngày trong công việc của họ: là những đồ vật quen dùng, cái áo, cái nón, cái chổi, cái điếu, cái nhà, cái phản, cái bào, cái mõ, cái trống, cái dại… là những công việc vặt vãnh, những cử chỉ thường nhật… là những cảnh trí ở chung quanh, quen thân với họ như con trâu, cây chuối, cây rau xam, buồng cau, miếng trầu với cau tươi, mặt trăng, bóng trăng… Chỉ ngần ấy thứ quen quen thôi, chứ ít khi có những câu đố lạ. Thường thường những câu đố đó hoàn toàn có tính cách dân quê. Phải là những dân ở đồng ruộng mới nghĩ ra được. Những câu đố đó, người thị thành không hiểu được. a. Câu đố với tinh thần dân tộc. Câu đố Việt Nam biểu hiện tinh thần dân tộc Việt Nam không nguyên vì chỗ chỉ mình người Việt Nam hiểu biết được câu đố Việt Nam đang khi người ngoại quốc không tài nào hiểu được. Đọc câu đố ta còn rút ra được hai sự trạng sau đây tả đúng tâm tình hay tinh thần Việt Nam. b. Tinh thần trào lộng Không đâu cái trào lộng được biểu lộ một cách rõ ràng như ở câu đố. Nhìn một sự vật bao giờ người Việt Nam cũng tìm ra được một cái gì ngộ nghĩnh để gieo một nụ cười. Người phương Tây, ít sống đời đoàn thể, nên ít có dịp mà tán tỉnh, cười đùa với nhau, nhưng dân chúng Việt Nam suốt quanh năm hầu phải sống cái đời tập đoàn: hết mùa lúa đến mùa cói, mùa ngô, mùa dưa… Rồi, sau những năm chung sống với nhiều dân tộc, chúng tôi đã có dịp nhận thấy cái tính cười đùa, pha trò của người Việt Nam. Thực nhiều khi khí quá. Một tụi sinh viên Tàu hay Phi hội nhau ít khi họ tán tỉnh, nhưng một tụi Việt Nam họp nhau là y như tán xiêu cửa đổ nhà. c. Tinh thần quan sát và sáng kiến Người ta thường ỷ lại, lắp lại như sáo cái ý tưởng khinh miệt người Việt của mấy nhà khảo cứu Pháp, cho dân chúng Việt Nam thiếu óc sáng kiến. Thực ra, ta phải nói ngược lại. Nếu sáng kiến là con đẻ của quan sát thì người ta lấy lẽ gì mà bảo dân Việt thiếu sáng kiến? Nếu có thiếu sáng kiến thì chỉ ở phía mấy nhà văn cử nghiệp bị nho giáo đầu độc làm hại bản năng, chứ đối với cả một dân tộc mà sức chống đối nho giáo rất mãnh liệt thì óc sáng kiến rất nẩy nở. Họ luôn luôn mở mắt và trái tim để đón gió bốn phương, tìm ra trong cảnh thiên nhiên những định luật chi phối đời sống họ như ta sẽ thấy khi khảo về ca dao, tục ngữ. Ở đây chúng tôi chỉ nhấn mạnh về điểm: người Việt Nam có tài quan sát rất tinh tế để miêu tả lại sự vật một cách giàu hình ảnh:

Người da nhẵn thín như bàoChín rồi vàng óng một màu như tơMột vùng ngan ngát hương đưaGợi thương cô Tấm chuyện xưa bồi hồi (Quả thị)

------------------------

Nguồn: Vietnam Review

Lucbat.com biên soạn

luong minh hoang - luongminhhoang123 - 35184878 - 42 TON DUC THANG (Ngày 24/10/2009 06:43:49 PM) Toi thay trang web luc bat nay rat hay va co tinh cam sau dam. No mang tinh chat dan gian truyen thong toc Viet Nam ta, toi nghi can co them nhung cau hat dan gian Viet Nam ta. nguyen xuan tai - chom_sao_ky_di375@yahoo.com.vn - 3601764 - 9/b1 dtt .hue (Ngày 12/10/2009 02:53:35 PM) trang web mo ra mo mang duoc nhieu tri thuc ve luc bảt giúp chung ta hieu va thu nhan nhung kien thuc ve luc bat va giao luu von hieu biet ve luc bat cua minh nua !!!! tai o hue

• Đến với bài thơ hay " Xin đừng gọi Mẹ là Bà" thơ Phạm Luyến lời bình : Nguyễn Thị Bình.
• Đến với bài thơ hay
• Đến với bài thơ hay
• Bài thơ “Chiều Đồng Lộc”, tác giả Trịnh Toại, lời bình: “Đất thiêng của mười đóa hoa bất tử" của Vương Bảo.
• Đến với bài thơ hay
• Đến với bài thơ hay : 'CÕNG GÙI CON CHỮ LÊN NƯƠNG của tác giả: Nguyễn Quang Huỳnh
• Đến với bài thơ hay “SỢI TÌNH YÊU” của tác giả Thu Anh – Lời bình: “CHỊ NGỒI ĐAN ÁO CHỜ ANH” của Vương Bảo.
• Đến với bài thơ hay : ' Em là..." của nhà giáo Trần Thị Thu Hà.
• Hình ảnh mẹ trong thơ Nguyễn Quang Huỳnh. Bài bình của Thạc sỹ Ngữ văn Nguyễn Thị Bình trong tập thơ "Lục Bát duyên quê"
• Đến với bài thơ hay: "Chị tôi" của tác giả: Vũ Trọng Thái Bình thơ : Đỗ Trọng Kim.

• Báo mới

• Tìm kiếm qua Google

• Tin mới

• Công an Nhân dân

• Việt Nam Nét

• Dân Trí

• Vnexpress

• VNTime

• Kênh 14

• Hội Nhà văn Hải Phòng

• Đọc báo trực tuyến

• Hội Nhà văn Việt Nam

• Văn nghệ Quân đội

• VN Sông Cửu Long

• Hội Nhà văn TP. HCM

• Truyền hình Việt Nam

• Tiền Phong

• Thể thao & Văn hóa

• Thanh Niên

• Tuổi Trẻ

• Báo Lao Động

• Công an TP. Hồ Chí Minh

• Sài Gòn Giải Phóng

• Báo Nhân dân

• Hà Nội Mới

• Quân đội Nhân dân

• Facebook

• Youtube

• VTC News

• EVA

• VNPT

• Mua và Bán

• Tạp chí Tia Sáng

• Kinh tế Việt Nam

• Trang chủ
• Lục bát mỗi ngày
• Thành viên Lục Bát
• Sự kiện nhân vật
• Lục Bát xưa và nay
• Văn hóa tâm linh
• Tác giả - Chùm thơ
• Lục Bát quán
• Mõ làng Lục Bát
• Câu lạc bộ Lục Bát
• Sưu tầm & Giới thiệu
• Sách đẹp - Sách hay
• Diễn đàn lục bát
• Thư ngỏ