Thi Bằng Lái ở Australia Khó Khăn Thế Nào? - VnExpress

Khi Australia học và làm việc, tôi đã thi bằng lái ôtô. Tôi nhận thấy cách đào tạo và thi cấp giấy phép lái xe đáng để chúng ta, nhất là các cơ quan quản lý tham khảo. Chúng ta nên học hỏi kinh nghiệm tổ chức, thay vì tranh luận xem để ai quản việc sát hạch và cấp giấy phép lái xe.

Tại Australia, việc cấp giấy phép lái xe do từng tiểu bang đảm nhận. Điểm chung là đơn giản hóa mọi thủ tục hành chính để vừa tạo điều kiện cho người dân, vừa giảm áp lực lên bộ máy viên chức nhà nước. Những việc này đều do cơ quan là Sở giao thông (tên gọi có thể hơi khác tùy theo từng bang do có thêm các chức năng khác) phụ trách việc sát hạch và cấp phép. Trong đó, tiểu bang New South Wales (NSW) và Victoria (VIC) là hai hình mẫu tiêu biểu cho việc sát hạch và cấp giấy phép lái xe tại Australia.

Để được cấp giấy phép lái xe tại Australia, người thi phải thỏa mãn các điều kiện về độ tuổi. Thông thường, người từ đủ 16 tuổi có thể thi bằng L với có giám sát của người có bằng đầy đủ. Từ đủ 17-18 tuổi có thể thi giấy phép lái xe P1 tùy theo luật pháp của từng tiểu bang. Yêu cầu khác là người thi không thuộc các trường hợp bị cấm hoặc hạn chế lái xe (sức khỏe, kiểm tra mắt...).

>> Trừ điểm bằng lái xe người vi phạm giao thông

Trước hết người yêu cầu cấp bằng phải học và thi qua phần lý thuyết. Có thể học và thi thử qua các app cài đặt trên điện thoại, máy tính bảng hoặc cài trên máy tính trước khi đăng ký và thi thật tại các Trung tâm thi do tiểu bang chỉ định.

Ví dụ, tại tiểu bang NSW, người học phải đăng ký và thi tại NSW Service- một cơ quan dịch vụ hành chính công một cửa. Đây là nơi bất kỳ ai cũng có thể nộp đơn xin cấp giấy phép lái xe các loại, và là cơ quan đầu mối liên lạc của Sở Giao thông bang NSW.

Tại tiểu bang Vitoria, cơ quan chịu trách nhiệm sát hạch và cấp phép lái xe là Vicroads và Giao thông công cộng Victoria thuộc Sở Giao thông Victoria.

Việc thi lý thuyết cũng hết sức đơn giản, đăng ký online hoặc trực tiếp đến tại địa điểm được bang quy định như NSW Service hoặc Vicroads, trả phí online để giữ chỗ hoặc bảo đảm còn chỗ vào ngày thi đã chọn.

Vào ngày thi, người thi sẽ được nhân viên kiểm tra thông tin cá nhân xem có khớp với đăng ký online và điền mẫu. Sau đó họ được đưa vào khu vực thi có gắn camera theo dõi truyền trực tiếp thông tin về Sở Giao thông tiểu bang. Người thi phải hoàn thành 45 câu hỏi thi lý thuyết (DKT). Các trường hợp gian lận sẽ bị đánh trượt ngay.

>> Giảm phí bảo hiểm cho người có điểm bằng lái cao

Nếu trả lời đúng 90% câu hỏi thi và không có điểm liệt (bị trượt ngay) thì người học sẽ được xác nhận là thi đỗ lý thuyết. Họ nhận tấm bảng L (dành cho người học lái) và được đưa sang khu vực chụp ảnh để làm giấy phép lái xe và sẽ được gửi thẳng về nhà trong một tuần. Nếu trượt, sẽ chỉ được đăng ký thi lại sau một tuần. Theo thống kê, riêng tại bang NSW cũng có khoảng 30% người thi trượt phần thi lý thuyết.

Sau khi thi đỗ lý thuyết (DKT), người học sẽ dùng giấy phép L. Bằng L treo ở vị trí có thể quan sát được phía trước và sau xe (nếu vi phạm bị phạt rất nặng). Người có bằng L, khi thực hành lái xe, phải có người bằng Full (giấy phép lái xe đầy đủ) ngồi kèm. Người bằng L được phép lái xe không quá 90km/giờ và một số quy định khác phải tuân thủ tùy từng bang.

Tại NSW, người học phải hoàn thành 120 giờ lái xe thực hành có ghi sổ - Log Book. Trong đó có 20 giờ lái vào ban đêm và phải giữ giấy phép L ít nhất 12 tháng (người trên 25 tuổi không bị áp dụng quy định này từ ngày 19/12/2009).

Sau đó họ mới có thể tham dự thi lấy GPLX P1 (còn gọi là P xanh). Người thi phải vượt qua phần thi lý thuyết có tên gọi là phần thi Ngăn ngừa rủi ro khi lái xe (Hazard Perception Test- HPT) và thi đỗ phần thi thực hành lái xe tại chính NSW Service. Người học cũng đăng ký online giữ chỗ, nộp phí, sau đó đến ngày hẹn là qua dự thi. Việc đánh giá thi do nhân viên của NSW Service thực hiện.

Mặc dù điều kiện đường sá của Australia là lên dốc, xuống đèo, nhưng tôi không thấy họ cho thi phần lùi xe, lên dốc như Việt Nam. Phần thi thường kéo dài khoảng 45 phút trên tất cả các kiểu đường khác nhau: địa điểm công cộng, khu vực trường học hay nơi tập trung đông người (người thi hay bị trượt phần thi này do không nhìn biển hạn chế tốc độ 40km/giờ vào giờ cao điểm), các bài thi liên quan đến đỗ xe trên đường (bao gồm cả đỗ song song, đỗ chéo), trong khu vực mua sắm...

>> 'Thay cơ quan quản lý sát hạch lái xe không làm giảm tai nạn'

Nếu không đạt bất cứ nội dung nào trong phần đánh giá sẽ bị đánh trượt và phải thi đăng ký thi lại sau một tuần. Nếu đỗ, sẽ được đưa đi chụp ảnh, nhận bảng P1 (P đỏ) để gắn vào phía trước và sau xe để cảnh báo người khác, và sẽ được gửi GPLX về nhà sau một tuần.

Người lái phải giữ GPLX P1 ít nhất 12 tháng, chạy tốc độ tối đa cho phép là 90km/giờ, không có nồng độ cồn, không vi phạm gì (nếu vi phạm có thể bị phạt kéo dài thời hạn lên 3 tháng) thì sẽ được thi lấy giấy phép P2 (P xanh). Việc thi GPLX P2 (P xanh) cũng tương tự P1 với việc người thi phải đỗ phần thi HPT và được cấp GPLX P2, bảng P2 treo phái trước và sau xe cho dễ nhận diện, tốc độ tối đa là 100km/giờ.

Từ ngày 1/1/2016, cả người giữ bằng P1, P2 đều không được dùng điện thoại khi lái xe, nồng độ cồn là 0, nếu vi phạm sẽ bị phạt nặng. Người lái giữ GPLX P2 ít nhất hai năm mới được chuyển lên thi GPLX đầy đủ (Full). Các quy định này cũng áp dụng tương tự tại các bang khác của Australia.

Như vậy, có thể thấy trong suốt quá trình học, người học có GPLX hạng L có thể thuê giáo viên tại các Trung tâm dạy lái (nếu có khả năng chi trả) hoặc nhờ chính người nhà, bạn bè có bằng Full bổ túc tay lái cho họ. Chính quy định mở như vậy khiến cho việc thực hành lái xe ở Australia rất thuận tiện do đường sá rộng rãi, luật lệ rõ ràng, xã hội hóa cao.

Nhớ lại khi còn ở Việt Nam những năm 2010, tôi đi học và thi lấy giấy phép lái xe ôtô. Tôi tìm và học tại một trung tâm được đánh giá là uy tín, lần lượt vượt qua các bài học cả trong sa hình và nhiều buổi lái trên đường trường để tập làm quen với đường sá đông đúc ở Việt Nam. Cẩn thận, thầy dạy còn đưa cả những học viên có yêu cầu (đương nhiên là đóng thêm tiền) đi thực hành nhiều buổi để làm quen trên chính địa điểm thi tại một cơ sở thi sát hạch ở thị trấn Xuân Mai.

>> Bỏ xe là không phải đóng phạt 7 triệu đồng vi phạm độ cồn?

Ngày thi, vào phần thi lý thuyết, do học chăm chỉ nên tôi đã hoàn thành bài thi lý thuyết của mình với kết quả đỗ đạt 100%. Hôm thi tôi để ý thấy rất nhiều học viên vào phòng thi, họ được "dặn dò" là cứ ngồi yên, không thi gì cả, được 3-5 phút thì một cán bộ phụ trách thi gọi lên ký vào phiếu kết quả là đỗ đạt 100%.

Sau này hỏi ra mới biết những học viên này đã đóng "tiền chống trượt" 2-3 triệu đồng rồi. Chuyển sang phần thi thực hành, do nhiều người không đóng thêm khoản tiền "mua xe" 200- 400 nghìn đồng để được giao xe tốt, xe đã thuê lái quen mấy hôm đi thực hành tại trung tâm thi sát hạch nên lớp tôi thi trượt gần hết, trong đó có tôi.

Tôi trượt ngay ở phần thi bánh xe lùi quá quy định 50cm khi dừng trên dốc do chiếc xe của tôi nhận quá cũ, chân phanh quá sâu nên đạp phanh có độ trễ làm xe tuột. Hôm đó theo quan sát của tôi, các học viên không trả tiền mua xe tốt đều trượt ngay ở phần thi này do các xe dự thi quá cũ, lạc hậu, nhiều xe chân phanh, chân ga, chân côn không cân chỉnh tốt.

Tôi thi trượt nhưng không hối hận gì vì cũng như thầy tôi động viên trên đường về, lái xe trên đường rất nguy hiểm nếu ít kinh nghiệm lái hay lùi xe bị tuột.

Ở Australia, việc sát hạch lái xe là chức năng, nhiệm vụ của Sở Giao thông. Chúng ta không thấy sự tham gia của cơ quan cảnh sát ở đây vì nhiệm vụ của họ là bảo đảm an ninh trật tự và tuần tra, kiểm soát giao thông và xử phạt vi phạm giao thông. Tương tự, việc gắn thêm các bảng L, P1, P2 vào trước và sau xe với các quy định rõ về tốc độ, thời gian nắm giữ đi kèm, và các quy định rõ ràng khác khiến cho người lái xe có ý thức với bản thân và xã hội khi cầm lái.

>> Giảm phí bảo hiểm cho người có điểm bằng lái cao

Hiện ở Australia đã áp dụng GPLX điện tử ở một số tiểu bang sử dụng song song với loại GPLX làm bằng thẻ nhựa truyền thống. Hai loại hình này có giá trị pháp lý như nhau và được tích hợp ngay trên app của cơ quan sát hạch, cấp phép. Điều này tạo thuận lợi cho người lái và thuận tiện kiểm tra của cơ quan chức năng. GPLX ở bất kể hạng nào đã trở thành một loại CCCD (ID) quan trọng nhất của người Australia khi giao dịch với bên ngoài hay làm việc với cơ quan chức năng.

Nếu mô hình thi, cấp bằng lái ôtô ở Australia được áp dụng ở Việt Nam, sẽ giúp cho người lái nâng cao được kinh nghiệm lái còn thiếu của mình, dễ nhận biết với người khác trên đường. Quan trọng hơn, cách cấp bằng lần lượt sẽ giảm thiểu tai nạn giao thông cho mọi người, nhất là những người còn non kinh nghiệm.

>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.

Lê Minh Toàn

(Sydney, Australia)

Dùng mã vạch dễ dàng phát hiện bằng lái xe thứ hai, ba - sao phải thi lại? Phân bằng lái xe thành 17 hạng - rắc rối và không hiệu quả